Krytyka

Bolesław Surówka
Pseud. Niejaki X; B.S.; bs; IgnotusUr. 21 I 1905 r. w Rudkach k. Lwowa, zm. 29 IX 1980 r. w Katowicach Politolog, dziennikarz, felietonista, krytyk teatralny.
Syn adwokata Karola Surówki i Emilii z Tustanowskich. Uczęszczał do elitarnego gimnazjum oo. Jezuitów w Chyrowie, ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Lwowskim oraz Wyższą Szkołę Dziennikarską i Wyższą Szkołę Nauk Społecznych i Politycznych w Lille. W 1920 wraz z rodziną na stałe osiedlił się na Górnym Śląsku. W latach 1927-1939 pod pseudonimem Niejaki X rozpoczął współpracę z czasopismem społeczno-politycznym "Polonia" redagowanym przed Wojciecha Korfantego. Prowadzona przez niego rubryka "Pod włos" miała charakter polemiczny, dziennikarz często podejmował krytykę tendencji separatystycznych na Śląsku oraz proniemieckich. W czasie II wojny światowej był dowódcą 7 kompanii 73 pułku piechoty, po klęsce jednostki udało mu się uciec z niemieckiego szpitala dla jeńców. Osiedlił się w Krakowie, gdzie, wraz ze Stanisławem Ziembą, udzielał się jako autor konspiracyjnych artykułów w prasie podziemnej. Na początku 1945 Surówka i Ziemba wrócili do Katowic, gdzie od razu rozpoczęli pracę nad wskrzeszeniem śląskiej prasy w języku polskim. Efektem tych działań było ukazanie się 6.02. 1945 pierwszego numeru "Dziennika Zachodniego". Po krótkiej próbie kontynuacji regularnej twórczości felietonistycznej Niejakiego X w rubryce "Pod włos", Surówka skoncentrował się na pracy recenzenta teatralnego oraz obserwatora życia kulturalnego Górnego Śląska na łamach nowej gazety codziennej. Redagował dodatki do "Dziennika Zachodniego": "Świat i życie" oraz "Perspektywy". Do pseudonimu wracał sporadycznie, kiedy komentował istotne problemy życia społecznego. Okazjonalnie publikował teksty do programów teatralnych oraz recenzje w innych czasopismach . W tekstach publicystycznych często wracał do zagadnień związanych z udziałem Polski w działaniach wojennych, zgłębiał dawne i współczesne dzieje Śląska. Krytyk prywatnie pasjonował się turystyką i krajoznawstwem. W 1978 opublikował wspomnienia z okresu międzywojennego "Było minęło". Planował napisać kontynuację biografii obejmującą lata powojenne. Po jego śmierci redakcja "Dziennika Zachodniego" ufundowała nagrodę im. Bolesława Surówki, przyznawaną młodym dziennikarzom za najlepszą recenzję teatralną. Wkład w kulturę regionu doceniły również władze miasta, nazywając jego imieniem jedną z ulic katowickiej dzielnicy Kostuchna.
W środowisku dziennikarskim Jako był czasem oceniany krytycznie: wytykano mu m. in. związek z Wojciechem Korfantym oraz niechęć do prac społecznych, jednak nawet najwięksi przeciwnicy nie byli w stanie odmówić mu ogromnej wiedzy i znakomitego warsztatu krytycznego. W latach 1945-1980 napisał ponad czterysta recenzji teatralnych. Jego uwaga koncentrowała się na wydarzeniach artystycznych Katowic, śledził również najważniejsze premiery w teatrach Bielska - Białej, Zabrza, Zagłębia Śląsko- Dąbrowskiego. Pisał recenzje spektakli, przeglądy premier, zapowiedzi programu artystycznego nowych sezonów, artykuły związane z polityką teatralną, zmianami dyrekcji, problemami finansowymi teatrów. Komentował i odnotowywał także wydarzenia o mniejszym znaczeniu artystycznym. Doceniał sztuki lekkie oraz komedie, ale z największym zaangażowaniem komentował klasykę. Nie pomijał żadnej premiery dzieł Wyspiańskiego, Fredry, Szekspira, Słowackiego w teatrach lokalnych. Postrzegał teatr jako instytucję obecną w codziennym życiu mieszkańców Śląska, realizującą zarówno funkcję wychowawczą, jaki rozrywkową. Teksty Surówki są bezcennym świadectwem 35 sezonów teatralnych. Na jego recenzjach wychowały się trzy pokolenia artystów teatru oraz widzów. Z opinią krytyka liczyli się najwięksi twórcy sceny śląskiej z Ignacym Gogolewskim i Gustawem Holoubkiem na czele.
