Ryszard Sawicki-Krameris
SAWICKI Ryszard, właśc. R. Krameris (27 XI 1891 Wilno - 10 IX 1967 Świnoujście), aktor. Był synem Kazimierza Kramerisa i Łucji z Sawickich, mężem Ireny Sawickiej. Pochodził z rodziny robotniczej. W młodości pracował fizycznie, ukończył jednak szkołę średnią i wstąpił na prawo na uniw. w Piotrogrodzie. Po dwóch latach rozpoczął tam trzyletnie studia aktorskie w szkole dramatycznej. W 1917 zaczął występować w teatrze w Krasnosielsku, nast. w teatrze Saburowa w Piotrogrodzie (1918) i w teatrze w Saratowie (sez. 1919/20). W 1920-28 mieszkał w Rydze i tam grał w ros. t. Russkaja Drama, potem przeniósł się do Kowna i występował w teatrach litewskich. Najważniejsze role z tego okresu to: Baron ("Na dnie"), Robert Dudley ("Maria Stuart" F. Schillera), Chlestakow ("Rewizor"). W czasie II wojny świat. został wywieziony na roboty do Niemiec, po jej zakończeniu wrócił do Polski. Początkowo pracował w majątku koło Łodzi (do 1946), nast. jako referent kulturalno-oświatowy oraz kier. świetlicy w Wałbrzychu (1947-48). W 1948-52 należał do zespołu T. Miejskiego w Świdnicy, a od 1952 do przejścia na emeryturę w 1966 występował w T. Dramatycznych w Szczecinie, gdzie należał do b. cenionych aktorów. Był to aktor "wybitnie utalentowany, o bogatym wnętrzu i znakomitej technice, stworzył wiele nieprzeciętnych, zawsze nowych, nie powtarzających się postaci" (program jubileuszowy). O jego roli Tartuffe'a pisała E. Messer: "Sam jego wygląd mówi już za siebie. Gdy zmysłowe usta wypowiadają święte słowa, zimne spojrzenia niedobrych oczu wyraźnie mówią o tym, że te usta kłamią. Gdy chude dłonie odwracają nabożnie kartki modlitewnika, opasły brzuch mówi wyraźnie, że królestwo boże Świętoszka jest na tej ziemi". Ale gdy "Tartuffe wyznaje Elmirze swoją miłość, Sawicki przemawiał z takim żarem, że zapominało się o jego obłudzie, jego namiętność budziła raczej współczucie" (F. Jordan). Inne ważne jego role: Kapitan Charitonow (Za tych, co na morzu), Don Diego (Cyd), Ksiądz Anselmo ("Beatrix Cenci"), Pierczychin ("Mieszczanie"). Jubileusz czterdziestopięciolecia pracy scen. obchodził 16 II 1961 w roli Heneka Jensena ("Wielki bluff"). Potem występował rzadko, w małych rolach.
Bibl.: Almanach 1967/68; Ordyńska s. 280, 293; Głos Szcz. 1954 nr 276 (E. Messer), 1961 nr 39; Kur. Szcz. 1954 nr 129, 287 (F. Jordan), 1967 nr 215; Teatr 1968 nr 3; Akta (tu fot.), ZASP; Programy, IS PAN (m.in.: Jubileusz 45-lecia pracy artystycznej Ryszarda Sawickiego, Państwowe T. Dramatyczne w Szczecinie, 1961; il.). Ikon.: G. Reck: S. jako Tartuffe (Świętoszek), rys., tusz, informacja katalog: Guido Reck: Retrospektywna wystawa rysunków, luty 1957, Muzeum Pomorza Zachodniego Szczecin; Fot. - ZASP.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
