Osoby

BIELIŃSKI Stanisław Ludwik (13 stycznia 1920 Kraków – 28 października 1995 Warszawa),

aktor, reżyser, dyrektor teatru. 

Był synem Stanisława Bielińskiego i Ludwiki z Sejmanów; mężem Elżbiety ze Stępowskich (ślub 18 marca 1989 w Warszawie). W 1937 ukończył Gimnazjum im. S. Konarskiego w Rakowicach pod Krakowem i rozpoczął studia na Politechnice Gdańskiej. W latach II wojny światowej i okupacji niemieckiej do 1943 mieszkał w Krakowie, potem w Warszawie. Należał do Armii Krajowej (pseudonim Staszek), walczył w powstaniu warszawskim w Zgrupowaniu Kryska na Czerniakowie. Po upadku powstania został wywieziony do Niemiec, do kraju wrócił w listopadzie 1945. Pracę w teatrze zaczął w sezonie 1946/47 w krakowskim Teatrze Siedem Kotów, w 1947/48 brał udział w imprezach krakowskiej Estrady. W sezonie 1948/49 grał niewielkie role w Teatrze Kameralnym Domu Żołnierza w Łodzi, na przykład Freda (Kadet Winslow), Doktora O’Riali (Wyspa pokoju). W 1949 zdał w Łodzi eksternistyczny egzamin aktorski i przeniósł się do Warszawy, gdzie występował nieprzerwanie do 1966. 

W sezonach 1949/50 i 1950/51 grał w Ludowym Teatrze Muzycznym, m.in. Topolnickiego (Klub kawalerów). W 1950–55 studiował na Wydziale Reżyserii warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej, jego przedstawieniem warsztatowym byli Gracze (premiera 14 marca 1954 w Teatrze Nowej Warszawy), a dyplomowym Komedia omyłek (premiera 16 kwietnia 1956 w Teatrze Ludowym), według Eugeniusza Żytomirskiego spektakl o wartkim tempie, z pomysłowymi, zabawnymi rozwiązaniami sytuacyjnymi, zachowujący poetycki klimat utworu. Od 1 maja 1951 do 31 grudnia 1953 występował w Teatrze Polskim, na przykład jako: Adolf (Eugenia Grandet), Misza (Pociąg pancerny), od czerwca 1954 gościnnie w Teatrze Współczesnym w roli Stefana Solskiego (Pensja pani Latter), a od 1 stycznia 1955 do końca sezonu 1962/63 należał do zespołu tego teatru (w 1955–57 grał też w Teatrze Narodowym, w czasie fuzji obu scen). Występował najczęściej w rolach epizodycznych, ale zagrał też kilka nieco większych, jak: Hrabia Kent (Maria Stuart Schillera), Fred (Niewiele brakowało), Wally Webb (Nasze miasto), Robert „Piła” (Opera za trzy grosze), Scypion (Knock, czyli Triumf medycyny), Kapitan Hans (Historia fryzjera Vasco). W maju 1957 reżyserował w Teatrze Współczesnym Śmieszną historię (we wrześniu tego roku w Teatrze Rozmaitości we Wrocławiu), a w listopadzie 1959 w Teatrze Narodowym Graczy, jedno ze swych najlepszych przedstawień. W sezonie 1962/63 reżyserował we Wrocławiu, w Teatrze Dramatycznym Zjawisko Glapiona, a w Teatrze Rozmaitości Rocznicę mercedesa; w 1963/64 był związany ze Stołeczną Estradą. W sezonach 1964/65 i 1965/66 grał drugoplanowe role w warszawskim Teatrze Dramatycznym, na przykład Apolliona (Romulus Wielki). Na przełomie lat 50. i 60. występował także w wędrownym kabarecie Wagabunda pod kierownictwem Lidii Wysockiej.

W sezonach 1966/67–1971/72 był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru im. Siemaszkowej w Rzeszowie, wystąpił (we własnej reżyserii) jako: Tuzenbach (Trzy siostry, 1966), Mackie Majcher (Opera za trzy grosze, 1967); Zapowiadacz (Kariera Artura Ui), Ichariew (Gracze) – 1968; Łukasz (Odpoczniesz w biegu, 1969); Don Jose (Sonata Belzebuba), Szpiekin (Rewizor) – 1970; Papkin (Zemsta, 1972), reżyserował też Cyganów z Andaluzji i Irkucką historię (1967); Hamleta i Niedźwiedzia (1968); Balladę o tamtych dniach (1971), Jak wam się podoba (1972), zagrał Króla Jana Kazimierza (Mazepa, 1968); Radosta (Śluby panieńskie), Bohatera (Kartoteka) – 1971. W sezonach 1972/73 i 1973/74 był dyrektorem i kierownikiem artystycznym Lubuskiego Teatru w Zielonej Górze, reżyserował Klik-klak, Henryka IV (rola tytułowa), Bezsenność (Pan Appleby), Operę za trzy grosze (Mackie Majcher), Śluby panieńskie, Kochanego pana Ionesco, grał ponownie Bohatera.