W recenzjach spektakli koncentrował się na kwestii doboru repertuaru i ogólnym odbiorze inscenizacji. Nie bał się wytknąć autorowi tekstu braków w warsztacie dramatopisarskim. Często wychodził od komentarza dotyczącego tematyki inscenizacji, tradycji wystawień danego tekstu lub stosunku treści utworu do wydarzeń historycznych czy współczesnej rzeczywistości. Po takim wstępie przechodził do analizy walorów artystycznych, rozpoczynając nowy akapit od słów: "Ale rzecz jasna nie o to przecież chodzi". Często streszczał fabułę, komentując realizację poszczególnych fragmentów. Dużą wagę przywiązywał do rytmu spektaklu, który dzielił na następujące po sobie akty.
Zauważał najmniejsze niedociągnięcia, przerysowanie i przejawy braku konsekwencji, ale zawsze podkreślał zalety widowiska. Doceniał pracę wszystkich, którzy brali udział w realizacji spektaklu, wymieniał nazwiska aktorów, reżyserów, scenografów, autorów muzyki i kostiumów. Nikogo nie faworyzował. Nie analizował użytych przez aktora środków artystycznych, oceniał jedynie czy rola była dobra. Wymieniał elementy, które uważał za nieudane, ale najczęściej ostatecznie stawiał nacisk na elementy pozytywne, w najgorszym razie określając rolę jako: "bez zarzutu", "poprawnie", czy "na należytym poziomie". Niewiele recenzji miało jednoznacznie negatywny wydźwięk, jednak w przypadku bardzo nieudanych realizacji nie bał się użyć słów: "nudne" i "nieznośne". Nie lubił przeróbek i radykalnych zmian w interpretacji tekstu zmierzających czy to w stronę pastiszu, czyw kierunku przesadnie poważnym.. Rozumiejąc teatr jako świątynię sztukę o szczególnym znaczeniu kulturowym, instytucję i równocześnie miejsce spotkań, w recenzjach nie oszczędzał również publiczności i organizacji widowni. Wspominał o widzach jedzących w trakcie spektaklu oraz o skrzypiących krzesłach utrudniających odbiór wzniosłych scen.
Charakterystyczny styl Surówki był znany i doceniany przez najznakomitszych przedstawicieli świata dziennikarskiego. Jego polemiczne felietony w "Polonii" odznaczały się bezbłędnym, prostym językiem. 'Niejaki X' nie miał oporów przed zadawaniem pytań retorycznychktóre stawiały adresata w niewygodnej sytuacji. Opisywane zjawiska wartościował w sposób dosadny, wysuwając silne argumenty, niejednokrotnie poparte cytatem. Chętnie stosował złośliwe i nacechowane poczuciem humoru skojarzenia. W opisie zjawisk artystycznych ton ironisty łagodniał. Zawsze dominowała życzliwość dla twórcówrów inscenizacji. Niezmiennie jednak formułował opinie w sposób lakoniczny., unikając zbędnych słów. Recenzje jego autorstwa są bliższe relacji niż esejowi. Operował stylem dziennikarskim, sprawozdawczym.. Nigdy nie stosował zwrotów wyrażających indywidualną opinię: "moim zdaniem", "uważam", wszystkie komentarze mają charakter obiektywny i nie podlegający polemice. Z dystansu obserwował wydarzenia artystyczne i oceniał je całościowo w kotekście szeroko pojętej sztuki teatru. Stosował język wysoki, w jego tekstach spotkać można zwroty łacińskie i francuskie, ale całość skomponowana z prostych zdań była zrozumiała także dla mniej wykształconych czytelników.
W artykułach poświęconych życiu teatralnemu Śląska dużo uwagi poświęcał krytyce polityki teatralnej. Sceptycznie oceniał częste zmiany dyrekcji teatrów i ich negatywny wpływ na poziom artystyczny przedstawień. Dbał o dobre imię teatru regionu i z żalem zauważał, że z czołówki, w której znajdował się w latach powojennych, spadł on do pozycji instytucji prowincjonalnej.
