Hasła

Koncepcja teatru sformułowana przez Iwo Galla w tak właśnie zatytułowanym tekście teoretycznym, który powstawał po II wojnie światowej, a opublikowany był pośmiertnie w 1970.

Jest to kontynuacja rozważań podjętych w szkicu Budowniczy tła scenicznego (1937, zob. ITEATR), a zarazem wynik przemyśleń z lat wojny: okresu kształcenia aktorów w podziemnym Studium Teatralnym i pracy nad Akropolis Stanisława Wyspiańskiego.

Kontynuując po wojnie działalność studyjną, Gall pracował nad metodą, która doprowadziłaby do odnowy aktorstwa polskiego. Dążąc do przyporządkowania potrzebom aktora i wymogom sztuki teatru architektury sceny, rozwinął projekt pionowej ściany jako tła: ściana tła powinna być biała, aby mogła z nią kontrastować ruchoma i barwna bryła ciała aktora; scena musi być zmechanizowana, aby można było tworzyć różne poziomy i zmieniać układ elementów niezbędnych do zrytmizowania ruchu aktora, nadto powinna być wyposażona w nowoczesne (w rozumieniu powojennym) urządzenia świetlne i radiofoniczne, a także kinowe (dla wyświetlania obrazów). Widownia ma kształt amfiteatru, a jej szerokość równa jest szerokości sceny. Publiczność może więc docenić „zalety sztuki aktora”, ale też dostrzec „najmniejszą nieumiejętność czy błąd popełniony”. Scena „Białej Ściany” może mieć zatem zastosowanie w kształceniu aktora.

Przedstawienia na Scenie „Białej Ściany” mają być wyrazem dążenia „do surowej artystycznej prawdy” i nie łudzić podobieństwem; mają porywać „rzeczywistością człowieka” – „rzeczywistością sztuki – aktora”. Teatru ze Sceną „Białej Ściany” Gall nie zbudował, ale pewne elementy tej wizji wprowadzał do swoich przedstawień, np. dekoracje w jasnych barwach lub białe, statyczne tło i zrytmizowany ruch na wielopoziomowych konstrukcjach scenograficznych w inscenizacjach Balladyny Juliusza Słowackiego (1935 i 1947) i Jak wam się podoba Williama Shakespeare’a (1947).

Bibliografia

• Aszyk, Urszula: Iwo Gall – poszukiwania teatralne, Łódź 1978;
• Gall, Iwo: Scena „Białej Ściany”, wstęp i oprac. Urszula Aszyk, „Pamiętnik Teatralny” 1970, z. 4;
• Gall, Iwo: Pisma o teatrze. Budowniczy tła scenicznego. Scena „Białej Ściany”. Wspomnienia. Szkice i notatki, zebrała i przygotowała do druku Urszula Aszyk, Wrocław 1993;
• Kuligowska-Korzeniewska, Anna: Iteatr – teatr przyszłości? [w:] Iwo Gall – redutowiec, artysta teatru, pod red. Anny Wypych-Gawrońskiej, Elżbiety Wróbel, Joanny Warońskiej, Częstochowa 2014.