Osoby

MUNCLINGROWA Janina Aleksandra, z domu Adamówna (19 lutego 1887 Ciechocinek – 20 czerwca 1970 Warszawa), aktorka. Data urodzenia z ksiąg meldunkowych; potem podawała rok 1893.

Była córką Karola Adama, hotelarza, i Aleksandry z Bartzów, żoną Józefa Munclingra. Ukończyła prywatną pensję we Włocławku (gdzie też w 1902–08 brała udział w przedstawieniach amatorskich), a w 1911 Klasę Dramatyczną przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym.

Od września t.r. do marca 1912 występowała w Teatrze Komedii w Płocku, a w 1912–14 była aktorką Teatru Polskiego w Poznaniu i grała takie role, jak: Młynarka (Zaczarowane koło), Elżbieta (Walka motyli), Paulina (Szczury), Goplana (Balladyna), Józefina (Napoleon i Józefina), Podstolina (Zemsta); 2 maja 1914 wyjechała do Krakowa, ale nie pojawiła się na krakowskiej scenie, natomiast w czerwcu t.r. występowała gościnnie w Ciechocinku.

W 1917–18 grała w T. Polskim w Łodzi, występując odtąd pod nazwiskiem męża. W 1918–39 należała do zespołu Teatru Polskiego i Małego w Warszawie (w 1931 grała także w T. na Chłodnej w Zrzeszeniu Artystów Teatru Polskiego), a w 1934–36 również na innych scenach TKKT, w Teatrze Letnim, Narodowym, Nowym. Według Jana Lorentowicza była „pomysłową odtwórczynią jaskrawych postaci charakterystycznych”. Niektóre role: Prudencja (Dama kameliowa), Mumia Chińska (Pragmatyści), Siostra Barbara (Wariat i zakonnica), Aniela (Dzieje grzechu), Matałkowska (Tamten), Celia (Opera za trzy grosze), Emma (Lekarz na rozdrożu); grała m.in. w filmie Szpieg w masce (1933).

W okresie okupacji niemieckiej pracowała jako kelnerka w bufecie Teatru Polskiego (tzw. Bazar). Po wojnie pozostała w zespole artystycznym tego teatru. Być może to ona w sez. 1950/51 grała w Teatrze Młodego Widza w Poznaniu (jako Janina Adam). W 1957 przeszła na emeryturę, ale nie zaprzestała występów.

Grywała najczęściej „kobiety z ludu, o surowej powierzchowności, lecz pełne wewnętrznego ciepła i dobroci” („Teatr”). W bogatym dorobku, poza wymienionymi, miała takie role, jak: Zofia Sworzeniowa (Dom kobiet), Anastazja (Żywy trup), Pani Fielding (Świerszcz za kominem), Mirska (Klub kawalerów), Dyndalska (Damy i huzary), Pani Pearce (Pygmalion), Gospodyni (Wesele), Tadrachowa (Moralność pani Dulskiej). W 1968, po pięćdziesięciu latach pracy w Teatrze Polskim w Warszawie, ustąpiła ostatecznie ze sceny. Była członkiem zasłużonym SPATiF-u od 1963.

Bibliografia

Dąbrowski: Na deskach t. 1, 3; Degler: Witkacy; Hist. filmu t. 2; Irzykowski: Recenzje; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Lorentowicz: T. Polski s. LXIX; Mrozek s. 215, 295; Orlicz s. 442 (il.); T. Polski 1913–23 s. 79–80, 147 (il.), 157–181; Tynecki: T. Pol. w Łodzi; Wilski: Szkolnictwo; Nadwiślanin 1914 nr 7; Świat 1911 nr 27 (il.), 1913 nr 7 (il.); Teatr 1970 nr 20; Listy T. Pol. 1964 z. 11 (il.); Życie Warsz. 1970 nr 174–176; Afisze i programy, IS PAN, MTWarszawa; Akta (tu fot.), ZASP; Maciejewska: Teatr w Poznaniu; Mika.

Ikonografia

Fot. - Arch. Dok. Mech., IS PAN, MTWarszawa, ZASP.

Nagrania

Role - Arch. Dok. Mech.; Role, recytacje - Pol. Nagrania, Red. Dok. Infor. PR.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1900–1980, t.II, PWN, Warszawa 1994. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.