Hasła

Opłacone z góry prawo do korzystania z wyznaczonego miejsca w teatrze, przydzielone na określoną liczbę spektakli w ustalonym czasie (np. abonament sezonowy) lub do wstępu na przedstawienia w ramach festiwalu, cyklu teatralnego itp. Abonament może być imienny lub na okaziciela (np. w postaci karnetu sprzedawanego instytucji lub firmie z przeznaczeniem dla pracowników). Cena abonamentu jest z reguły niższa od sumy cen biletów normalnych na tę samą liczbę przedstawień.

Od XVIII do początku XX w. abonowanie lóż, rzadziej miejsc parterowych, należało do obyczaju teatralnego. Zaliczany do przywilejów głównie arystokracji i zamożnego mieszczaństwa abonament służył zapewnieniu teatrowi dochodu i pozyskiwaniu stałych widzów: abonament „jest bardzo potrzebny teatrowi, trwa przez całą zimę, wszakże i tego czasem zawieszają” [Dykcyonarzyk teatralny, 1808: 9]. W Warszawie system abonamentu był liberalny: „Abonowanie lożów tak przyjmowane będzie, jak się tylko Prześwietnej Publiczności spodoba” [Wierzbicka, 1955].

W Krakowie, Lwowie i innych miastach na przełomie XIX i XX w. tzw. asygnaty abonamentowe były reglamentowane: „Dochód stały entrepryzie przynosi abonament nie zaprowadzony w ogóle, ale zaproponowany przez kilka partyj. Loża Potockich parterowa opłacana jest 2000 złr. […] Loża parterowa resursy starej płaci 200 złr miesięcznie. Byłby to więc dochód roczny pewny” [Estreicher, Flach, 1992: 55]. Na niektóre spektakle i występy gościnne abonament zawieszano. Nieodpłatne abonamenty przyznawano m.in. organom cenzury, miejskim komisjom teatralnym, także redakcjom gazet, co w wypadku negatywnych recenzji prowadziło do konfliktów dyrekcji teatru z prasą.

W dwudziestoleciu międzywojennym wojsko, organizacje i związki zawodowe żądały i coraz częściej uzyskiwały prawo do bezpłatnych abonamentów. W PRL abonament przydzielany zakładom pracy należał do stałych elementów polityki upowszechniania kultury oraz niekiedy propagandy. Po 1989 abonament stanowi jeden z elementów strategii marketingowej teatru, służąc realizacji celów promocyjnej polityki lojalnościowej.

26 marca - Cyprian Kamil Norwid by Instytut Teatralny on Mixcloud

Bibliografia

• Cegieła, Anna: Polski słownik terminologii teatralnej, Wrocław 1992;
• [Dmuszewski, Ludwik Adam; Żółkowski, Alojzy]: Dykcyonarzyk teatralny z dodatkiem pieśni z najnowszych oper dawanych na teatrze narodowym warszawskim, Poznań 1808;
• Estreicher, Karol; Flach, Józef: Sprawozdania Krakowskiej Komisji Teatralnej 1893-1911, wstęp, oprac. i przypisy Diana Poskuta-Włodek, Warszawa 1992;
• Michalik, Jan: Dzieje teatru w Krakowie w latach 1893-1915, t. 2, Kraków 1985;
• Źródła do historii teatru warszawskiego od roku 1762 do roku 1833, oprac. K. Wierzbicka, cz. II, Wrocław 1955.