1. Bibliografia podmiotowa
a. Bibliografia ogólna
"Dziennik Zachodni" (1945-1980), dodatki do Dziennika Zachodniego: "Wieczór", "Panorama", "Perspektywy".
b. Bibliografia szczegółowa
Recenzje:
"Zieleni się zboże", "Dziennik Zachodni" 1945, nr 105; "Lompa. Widowisko sceniczne w 4 obrazach Kazimierza Gołby" "Dziennik Zachodni" 1945, nr 133; "Cały dzień bez kłamstwa", "Dziennik Zachodni" 1945, nr 245; "Ich czworo", "Dziennik Zachodni" 1945, nr 305;
"Moja siostra i ja", "Dziennik Zachodni" 1946, nr 1; "Ostrożnie, świeżo malowane", "Dziennik Zachodni" 1946, nr 20; "Stary dzwon", "Dziennik Zachodni" 1946, nr 39; "Jak w bajce", "Dziennik Zachodni" 1946, nr 49; "Wieczór Trzech Króli", "Dziennik Zachodni" 1946, nr 82; "Krawiec w zamku", "Dziennik Zachodni" 1946, nr 139; "Szkarłatne róże", "Dziennik Zachodni" 1946, nr 160; "Pasażer bez bagażu", "Dziennik Zachodni" 1946, nr 294; "Rozbitki" Józefa Blizińskiego, "Dziennik Zachodni" 1946, nr 333;
"Kaprysy Marianny", "Mąż przeznaczenia", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 41; "Pan Jowialski" na kopalni, "Dziennik Zachodni" 1947, nr 58; "Rewizor", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 66; "Pan Jowialski" z udziałem A. Zelwerowicza, "Dziennik Zachodni" 1947, nr 78; "Taniec księżniczki", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 88; "Temperamenty", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 99; "Poskromienie złośnicy", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 112; "Siostry", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 117; "Papuga", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 150; "Nokturn", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 165; "Sen nocy letniej", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 186; "Sułkowski", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 269; "Głupi Jakub", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 283; "Dziki książę", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 323; "Śluby panieńskie", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 325; "Jegor Bułyczow i inni", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 337; "Grube ryby", "Dziennik Zachodni" 1947, nr 339.
"Panna Maliczewska", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 12; "Pastorałka", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 14; "Uczeń diabła", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 55; "Bankierzy ruin", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 58; "Łuk triumfalny", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 90; "Pan inspektor przyszedł", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 103; "Korzenie sięgają głęboko", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 113; "Ludzie na krze", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 114; "Szkoła żon" Moliera, "Dziennik Zachodni" 1948, nr 126; "Pigmalion", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 133; "Słomkowy kapelusz" E. Labiche'a w opracowaniu J. Tuwima, "Dziennik Zachodni" 1948, nr 179; "Mieszczanin szlachcicem", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 272; "Damy i huzary", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 283; "Sprawa Moniki", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 289; "Ożenek", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 310; "Niewidzialna", "Dziennik Zachodni" 1948, nr 330;
"Mickiewicz", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 33; "Komedia" Andrzeja Wydrzyńskiego, "Dziennik Zachodni" 1949, nr 68; "Zemsta", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 73; "Przygody Albertusa- polska komedia rybałtowska", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 85; "Bajka", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 90; "Listy Chopina", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 91; "Tu mówi Tamyr", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 94; "Wieczór trzech króli", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 129; "Seans", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 149; "Strzały na ulicy Długiej", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 153; "Rycerz ognistego pieprzu", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 159; "Gwiazda Profesora Stefensona", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 163; Przed premierą "Makar Dubrawa", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 172; "Królowa przedmieścia", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 183; "Lekkomyślna siostra", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 253; "Maria Stuart", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 282; "Odwety", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 303; "Wyspa pokoju", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 310; "Makar Dubrawa", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 324; "Mieszczanie", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 326; "Żołnierz królowej Madagaskaru", "Dziennik Zachodni" 1949, nr 342;
