14 maja 1845
Alojzy Żółkowski po raz pierwszy jako Szambelan w Panu Jowialskim Fredry
Warszawa, Teatr Rozmaitości: Alojzy Żółkowski po raz pierwszy jako Szambelan w Panu Jowialskim Fredry; utrzyma tę rolę w swoim repertuarze do 1889.
„Któż nie zna Żółkowskiego w tej arcykomicznej, utworzonej przez Fredrę, lecz ożywionej przez Żółkowskiego roli? Któż nie zanosił się od serdecznego śmiechu, patrząc na tę bezbarwną, nacechowaną naiwnym niedołęstwem fizjognomię – na której osiedliła się jedna tylko idea fixe, zamknięta w klateczki i potrzaski, do których p. Szambelan sadza i chwyta szczygły, trznadla, ba! i dzwońca nawet! Ale czy spektatorowie, podbici ogólnym wrażeniem, dostrzegli nieocenione szczegóły w grze rysów i poruszeniach rąk wielkiego komika naszego? [...] A przecież cała wartość gry Żółkowskiego leży właśnie w tych drobnych szczegółach” (Aleksander Niewiarowski, „Dziennik Warszawski” 1865 nr 31; cyt. za: Józef Szczublewski, Eugeniusz Szwankowski, Alojzy Żółkowski-syn, Warszawa 1959 PIW, s. 116).
Marek Piekut