Kalendarium

Prapremiera Oczyszczonych Sarah Kane (1971–1999) na scenie  Downstairs– Duke of York’s Theater w Royal Court Theatre w Londynie.

Reżyseria James Macdonald, scenografia Jeremy Herbert; obsada: Martin Marquez (Graham), Stuart McQuarrie (Tinker), James Cunningham (Carl), Danny Cerqueira (Rod), Sizan Sylvester (Grace), Daniel Evans (Robin) i Victoria Harwood (kobieta).

„Sarah Kane nie wierzyła w inną odpowiedzialność przed widzami niż mówienie prawdy . I tę właśnie prawdę wpisywała w kreowany przez siebie sceniczny świat, sięgając po coraz to nowe teatralne jakości. Reżyser James MacDonald – inscenizator większości jej sztuk – zwykł powtarzać: Ona nigdy nie odpoczywa. Nie stoi w miejscu. W chwili, gdy ją klasyfikujesz, ona już przenosi się, by badać inne style, uczucia, ekstrema. W przypadku Oczyszczonych, marzeniem jej było napisać sztukę, która nie mogłaby być adaptowana ani dla filmu ani dla telewizji. Chciała stworzyć rzecz stricte teatralną. Sztuka ta jest niewątpliwie wyzwaniem dla reżyserskiej wyobraźni – autorka celowo umieściła w didaskaliach szereg niemożliwych do wykonania instrukcji. Jakby za Szekspirem, powiedziała kiedyś: powiedzieć, że coś jest niemoż¬liwe do pokazania na scenie, to uznać, że nie ma o czym rozmawiać, to zaprzeczyć, że to coś w ogóle istnieje. Oczyszczeni powstawali bardzo długo. I chociaż anegdotycznie opowiadano o niezwykłej warsztatowej drobiazgowości, jaka charakteryzowała autorkę Zbombardowanych, Oczyszczeni byli pod tym względem naprawdę wyjątkowi. Sarah Kane pisała ten dramat trzy i pól roku, tak – ex post – zwierzając się z procesu twórczego: Musiałam robić sobie przerwy w pisaniu, bo materiał był bardzo trudny. Jest w tej sztuce bardzo dużo rozpaczy, bo czułam się zrozpaczona, gdy to pisałam. Ale są tam też momenty piękne . W tym stwierdzeniu odnaleźć można ślady typowej dla Kane zdolności do dostrzegania i odczuwania ambiwalencji zjawisk. Nic nie jest bowiem w życiu czarno-białe. Jednoznaczne podziały i klasyfikacje obce są jej pisarstwu, tak jak obce są współczesnemu światu. Nie może zatem dziwić inne wyznanie autorki: „Oczyszczeni” napisani zostali przez osobę, która całkowicie wierzyła w siłę miłości. (…) Jedną z inspiracji tej sztuki była książka Rolanda Barthesa A Lover 's Discourse, w której sytuacja odrzuconego kochanka zostaje porównana do sytuacji więźnia w Dachau. Kane była zbulwersowana tym porównaniem, kiedy czytała Barthes'a po raz pierwszy. Nie mogła przestać o tym myśleć – odkryła wreszcie racje takiego zestawienia: Kiedy obsesyjnie kochasz, gubisz gdzieś własny sens. Kiedy stracisz obiekt swej miło¬ści – nie masz niczego, do czego mógłbyś powrócić. To może cię kompletnie zniszczyć.” (Justyna Drobnik, Od skandalu do klasyki, artykuł w programie polskiej prapremiery Oczyszczonych, Wrocław – Poznań – Warszawa, 2001–2002)