"Wieczór Puszkinowski", Dziennik Zachodni 1950, nr 7; "Nowe przygody dzielnego wojaka Szwejka", Dziennik Zachodni 1950, nr 15; "Jadzia wdowa", "Dziennik Zachodni" 1950, nr 39; "Romans z wodewilu", "Dziennik Zachodni" 1950, nr 42; "Igraszki z diabłem", Dziennik Zachodni 1950, nr 83; "Moralność pani Dulskiej" "Dziennik Zachodni" 1950, nr 89; "Świętoszek", "Dziennik Zachodni" 1950, nr 96; "Sen o Goldfadenie", "Dziennik Zachodni" 1950, nr 115; "Niemcy" Leona Kruczkowskiego w wykonaniu amatorskiego teatru z Zabrza, "Dziennik Zachodni" 1950, nr 131; "Balladyna", "Dziennik Zachodni" 1950, nr 156; "Niemcy", "Dziennik Zachodni" 1950, nr 163;
"Mizantrop", "Dziennik Zachodni" 1951, nr 14; "Sprytna wdówka", "Dziennik Zachodni 1951, nr 23; "Kościuszko w Berville", "Dziennik Zachodni" 1950, nr 64; "Chłopiec z naszego miasta", "Dziennik Zachodni" 1951, nr 66; "Zwykła sprawa", "Dziennik Zachodni" 1951, nr 93; "Wczoraj i przedwczoraj", "Dziennik Zachodni" 1951, nr 141; "Premiera w Borucicach", "Dziennik Zachodni" 1951, nr 179; "Dziewczęta z Zorzy", "Dziennik Zachodni" ("Wieczór") 1951, nr 230; "Dożywocie", "Dziennik Zachodni" ("Wieczór") 1951, nr 234; "Łaskawy chleb", "Dziennik Zachodni" 1951, nr 261; "Młodość ojców", "Dziennik Zachodni" ("Wieczór") 1951, nr 268; "Intratna posada", "Dziennik Zachodni" ("Wieczór") 1951, nr 300;
"4:0 dla ATK", "Dziennik Zachodni" 1952, nr 34; "Grzech", "Dziennik Zachodni" ("Wieczór") 1952, nr 38; "Wzgórze 35", "Dziennik Zachodni" 1952, nr 112; "Rodzinka", "Dziennik Zachodni" 1952, nr 139; "Trzydzieści srebrników", "Dziennik Zachodni" 1952, nr 95; "Zagłada eskadry", "Dziennik Zachodni" 1952, nr 275;
"Poemat pedagogiczny", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 25; "Sprawa rodzinna", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 39; "Igraszki i fraszki- mozaika satyryczna", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 66; "Mazepa", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 81; "Stracone zachody miłości", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 93; "Magazyn mód", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 106; "W małym domku", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 206; "Bancroftowie", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 254; "Jak hartowała się stal", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 295;
"Dom otwarty", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 5; "Pan Damazy", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 38; Przyganiał kocioł- sprostowanie, "Dziennik Zachodni" 1954, nr 40; "Takie czasy", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 75; "Srebrne kopytko", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 110; "Imieniny pana dyrektora", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 121; "Droga do Czarnolasu", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 128; "Intryga i miłość", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 235; "Wiśniowy sad", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 248; "Dom lalki", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 292;
"Doktor lubelski", "Dziennik Zachodni" 1955, nr 71; Koszmarny sen, "Dziennik Zachodni" 1955, nr 114; "Czarująca szewcowa", "Dziennik Zachodni" 1955, nr 145; "Fantazy", "Dziennik Zachodni" 1955, nr 225; "Maturzyści", "Dziennik Zachodni" 1955, nr 228; Jubileusz Melpomeny bielsko- cieszyńskiej, "Dziennik Zachodni" 1955, nr 271; "Wielka wystawa", "Dziennik Zachodni" 1955, nr 276;
"Igraszki trafu i miłości", "Dziennik Zachodni" 1956, nr 3; "Zielony gil", "Dziennik Zachodni" 1956, nr 14; "Złota karoca", "Perspektywy" 1956, nr 15; "Książę i żebrak", "Dziennik Zachodni" 1956, nr 32; Dwie sztuki w jednym spektaklu, "Dziennik Zachodni" 1956, nr 102; Nieprzeciętne wydarzenie artystyczne, "Dziennik Zachodni" 1956, nr, 137; "Zaproszenie do zamku", "Dziennik Zachodni" 1956, nr 273; "Życie bez miłości jest piekłem", ale i bez wesołości także, "Dziennik Zachodni" 1956, nr 275; "Matka" Karela Czápka, "Dziennik Zachodni" 1956, nr 298;
"Sto lat sto lat!", "Dziennik Zachodni" 1957, nr 18; Otwarcie Małej Sceny, "Salon" Grahama Green'a, "Dziennik Zachodni" 1957, nr 33; Polska prapremiera George'a Buechnera, "Dziennik Zachodni" 1957, nr. 65; Nieporozumienie z "Baryłeczką", "Dziennik Zachodni" 1957, nr 106; Tragifarsa z krzesłami, "Dziennik Zachodni" 1957, nr 124; "Kopciuszek", "Dziennik Zachodni" 1957, nr 130, s.5; "Igraszki z satyrem" czyli drugi oddech Katowickiego Teatru Satyry, "Dziennik Zachodni" 1957, nr 165; Alarcon w Katowicach a Szekspir w Bielsku, "Dziennik Zachodni" 1957, nr 172; "Bal manekinów", "Dziennik Zachodni" 1957, nr 221;
"Wyzwolenie", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 4; "Nie igra się z miłością", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 76; "Przygoda florencka", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 98; Afryka w Katowicach, "Dziennik Zachodni" 1958, nr 110; Historyjka o Klotyldzie, "Dziennik Zachodni" 1958, nr 114; Udane "Wesele" ["Wesele Figara"], "Dziennik Zachodni" 1958, nr 158; "Policja", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 215; "Zemsta", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 23; "Dobrzy ludzie i miłość", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 251; "Nasze kochane dziatki", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 266; "Krakowiacy i Górale" triumfują w Bielsku, "Dziennik Zachodni" 1958, nr 272; "Żołnierz królowej Madagaskaru", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 285; "Balladyna", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 295;
