Osoby

GAJEWSKA Stanisława, zamężna Brzozowska (26 marca 1886 Warszawa – 14 lutego 1983 Skolimów koło Warszawy),

tancerka, aktorka, reżyserka. 

Była córką Kazimierza i Antoniny Gajewskich; żoną Tadeusza Brzozowskiego. Nazwiska Brzozowska używała na scenie od około 1918. Ukończyła prywatną szkołę baletową Wacława Adlera w Warszawie i w 1900–03 brała udział w przedstawieniach Teatru Wielkiego Warszawskich Teatrów Rządowych. Od 1903 występowała jako tancerka i wodewilistka w Lublinie, potem, m.in.: w 1908 w zespole wodewilowym J. Bińkowskiego w Kaliszu, w 1910: w teatrze Akwarium w Warszawie (luty); ponownie w Lublinie w restauracji „Versailles” (marzec), w Ogródku Warszawskim w Kaliszu (maj-wrzesień, oraz w lecie 1912); w 1911 w Teatrze Renaissance w Warszawie, w sezonie 1912/13 w Lublinie i Wilnie. Od 1914 do 1925 występowała stale w Warszawie.

Miała bardzo dobre warunki sceniczne, miły głos i z powodzeniem grała w operetkach, wodewilach, farsach, komediach; należała do czołowych aktorek zespołów teatralnych na przedmieściach miasta. Występowała m.in.: w sezonie 1915/16 w Teatrze Współczesnym przy ul. Mokotowskiej, np. jako Pola (W okopach), w teatrach varietés, np. w teatrzyku Marszałkowska 118 w Zaczarowanych skrzypcach, w teatrze Polskie Miniatury w Dziecku rezerwisty, w 1918–23 w Teatrze Powszechnym na Woli, w takich rolach, jak: Elżbieta (Florek się żeni), Diana (Niespodzianki rozwodowe), Zuzia (Stare miasto), Wanda (Strachy w zamczysku), Kamila (Szukajcie dziecka), tytułowa Hrabina Tłomok i Nitouche, Olimpia (Nad przepaścią), Bettina (Córka pułku). W sezonie 1923/24 grała w Teatrze Praskim, np. Służącą (W bolszewickim raju), a w 1924/25 w Teatrze Popularnym przy ul. Wolskiej, np. Zenobię (Pan naczelnik to ja), Małgorzatę (Pochód duchów). 

Potem występowała w Łodzi: latem 1926 w Teatrach Miejskich, w sezonach 1926/27–1929/30 w Teatrze Popularnym, w 1930/31 w teatrach rewiowych Bajka i Dobry Wieczór. W sezonie 1932/33 należała do zespołu Teatru Miejskiego w Sosnowcu, a w 1933–39 brała udział w objazdach organizowanych przez Edwarda Stryckiego i występowała w prowadzonym przez Helenę Starską Naszym Teatrze. W latach II wojny światowej i okupacji niemieckiej mieszkała w Warszawie. Już w pierwszej połowie 1945 występowała w zespole objazdowym Edwarda Stryckiego w Końskich, w sezonie 1945/46 w prowadzonym przez niego półamatorskim Teatrze Domu Żołnierza w Koszalinie, w 1946–47 w Teatrze Objazdowym, a w 1947–49 w Teatrze Miejskim w Koszalinie (tu także reżyserowała, np. Trasę). 

W sezonach 1949/50–1963/64 należała do zespołu Teatru Wybrzeże w Gdańsku. Zagrała tu wiele drugoplanowych ról charakterystycznych, takich, jak.: Kordula (Ożenek, 1949); Babcia (Barberyna), Pinderska (Królowa przedmieścia), Tadrachowa (Moralność pani Dulskiej) – 1950; Bella Charles (Korzenie sięgają głęboko), Parasza (Zwykły człowiek), Charitonowa (Za tych, co na morzu) – 1951; Babka (Łaska królewska), Stepanida (Mieszczanie) – 1952; Dorota (Grube ryby, 1955); Matka (Balladyna), Siostra Carmen (Mariana Pineda), Sawka (Pani ministrowa) – 1956; Żebraczka (Dom Bernardy Alby), Walentowa (Romans z wodewilu) – 1957; Zofia Sforzeniowa (Dom kobiet), Miss Perkins (Nieporównany Crichton) – 1958. 

