Kalendarium

Warszawa, Teatr Narodowy: pierwsze przedstawienie bardzo popularnej w całej Europie francuskiej melodramy „ze śpiewem i tańcami” Żoko, małpa brazylijska (Jocko ou le Signe du Brésil; autorami byli: Claude Louis Marie de Rochefort-Lucey, Jules Joseph Gabriel de Lurieu oraz Jean Toussaint Merle, prapremiera paryska 15 marca 1825) z muzyką i (prawdopodobnie) w przekładzie Józefa Damse. W popisowej „roli” Żoko wystąpił „przejeżdżający przez Warszawę” (i występujący w wielu innych europejskich miastach) artysta Heinrich Springer, towarzyszyła mu „Konstancja Damsówna w roli dziecka”, czyli Fernanda, syna właścicieli plantacji; w obsadzie ponadto (m. in.): Józef Franciszek Wolski (Fernandez, właściciel plantacji), Maria Ludwika Żółkowska (Pani Fernandez), Jan Tomasz Seweryn Jasiński (Pedro, dozorca plantacji). Najwięcej emocji budziła tytułowa postać; oto opis wnikliwego świadka, Stanisława Krzesińskiego, który podpatrywał niemieckiego artystę, przygotowując się do własnego występu: „Najprzód, Springer miał ubiór wigoniowy, co go zbliżało zupełnie do małpy, po wtóre, głowę miał sztucznie robioną – maskę małpią na sprężynach, podług potrzeby szczękającą zębami. [...] W skokach i łazach nie mogę mu nie przyznać wielkiej zręczności [...].” (Stanisław Krzesiński, Koleje życia, czyli Materiały do historii teatrów prowincjonalnych, oprac. i wstęp. Stanisław Dąbrowski, Warszawa 1957 PIW, s. 116).