"Laleczka z saskiej porcelany" czyli coś dla najmłodszych, "Dziennik Zachodni" 1959, nr 15; Ezop udramatyzowany, "Dziennik Zachodni" 1959, nr 21; "Drzewa umierają stojąc", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 39; "Porwanie Sabinek", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 76; "Mały książę", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 92; "Fałszerz i jego córka", "Dziennik Zachodni" 1958, nr 142; "Pies ogrodnika", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 134; "Królowa przedmieścia", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 146; "Śluby panieńskie", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 236; "Mężczyzna", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 228; "Kocham, kocham", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 242; "Czarna Mańka" czyli kicz w komedii, "Dziennik Zachodni" 1959, nr 256; "Pamiętnik Anny Frank", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 262; "Kordian", "Dziennik Zachodni" 1959, nr 302;
"Przyjaciel wesołego diabła", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 28; "Profesja pani Warren", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 44; "Antoniusz i Kleopatra", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 66; "Żabusia", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 69; "Widok z mostu", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 74; "Szczęście Frania", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 107; "Zapomniany", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 117; "Kupiec", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 139; "Wielki Bobby", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 151; "Żeglarz", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 237; "Głupiec i inni", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 248; "Kartofel", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 254; "Ucieczka", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 274; "Młodość, miłość, czas", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 283; "Mój przyjaciel Harvey", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 304; "Uczciwa dziewczyna", "Dziennik Zachodni" 1960, nr 310;
"Królewna śnieżka", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 8; "Po długim dniu zapada noc", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 56; "Tomasz Becket", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 63; "Kawaler z księżyca", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 76; "Pasztet jakich mało", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 131; "Kiejstut", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 133; "Ifigenia w Taurydzie", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 147; "Rewizor", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 275; "Jaskółka", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 283; "Skąpiec", "Dziennik Zachodni" 1961, nr 300;
"Portret", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 23; "Opera za trzy grosze", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 25; "Ludzie królestwa", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 39; "Ondraszek", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 80; "Ostatni odcinek drogi", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 90; "Mąż i żona", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 93; "Dziady drezdeńskie", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 105; "Miecz Demoklesa", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 153; "Frank V- opera bankierska", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 165; "Ptak", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 219; "Dwanaście krzeseł", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 225; "Wilki w nocy", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 252; "Maskarada", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 268; "Eugeniusz Oniegin", "Dziennik Zachodni" 1962, nr 294;
1963
"Antygona" Anuilha, "Dziennik Zachodni" 1963, nr 13; Nareszcie! "Hamlet", "Dziennik Zachodni" 1963, nr 19; Dwie premiery katowickie, "Dziennik Zachodni" 1963, nr 26; "Święta Joanna", "Dziennik Zachodni" 1963, nr 61; Posypały się premiery, "Dziennik Zachodni" 1963, nr 69; Trzy premiery w Bielsku. "Przed maturą", "Damy i huzary", "Aleja słowików", "Dziennik Zachodni" 1963, nr 119; Dwa sukcesy teatru katowickiego. Ostrzegający Durrenmatt i "poprawiony" Szekspir, "Dziennik Zachodni" 1963, nr 149; "Wysoka ściana", "Dziennik Zachodni" 1963, nr 168; Na małej scenie "Szczęśliwe dni" C.A. Puget'a "Dziennik Zachodni" 1963, nr 174; "Szczęśliwe dni", "Dziennik Zachodni" 1963, nr 175; "Symulanci", "Dziennik Zachodni" 1963, nr 252; Ogólnopolski Festiwal Sztuk Rosyjskich i Radzieckich. "Łaźnia" Włodzimierza Majakowskiego, "Dziennik Zachodni" 1963, nr 268;
"Witalizm" czy protest antywojenny?, "Dziennik Zachodni" 1964, nr 19; Gdy premiery chodzą stadami, "Dziennik Zachodni" 1964, nr 38; Trzej panowie "M" na Śląsku, "Dziennik Zachodni" 1964, nr 61; Mit o "Don Karlosie", "Dziennik Zachodni" 1964, nr 65; Mały przegląd teatralny. "Myszy i ludzie". "Damy i huzary" na smutno, "Dziennik Zachodni" 1964, nr 78; "Ania z Zielonego Wzgórza", "Dziennik Zachodni" 1964, nr 107; Mały przegląd teatralny, "Lato w Nohant", "Dziennik Zachodni" 1964, nr 153; "Kuglarze", "Dziennik Zachodni" 1964, nr 153; Mały przegląd teatralny. "Wybór", "Żabie oczko", "Dziennik Zachodni" 1964, nr 177; Jubileuszowe "Wesele", "Dziennik Zachodni" 1964, nr 241; "Kremlowskie kuranty", "Dziennik Zachodni" 1964, nr 267;