W dniu 28 czerwca 1953 na scenie Teatru Kameralnego w Sopocie obchodziła jubileusz 50-lecia pracy artystycznej w roli Mroczyńskiej (Szczęście Frania). W programie jubileuszowym napisano:

dała się poznać jako aktorka bezpośrednia, ciepła, obdarzona dużą dozą humoru i komizmu oraz wyrazistą charakterystycznością. W ciągu 50. lat swej działalności artystycznej stworzyła również szereg prawdziwie dramatycznych postaci.

W 1965 zamieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. 

Bibliografia

Almanach 1982/83; Kaszyński: Teatralia; Krasiński: Warsz. sceny; Misiorny: Teatry Ziem Zachodnich; Szczepkowska: 20 lat t. na Wybrzeżu; Żywot: Dwadzieścia sezonów; Gon. Teatr. 1921 nr 1; Ilustr. Kur. Pol. 1953 nr 152; Kur. Warsz. 1921 nr 4, 1923 nr 142, 239, 1924 nr 145, 289; Organ 1910 nr 3, 4 (il.), 6, 1911 nr 25, 35; Scena i Szt. 1908 nr 19; Scena Pol. 1924 z. 1, 1925 z. 1, 1929 z. 4; Teatr 1953 nr 14; Teatr i Kino 1922 nr 2–9; Wieczór Wybrz. 1962 (26 IV); Garlicka: Życic teatr. przedmieść s. 69, 79, 104; Straus: Repertuar 1915–16; Akta, Dom Artystów Weteranów Scen Polskich Skolimów, ZASP (fot.); Programy, IS PAN (m.in. „Szczęście Frania”, Gdańsk 1953; nota biograficzna; il.); Almanach 1944–59.

Ikonografia

Fot. – IS PAN, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.

Biogram w Almanachu Sceny Polskiej

Stanisława Gajewska - Brzozowska (26 III 1886 Warszawa - 14 II 1983 Skolimów), tancerka, aktorka. Tańca uczyła się pod kier. Wacława Adlera. W l. 1900-03 brała udział w przedstawieniach Opery Warszawskiej, od 1903 występowała w Lublinie, początkowo jako tancerka i wodewilistka, w nast. l. w Kaliszu (1908), Płocku, Lublinie, Wilnie (sez. 1912/13). W l. 1914-24 w t. warsz., m. in. w T. Współczesnym przy Mokotowskiej (sez. 1915/16), T. Powszechnym przy Chłodnej (1920 -23), gdzie grała np. Barbarę ("Gwałtu, co się dzieje" Fredry), tytułową rolę w "Nitouche" Hervs'go, w T. Praskim (sez. 1923/24). w T. Popularnym przy Wolskiej (sez. 1924/25), następnie w l. 1925-26 w zespołach objazdowych, w lecie 1926 w T. Miejskim w Łodzi, w l. 1926-30 tamże w T. Popularnym, w sez. 1930/31 w łódź. t. rewiowych ("Bajka", "Dobry Wieczór"), w sez. 1931/32 w T. Polskim w Sosnowcu, w l. 1932-39 związana, była z objazdowymi zespołami Haliny Starskiej, potem Edwarda Stryckiego, z którym kontynuowała współpracę również po wojnie: początkowo występowała z jego t. objazdowym na terenie woj. szczecińskiego, łódzkiego, poznańskiego, rzeszowskiego, lubelskiego (1945), następnie grała pod dyr. Stryckiego w półamatorskim T. Domu Żołnierza w Koszalinie (sez. 1945/46), potem tamże w T. Objazdowym i Miejskim (do 1949), gdzie reżyserowała Trasę Barnasia. W l. 1949-64 była aktorką T. Wybrzeże w Gdańsku. Grała m. in. Ciotkę Agafii ("Ożenek" Gogola), Tadrachową ("Moralność pani Dulskiej" Zapolskiej), Żebraczkę ("Dom Bernardy" Alba Lorki), Służącą ("Dom kobiet" Nałkowskiej). 28 VI 53 na scenie T. Kameralnego w Sopocie obchodziła 50-lecie pracy art. w roli Mroczyńskiej ("Szczęście Frania" Perzyńskiego), a w 1962 - 60-lecie. Wkrótce po przejściu na emeryturę zamieszkała w schronisku aktorów w Skolimowie (1965). Źródło: Almanach sceny polskiej 1982/83. Tom XXIV. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1987.