Kalendarium

12 kwietnia 1930

Z martwego domu Leoša Janáčka – opera wg Dostojewskiego

Brno, Narodní Divadlo:  prapremiera Z martwego domu (Z mrtvého domu) Leoša Janáčka z librettem jego autorstwa według Zapisków z domu umarłych Fiodora Dostojewskiego. Reżyseria Ota Zítek, scenografia František Hlavica, dyrygował Břetislav Bakala.

Połowa XIX wieku, zachodnia Syberia, nad rzeką Irtysz. Na zesłanie przybywa nowy skazaniec, więzień polityczny Gorianczikow (w tej roli w prapremierowej realizacji wystąpił Vlastimil Šíma). Strażnicy szykanują go z okrucieństwem. W brutalnym świecie katorżników Gorianczikow nawiązuje przyjaźń z Tatarem, Alieją. W trzecim akcie, gdy chłopak zostanie zraniony, pielęgnuje go w więziennym szpitalu. W zakończeniu w świat obłąkanych, konających skazańców wdziera sie światło nadziei dla Gorianczikowa. Ale nie dla innych... 

Ostatnia opera Janáčka, napisana w latach 1927–28, trafiła na scenę dwa lata po śmierci kompozytora. Mimo że była praktycznie ukończona przez autora, jego uczniowie, Břetislav Bakala i Osvald Chlubna, uznali, że utwór jest niedokończony i zmodyfikowali partyturę, „gdzie oszczędna instrumentacja Janáčka została potraktowana jako szkic i pieczołowicie uzupełniona. Najbardziej ucierpiało na tej interwencji zakończenie opery, gdzie Chlubna i Bakala pozwolili sobie na gest świętokradczy, komponując „hymn wolności”” (Piotr Kamiński). Z kolei Zítek dokonał zmian w tekście i przestawił kolejność scen. W tej wersji opera była wystawiana przez dwie dekady. Premiera wersji z oryginalnym zakończeniem odbyła się w Pradze 10 maja 1958 roku (dyr. Jaroslav Vogel, reż. Hanuš Thein, scen. Josef Svoboda). W oryginalnej instrumentacji opera trafiła na scenę w 1974  (Štátne Divadlo Brno, dyr. Václav Nosek, prem. 29 września 1974).

Bibliografia

  • Chlubna, Osvald: K úpravě opery „Z mrtvého domu“. w: Opery Leoše Janáčka na brněnské scéně. Red. Václav Nosek, Brno 1958.
  • Kamiński, Piotr: Tysiąc i jedna opera, t.I, Warszawa 2008, s. 708–711 [obszerne streszczenie, dzieje utworu i komentarz muzykologiczny].

Janusz Legoń

Pracownia

X
Nie jesteś zalogowany. Zaloguj się.
Trwa wyszukiwanie

Kafelki

Nakieruj na kafelki, aby zobaczyć ich opis.

Pracownia dostępna tylko na komputerach stacjonarnych.

Zasugeruj zmianę

x

Używamy plików cookies do celów technicznych i analitycznych. Akceptuję Więcej informacji