"Człowiek, który przyszedł w piątek". "Piotr i ja", "Dziennik Zachodni" 1965, nr 25; Mały przegląd teatralny. "Maria Stuart", "Wizyta starszej pani", "Dziennik Zachodni" 1965, nr 53; "Wizyta starszej Pani", "Dziennik Zachodni" 1965, nr 78; "Anioł na dworcu", "Dziennik Zachodni" 1965, nr 136; "Dwa teatry", "Dziennik Zachodni" 1965, nr 147; "Kartoteka", "Dziennik Zachodni" 1965, nr 285; Udramatyzowany "Rycerz posępnego oblicza. Don Kichote Cervantesa , "Dziennik Zachodni" 1965, nr 298;
"Lekkomyślna siostra", "Dziennik Zachodni" 1966, nr 8; "Sułkowski", "Dziennik Zachodni" 1966, nr 34; "Grzegorz Dyndała", "Dziennik Zachodni" 1966, nr 51; "Trojanki" Eurypidesa, "Dziennik Zachodni" 1966, nr 189; "Żywot Józefa", "Dziennik Zachodni" 1966, nr 218; "Kram z piosenkami", "Dziennik Zachodni" 1966, nr 268; "Szklana menażeria", "Dziennik Zachodni" 1966, nr 292; "Jaś i Małgosia", "Dziennik Zachodni" 1966, nr 297;
"Zemsta", "Dziennik Zachodni" 1967, nr 25; "Król", "Dziennik Zachodni" 1967, nr 33; Dramat o polskim Hamlecie, "Dziennik Zachodni" 1967, nr 38; "Nie ma pojednania", "Dziennik Zachodni" 1967, nr 53; "Łowcy głów", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 86; "Kariera Artura Ui", "Dziennik Zachodni" 1967, nr 114; "Poczta się nie myli", "Dziennik Zachodni" 1967, nr 141; "Apel", "Dziennik Zachodni" 1967, nr 168; "Mazepa", "Dziennik Zachodni" 1967, nr 259; "Skutarewski", "Dziennik Zachodni" 1967, nr 275;
Zabawa dla starszych w "Rozmaitościach", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 14; "Niezwykła przygoda Pana Kleksa", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 31; "Kram z piosenkami", "Program Teatru Śląskiego w Katowicach; "Kram z piosenkami", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 45; Rewizor po bałkańsku, "Dziennik Zachodni" 1968, nr 70; Kabaret "Śruba" otworzył podwoje, "Dziennik Zachodni" 1968, nr 73; Mały przegląd teatralny. "Powrót z Elby", "Potop", "Ktoś nowy", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 110; "Kariera Artura Ui", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 115; Żeromski i Mrożek, "Dziennik Zachodni" 1968, nr 123; "Pan inspektor przyszedł", "Dziennik Zachodni" 1953, nr 132; "Cyd", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 151; "Co się stało w Neuville", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 174; "Szkarłatny proch", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 181; "Wesele Figara", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 222; "Skiz", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 235; "Mój biedny Marat", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 284; Dwie premiery na Małej Scenie, "Dziennik Zachodni" 1968, nr 288;
"Romeo i Julia", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 19; Nowa pastorałka Ernesta Brylla "Po górach, po chmurach", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 31; "Bolesław Śmiały", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 37; "Apetyt na czereśnie", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 67; "Legion", "Dziennik Zachodni" 1968, nr 120; "Zmartwychwstanie" Tołstoja ( w adaptacji i realizacji Lidii Zamkow), "Dziennik Zachodni" 1969, nr 149; "Zmartwychwstanie", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 268; "Rzecz listopadowa", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 180; "Moralność pani Dulskiej", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 222; "Śluby panieńskie", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 235; Labiche zawsze niezawodny, "Dziennik Zachodni" 1969, nr 248; "Bolszewicy", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 264; "W naszym domu straszy", "Dziennik Zachodni" 1969, nr 293;
"Śruba" udała się, "Poglądy" 1970, nr 11; Fredro się obronił "Dziennik Zachodni" 1970, nr 43; "W środku dnia w środku nocy", "Dziennik Zachodni" 1970, nr 48; "Szkoła żon", "Dziennik Zachodni" 1970, nr 75; Western bez happy-endu "Dziennik Zachodni" 1970, nr 77; Komedia, farsarozrywka "Dziennik Zachodni" 1970, nr 126; "Śmierć na gruszy", "Dziennik Zachodni" 1970, nr 131; "Szyderstwo z Wojny Trojańskiej", "Dziennik Zachodni" 1970, nr 220; "Uciekła mi przepióreczka", "Dziennik Zachodni" 1970, nr 244; "Teatr Klary Gazul", "Dziennik Zachodni" 1970, nr 244;
"Krakowiacy i górale" (po raz wtóry), "Dziennik Zachodni" 1971, nr 10; Mały przegląd teatralny. "Wszystko w ogrodzie", "Czerwona magia", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 21; "Nieosądzony", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 58; "Jaśnie Pan Nikt", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 61; Jeszcze "Śluby", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 76; "Fanfan Tulipan" po czesku, "Dziennik Zachodni" 1971, nr 87; "Nieboska komedia", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 120; "Freuda teoria snów", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 124; Z repertuaru Małej Sceny "Panna Julia", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 251; "Ruy Blas", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 279; "Szewcy", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 299; "Lekkomyślna siostra", "Dziennik Zachodni" 1971, nr 300; Karnawał pełen atrakcji, "Dziennik Zachodni" ("Wieczór") 1971, nr 307;