Pobyt w Rzeszowie i Zielonej Górze to najlepsze lata w jego karierze artystycznej. O przedstawieniach rzeszowskich Bielińskiego pisał m.in. A. Wróblewski; Trzy siostry uważał za znakomite, „staranne w każdym szczególe”, „trafnie obsadzone”; Operę za trzy grosze i Karierę Artura Ui oceniał jako „godne uwagi, precyzyjne w rysunku, groźne w wymowie”, a Odpoczniesz w biegu „interesujące i dotykające w sposób ciekawy problematyki naszej współczesności”. Marcie Fik podobała się „pomysłowa i dowcipna” Sonata Belzebuba. Wyróżnił się w roli Radosta, w której chwalono

rozmaite gierki dowodzące zarówno poczucia humoru, jak i dużego wyczucia granicy szarży, od której trzymał się cały czas w bezpiecznej odległości 

(Stanisław Gębala)

i w Operze za trzy grosze oraz Kartotece. Postaci, które grał, czynił często sympatycznymi i tak jego Mackie Majcher był

udany pod względem wokalnym. To jednak za mało.

Ani warunki fizyczne, ani psychiczne nie predysponują aktora

do tej roli, w której jest nazbyt dobroduszny.

To po prostu nie jego genre 

(Barbara Henkel),

z kolei w Kartotece jego postać to:

Bohater sentymentalny, o gołębim sercu, który – miły i gościnny – nie bardzo wiadomo czemu wciąż chowa się pod kołdrę. Z całej zawiłej biografii owego sympatycznego pana wyraźnie i ostro docierają do publiczności tylko wspomnienia wojenne 

(Marta Fik). 

Od sezonu 1974/75 był aktorem Teatru Współczesnego w Warszawie, w dniu 31 stycznia 1980 przeszedł na emeryturę, ale w 1983–89 nadal występował na tej scenie. W ostatnim okresie grał niewielkie role, takie, jak: Kruk (Dziady kowieńskie, 1978), Wołek, Baltazar (Pastorałka Schillera, 1982), Venturi (Lorenzaccio, 1986), Mścisław Laurowicz (Mistrz i Małgorzata, 1987), Łapszyn (Życie i niezwykłe przygody żołnierza Iwana Czonkina, 1989). Jego ostatnie reżyserie, to Intryga i miłość w Grudziądzu (1976) i Rozmowy z katem w Lublinie (1978). W 1991–93 był przewodniczącym Sekcji Reżyserów Związku Artystów Scen Polskich. W 1955–95 zagrał w kilkunastu spektaklach Teatru TV, na przykład: Maxa (Mordercy), Fleischera (Stranitzky i bohater narodowy), Doktora (Jegor Bułyczow i inni), Pana (Grupa Laokoona). W 1950–95 wystąpił w niedużych rolach w kilkudziesięciu filmach kinowych i serialach telewizyjnych, na przykład Napoleon (w odcinku Maria Walewska grał Szambelana Walewskiego). Tabl. 5.

Bibliografia

Almanach 1969/70 s. 10 (M. Fik), 1995/96; Czterdzieści lat T. Współczesnego w Warszawie; Groński; Od Siedmiu Kotów; Kaszyński; Teatr łódz.; Kott: Miarka za miarkę s. 284–287; Sempoliński; Druga połowa; Ślady pamięci s. 57; Świerczewska s. 61, passim; T. Dramatyczny w Warszawie; T. Narodowy w Warszawie; T. Współczesny w Warszawie; Warsz. szkoła teatr.; Gaz. Wyb. 1995 nr 254, 276, 297; Kur. Pol. 1985 nr 223 (sylwetka B.; il.); Nadodrze 1973 nr 3, 24; Pam. Teatr. 1975 z. 3–4 s. 419; Profile 1971 nr 27 (S. Gębala; il.); Teatr 1956 nr 14 (E. Żytomirski), 1967 nr 2 (A. Wróblewski), 1969 nr 5 (A. Wróblewski), 23 (A. Wróblewski), 1970 nr 23 (A. Wróblewski), 1971 nr 7 (A. Wróblewski), 1972 nr 6 (M. Fik); Sztandar Młodych 1967 nr 56 (B. Henkel); Akt ślubu nr V/311/1989, Arch. USC Warszawa; Akta, T. Współczesny Warszawa, ZASP (fot.); Wycinki prasowe, ITWarszawa (tu mps wypowiedzi A. Wróblewskiego; cyt.); Almanach 1944–59; www.filmpolski.pl; www.1944.pl

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.