Józef Dietl
DIETL Józef (13 marca 1921 Jasło – 26 marca 1989 Kraków),
aktor.
Był synem notariusza Romana Dietla, i Aleksandry z Szydłowskich; mężem najpierw Zofii z domu Fenik (ślub w 1944), a po jej śmierci, Wandy Bielańskiej (ślub w 1971). W Jaśle ukończył gimnazjum ogólnokształcące i przeżył II wojnę światową, podczas której był ekspedientem, a potem urzędnikiem w firmie naftowej. Po zakończeniu wojny zatrudnił się jako urzędnik w Międzyrzeczu, gdzie pełnił odpowiedzialne funkcje w strukturach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (później także w Warszawie i w Poznaniu). W 1948–51 pracował w Głównym Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk w Warszawie i był aktorem koła dramatycznego przy tym urzędzie.
Podawał, że od kwietnia do czerwca 1951 statystował w warszawskim Teatrze Współczesnym. W czerwcu 1951 został zaangażowany do zespołu pomocniczego w Teatrze im. Jaracza w Olsztynie i Elblągu i pozostał w nim do końca listopada 1953. W tymże roku przystąpił do aktorskiego egzaminu eksternistycznego w Warszawie i został przez komisję zobowiązany do złożenia poprawkowego egzaminu z dykcji po upływie roku, ale na taki egzamin nie stawił się. Pełne uprawnienia aktora dramatu uzyskał dopiero w grudniu 1971, a przewodniczący komisji, Bohdan Korzeniewski, uzasadniając decyzję napisał:
Przy dużym i trwałym wysiłku usunął wadę dykcji w stopniu wystarczającym.
Od 1 czerwca 1954 do 31 lipca 1955 był zaangażowany w Teatrach Dramatycznych w Poznaniu. W sezonie 1953/54 grał również w poznańskim Teatrze Satyryków w przedstawieniu Na swojską nutę (1954), a w 1954/55, też w Poznaniu, występował w Eksperymentalnym Zespole Dramatycznym „Kuźnica” i zagrał Szambelanica Czarnoskalskiego w Rozbitkach (1955). Potem kolejno angażował się do: Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych w Krakowie (sezon 1955/56) i w Katowicach (1957), Lubelskiego Teatru Objazdowego Państwowego Przedsiębiorstwa Imprez Estradowych (od stycznia 1958 do końca sezonu 1959/60), Teatru im. Siemaszkowej w Rzeszowie (1960/61), Teatru Satyry, następnie Teatru Rozmaitości w Poznaniu (od 1 lutego 1962 do końca sezonu 1962/63), Teatru im. Fredry w Gnieźnie (1 września 1963–5 stycznia 1964). Od 1 stycznia 1966 do końca sezonu 1967/68 był aktorem Teatru im. Słowackiego w Krakowie, a niecały sezon (1 września 1970–28 lutego 1971) grał w Teatrze Ziemi Krakowskiej w Tarnowie. Później, z powodu choroby, przeszedł na rentę inwalidzką, ale nie zerwał kontaktu z teatrem.
Zamieszkał w Krakowie, gdzie w sezonach 1972/73–1980/81 był aktorem Teatru Bagatela, a w 1986/87 współpracował ze Starym Teatrem. Brak ciągłości pracy, przerwy między angażami do teatrów, nie są w jego dokumentach wyjaśnione.
Grał w Olsztynie: Jagnickiego (Stary kawaler, 1951), Żewakina (Ożenek, 1952), Benneckego (Niemcy, 1953); w Poznaniu epizody: Kalitę (Imieniny pana dyrektora, 1954), Komornika (Rozbójnik salonowy, 1955); w Rzeszowie: Valentina (Wieczór Trzech Króli, 1961); w poznańskim Teatrze Satyry: Syna (Piersi Tyrezjasza, 1962); w krakowskim Teatrze im. Słowackiego: Griszkę (Jego ekscelencja błazen, 1966), Pastucha (Powrót Odysa, 1969); w Tarnowie: Josepha (Pastorałka, 1970); w krakowskiej Bagateli: Rejenta (Zemsta, 1973 i 1977), Gubernatora (Śmierć gubernatora, 1974), Chryzypa (Zapomnieć o Herostratesie, 1975), Oronta (Szkoła żon, 1977), Golla (Demon ziemi, 1978). W Starym Teatrze zagrał Salezego Skorupkę (Wiosna Narodów w Cichym Zakątku, 1987).
W 1975–86 wystąpił w kilku filmach fabularnych, np. jako Prezydent Władysław Raczkiewicz w Katastrofie w Gibraltarze (1983); grał też w serialach (Modrzejewska) i spektaklach telewizyjnych.
Bibliografia
Almanach 1988/89; Dzieje sceny olsztyńskiej 1925–95; Grodziska: Theatri decor; T. im. Siemaszkowej 1944–94; Akta, T. Bagatela Kraków, ZASP (fot.); Programy (m.in. „Pastorałki”, Tarnów, 1971; il.), IS PAN; Almanach 1944–59; www.encyklopediateatru.pl; www.filmpolski.pl
Ikonografia
Fot. – IS PAN, ITWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1910–2000, t. III, Instytut Sztuki PAN, Warszawa 2017.
Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów używanych w źródłowej publikacji.