"Pokojówki", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 6; "Wieczór trzech króli", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 41; "Wilki w nocy", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 62; "Klub kawalerów", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 64; "Dawne czasy", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 91; Niekoturnowy "Pan Jowialski", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 119; "Wariat i zakonnica", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 225; "Persowie" Ajschylosa, "Dziennik Zachodni" 1972, nr 253; "Hyde Park", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 254; "Kroniki królewskie", "Dziennik Zachodni" 1972, nr 259;
"Dobry wujaszek Szwejk", "Dziennik Zachodni" 1973, nr 14; "Czarna magia", "Dziennik Zachodni" 1973, nr 61; "Świętoszek", "Dziennik Zachodni" 1973, nr 120; "Poczwórka", "Dziennik Zachodni" 1973, nr 129; "Czarownice z Salem", "Dziennik Zachodni" 1973, nr 230;
"Wesele" (reż. Z. Bogdański), "Dziennik Zachodni" 1974, nr 78; "Pierwszy dzień wolności", "Dziennik Zachodni" 1974, nr 121; "Achilles i panny", "Dziennik Zachodni" 1974, nr 164; "Dla szczęścia", "Dziennik Zachodni" 1974, nr 33; "Przedwiośnie", "Dziennik Zachodni" 1974, nr 276; "Okapi", "Dziennik Zachodni" 1974, nr 294;
"Porwanie Sabinek", "Dziennik Zachodni" 1975, nr 98; "Hutnicy", "Dziennik Zachodni" 1975, nr 109;
"Kordian", "Dziennik Zachodni" 1976, nr 1; "Damy i huzary", "Dziennik Zachodni" 1976, nr 116; "Wesoły wspólnik", "Dziennik Zachodni" 1976, nr 251; "Wyzwolenie" (reż. J. Para), "Dziennik Zachodni" 1976, nr 258; "Wyzwolenie", "Słowo Powszechne" 1976, nr 240; "Pan Gelhab", "Dziennik Zachodni" 1976, nr 228; "Staroświecka komedia", "Dziennik Zachodni" 1976, nr 263; "Wyjątek i reguła", "Dziennik Zachodni" 1976, nr 276; "Wyjątek i reguła", "Dziennik Zachodni" 1976, nr 281;
"Romans z wodewilu", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 14; "Tato, tato, sprawa się rypła", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 23; "Łeztern", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 26; "Sceny z małżeńskiej", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 65; "Intryga i miłość", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 73; "Gynbar Wahazar", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 112; "Klik- Klak", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 135; "Koszulka", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 156; "Dwa dialogi jednego wieczoru", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 214; "Miłość pod Padwą", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 245; "Jak wam się podoba", "Dziennik Zachodni" 1977, nr 289;
"Pastorałka", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 20; "Grzegorz Niedzguła", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 27; "Gry kobiece", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 29; "Zmierzch długiego dnia", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 38; "Skoczek", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 82; "Młyny Totenhorny", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 92; "Lot nad kukułczym gniazdem", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 106; "Bałałajkin i spółka", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 123; "Szczęśliwi we troje", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 157; "Sen nocy letniej", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 249; "Strzał w nocy", "Dziennik Zachodni" 1978, nr 282; "Wesele" (reż. M. Pawlicki), "Dziennik Zachodni" 1978, nr 293;
"Damy i huzary", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 14; "Rzeźnia", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 31; "Lepiej byłoby gdybym się był nie ożenił", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 71; "Ożenek", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 79; "Król mięsopust", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 85; "Głosy", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 113; "Kobieta bez skazy", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 135; "Remont", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 137; "Roku polskiego pory", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 230; "Ich czworo", "Dziennik Zachodni" 1979, nr 262;
"Drzemka Pana Prospera", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 2; "Oni", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 44; "Od jutro na nowo", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 52; "Ludzie energiczni", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 55; "Odprawa posłów greckich", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 81; "Gwałtu, co się dzieje!", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 103; "Bilet w jedną stronę", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 120; "Inwazja jaszczurów", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 156; "Czarowna noc", "Na pełnym morzu", "Dziennik Zachodni" 1980, nr 160.
