Osoby

BŁASZYK Aleksander Szczepan (13 lutego 1934 Poznań – 28 września 1985 Warszawa),

aktor. 

Był synem Szczepana Błaszyka i Marty z domu Krawczyk; mężem Saszy z domu Kiriłow. W 1952 ukończył Liceum Handlowe w Poznaniu. W 1953–54 i 1957–58 występował w poznańskim teatrze eksperymentalnym Kuźnica (w 1954–57 odbywał służbę wojskową), a w sezonie 1958/59 w Teatrze Satyry Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych w Poznaniu. W 1961 zdał eksternistyczny egzamin aktorski. Od 1 października 1959 do końca sezonu 1971/72 był aktorem Teatru Narodowego w Warszawie, grał tu role drugoplanowe i epizodyczne, m.in.: Kaprala (Błękitny patrol), Mularza (Zemsta), Aloszkę (Na dnie), Lokaja (Kurka wodna), Bestużewa (Dziady), Konstabla (Opera za trzy grosze), Kapitana Lanza (Proces). W 1972/73 grał w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym w Koszalinie, m.in. rolę tytułową w Wujaszku Wani. W sezonach 1973/74–1983/84 był aktorem Teatru Polskiego w Poznaniu. 

Zaangażowanie do teatru poznańskiego było przełomem w jego artystycznej karierze. Współpracując z takimi reżyserami jak Roman Kordziński i Józef Gruda, rozwinął swój talent, grał duże role w większości przedstawień, miał bardzo dobre recenzje. Występował w różnorodnym repertuarze, w dramatach umiał wydobyć  tragizm postaci, w komediach wnosił wiele ciepłego, często rubasznego humoru. 

Ceniono na przykład jego tytułową rolę w Horsztyńskim (1977), w zamyśle reżysera spektakl miał mówić o wielkiej, narodowej tragedii, ale kreacja Błaszyka sprawiła, że stał się „dramatem starego i ślepego konfederata”, pisał Olgierd Błażewicz; jego też zdaniem rola ta zasłużyła na miano wybitnej. Zaskoczył jako komediowy Petruchio (Poskromienie złośnicy, 1977); choć warunki fizyczne („męska sylwetka”, mocny głos) sugerowały, że zagra rolę „dramatycznie”, a potraktował ją komediowo tworząc „majstersztyk aktorski” (Ryszard Danecki). Niespodzianką była też rola Rodiona (Staroświecka komedia, 1977):

Wydawało się niemożliwe, aby ten artysta, stworzony do grania bohaterskich, twardych mężczyzn, mógł w takim stopniu wcielić się w zramolałego dyrektora, broniącego się niezdarnie przed opanowującym go uczuciem miłości 

(M. Zieliński).

Do udanych ról należał hrabia Turek (Zakładnik, 1982), „tak zdawałoby się obcy dotychczasowemu emploi tego aktora”, Błaszyk nadał mu „wiele swojego osobistego uroku” i uczynił tę postać „bardziej otwartą, złożoną i wyrazistą, a przez to tak groźną” (Błażewicz). 

Spośród pozostałych ról warto wymienić takie, jak: Baron (Wariatka z Chaillot, 1973); Szczuka (Popiół i diament), Gajew (Wiśniowy sad) – 1974; Duncan (Makbet), Alfred (Małe morderstwa) – 1975; Karbot (Derby w pałacu), Prezes (Operetka) – 1976; Lebiadkin (Biesy, 1977); tytułowy Jan Maciej Karol Wścieklica, Kuczumow (Wściekłe pieniądze), Moczarski (Rozmowy z katem) – 1978; tytułowy Klucznik (1979), Kuzkin (Ludzie energiczni), Czkawka (Wieczór Trzech Króli) – 1980; Książę Karol Radziwiłł (Listopad, 1982), Ojciec (Pułapka, 1984). W sezonie 1984/85 grał w Teatrze Rozmaitości w Warszawie, na przykład Doktora Racapana (Na czworakach), a na sezon 1985/86 zaangażował się do warszawskiego Teatru na Woli. 

Od 1960 występował w niewielkich rolach w spektaklach Teatru Telewizji, w 1970–85 zagrał epizodyczne role w kilku serialach telewizyjnych i filmach.

Bibliografia

Almanach 1985/86; Raszewska: T. Narodowy (il.); 125 lat T. Pol. w Poznaniu; T. Narodowy w Warszawie (il.); T. Polski w Poznaniu 1875–1975 s. 85, 89 (il.); A. Żukowski: Krystyna Feldman, albo Festiwal tysiąca i jednego epizodu, Poznań 2001 (il.); Espress Pozn. 1977 nr 86 (R. Danecki), 242 (M. Zieliński); Gaz. Pozn. 1985 nr 228; Głos Wielk. 1977 nr 34 (O. Błażewicz). 1982 nr 218 (O. Błażewicz), 1984 nr 72 (wywiad z B.; il.), 1985 nr 231, 234; Życie Warsz. 1985 nr 231; Akt zgonu nr I–1777/1985, Arch. USC Warszawa; Akta (fot.), ZASP; Programy, wycinki prasowe, IS PAN; www.fllmpolski.pl 

Ikonografia

S. Mrowiński; Portret, karyk., rys., repr. Express Pozn. 1976 nr 262; Fot. – Bibl. Nar., Bibl. Raczyńskich Poznań, IS PAN, ITWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.