Artykuły:
Pożegnanie Ludwika Solskiego, "Dziennik Zachodni" 1950, nr 12; Osiągnięcia w dziedzinie kultury, "Dziennik Zachodni" 1950, nr 36; Coś niecoś o świdnickim teatrze, "Dziennik Zachodni" 1950, nr 45; Patronat nad teatrami amatorskimi obejmują teatry zawodowe, "Dziennik Zachodni" 1950, nr 59; Śląski problem teatralny, "Dziennik Zachodni" 1951, nr 45; Teatr małych form ale ważkich treści, "Dziennik Zachodni" 1951, nr 71; O teatr muzyczny na Śląsku, "Dziennik Zachodni" 1951, nr 73; Katowice otrzymają "Małą Scenę", "Dziennik Zachodni" 1952, nr 5; Odznaczenia pracowników Teatru Śląskiego w Stalinogrodzie, "Dziennik Zachodni" 1953, nr 62; O repertuarze teatru słów kilka, "Dziennik Zachodni" 1953, nr 226; "Śląskie syreny", "Dziennik Zachodni" 1954, nr 176; Narodziny śląskiej szopki, "Perspektywy" 1956, nr 19; "Ładne kwiatki", "Dziennik Zachodni" 1955, nr 20; "Kalendarz Górno- Śląski" 1955; Jubileusz Melpomeny bielsko- cieszyńskiej, "Dziennik Zachodni" 1955, nr 271; Teatr na kółkach, "Dziennik Zachodni" 1956, nr 241; Trzy sceny i ich repertuary, "Dziennik Zachodni" 1956, nr 309; Teatr im. Stanisława Wyspiańskiego przedstawi nam, "Dziennik Zachodni" 1958, nr 212; Dni teatrów śląskich, "Dziennik Zachodni" 1959, nr 224; Kłopoty Melpomeny katowickiej, "Dziennik Zachodni" 1959, nr 260; Jubileusz Teatru Śląskiego. Zasłużony dla polskiej kultury, "Dziennik Zachodni" 1964, nr 230; Tragedia profesora, "Dziennik Zachodni" 1967, nr 275; Potrzebny, pożyteczny i do poprawienia, "Dziennik Zachodni" 1971, nr 282; Molierowska Śląska Wiosna Teatralna, "Poglądy" 1973, nr 13; XII Śląska Wiosna Teatralna, "Poglądy" 1974, nr 12; Poszukiwanie formuły, "Trybyna Robotnicza, 1976, nr 116; Dziwne materii pomieszanie, "Dziennik Zachodni" 1979, nr 136; Nowy etap katowickiego teatru, "Dziennik Zachodni" 1971, nr 222; Zawsze w służbie polskości i sztuki, "Dziennik Zachodni" 1972, nr 251;
Varia:
Dziesięć lat Śląskiej Wiosny Teatralnej, [w:] Program X Śląskiej Wiosny Teatralnej, Wydawnictwo Teatr Nowy w Zabrzu, Zabrze 1972; Już po raz osiemnasty, [w:] Program Śląskiej Wiosny Teatralnej z 1980 roku, Katowice 1980;
Druki zwarte:
Było- minęło, Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1980;
Dziura w brzuchu, Niejaki X [pseud.], Wydawnictwo "Awir", Katowice 1946;
Pięćdziesiąt lat działalności Chóru Mieszanego ZZK DOKP Katowice 1923- 1973, [bw] Katowice 1973;
Wspomnienia Stanisława Zięby, [B.m : b.w, po 1972];
Bibliografia przedmiotowa:
a. Opracowania szczegółowe:
C. Kwiecień C, Bolesław Surówka (1905-1980)- dziennikarz, krytyk teatralny, Katowickie Towarzystwo Społeczno- Kulturalne, Katowice 1985;
M. Zasada, Syn wielkiego dziennikarza Bolesława Surówki w DZ, "Dziennik Zachodni" 2010, nr 315.
Oprac. Magdalena Kędzierska