Autorzy

UNDSET Sigrid
(ur. 20 maja 1882, Kalundborg, Dania - zm. 10 czerwca 1949, Lillehammer, Norwegia)
Powieściopisarka i nowelistka. Urodziła się w norwesko-duńskiej rodzinie o postępowych tradycjach. Jej ojciec, Ingvald Martin, był znanym norweskim archeologiem, dyrektorem Muzeum Starożytności w Christianii (od 1925 roku Oslo). Jako kilkuletnia dziewczynka bawiła się eksponatami muzealnymi i czytała książki pisane w staronorweskim. Chodziła do bardzo postępowej szkoły Ragny Nielsen. W 1893 roku zmarł jej ojciec. Sytuacja materialna rodziny znacznie się pogorszyła i przyszła pisarka po skończeniu gimazjum w 1898 roku zmuszona była podjąć pracę w biurze. Pracowała tam dziesięć lat. Wolny czas poświęcała na studiowanie literatury angielskiej i starych sag skandynawskich, średniowiecznych pieśni. Interesowała się malarstwem i botaniką. Na początku XX wieku zaczęła pisać. W 1907 roku ukazała się jej debiutancka powieść "Pani Marta Oulie", napisana w formie pamiętnika historia życia niewiernej kobiety we współczesnej Norwegii. Rok później opublikowała tom opowiadań o romantycznej miłości młodych dziewcząt - "Szczęśliwy wiek". W 1909 roku legenda oparta na staroskandynawskich sagach nosząca tytuł "Wiga-Ljot i Wigdis" sprawiła, że Undset otrzymała stypendium państwowe, dzięki któremu mogła zrezygnować z pracy w biurze. Wyjechała wówczas w podróż do Niemiec oraz Włoch. W Rzymie zakochała się w starszym od siebie o trzynaście lat, żonatym malarzu norweskim, Andersie C. Svarstadzie. Historię tej nieszczęśliwej miłości opisała w wydanej w 1911 roku powieści "Jenny". Powieść przyniosła pisarce wielką popularność. W roku 1912 Undset wyszła za mąż za Svarstada, który rozwiódł się dla niej ze swoją żoną. Jeszcze w czasie ich pobytu we Włoszech urodził im się syn. Po powrocie do Norwegii rodzina zamieszkała najpierw w Ski, a później w Lillenhammer, gdzie urodził się ich drugi syn i niedorozwinięta umysłowo córka.
W latach 1912-20 Undset wiele miejsca w swej twórczości poświęcała kobietom - erotyce, emancypacji seksualnej kobiety, stosunku matki do dziecka. W tomach nowel "Szare egzystencje" (1912) i "Panny mądre" (1920) oraz powieściach "Wiosna" (1914) i "Odłamek zaczarowanego lustra" (1917) i zbiorze esejów "Punkt widzenia kobiety" (1919) opowiedziała się za równouprawnieniem ekonomicznym, prawnym i seksualnym kobiet oraz za utrzymaniem instutucji małżeństwa, które sprzyja - jeśli jest szczęśliwe - spełnieniu najważniejszego zadania stojącego przed kobietą, jakim jest wychowywanie dzieci.
Doświadczenia z lat I wojny światowej sprawiły, że wiele wartości wydało się jej złudnymi, między innymi feminizm, socjalizm czy pacyfizm. Jej wewnętrzne poszukiwania kończy w 1924 roku przejście Undset z protestantyzmu na katolicyzm. W 1925 roku rozwiodła się z mężem, ponieważ Kościół katolicki nie uznał jego rozwodu z poprzednią żoną, która nadal żyła. Pierwszoplanową sprawą stała się dla pisarki wiara. W głębokiej religijności, rozważaniach nad winą i odpowiedzialnością, grzechem i odkupieniem ma swoje źródło jedno z największych dzieł epiki norweskiej - powieściowy cykl historyczny "Krystyna, córka Lawransa" (1920-22), składający się z trzech tomów: "Wieniec", "Żona" i "Krzyż". Bez patosu i sentymentalizmu opisała Undset losy kobiety w średniowiecznej Norwegii. Dzieło przyniosło jej światową sławę, podobnie jak kolejny, dwutomowy powieściowy cykl historyczny "Olaf, syn Auduna" (1925-27). W utworze tym, którego akcja dzieje się w XIII-wiecznej Norwegii, silniejsze są pierwiastki religijne, większego znaczenia dla stosunków międzyludzkich nabierają Bóg i Kościół. W 1928 roku Undset otrzymała literacką Nagrodę Nobla za "niezapomniany opis skandynawskiego średniowiecza". Zrezygnowała z wygłoszenia noblowskiego wykładu, twierdząc: "Lżej mi pisać niż mówić, tym bardziej mówić o sobie". Coraz bardziej zajmowały ją kwestie religijne, którym poświęciła kolejne książki eseistyczne: "Propaganda katolicka" (1927), "Etapy I-II" (1929-33) i "Norwescy święci" (1937). Do tematyki współczesnej powróciła w pięciu swoich powieściach, wydanych między przyznaniem Nagrody Nobla a wybuchem II wojny światowej - "Gymnadenia" (1929), "Krzak gorejący" (1930), "Ida Elżbieta" (1932), "11 lat" (1934), "Wierna żona" (1936). W 1939 roku ukazała się pierwsza część kolejnego planowanego cyklu powieści historycznych "Madame Dorothea", którego akcja miała się toczyć na przełomie XVIII i XIX wieku, ale pracę nad następnymi tomami przerwała wojna.
Przełom lat trzydziestych i czterdziestych był najtrudniejszym okresem w życiu Undset. W 1938 roku zmarła jej córka, w 1939 roku matka, a w 1940 roku na froncie zginął starszy syn. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Norwegii, Undset wraz z ostatnim pozostałym przy życiu dzieckiem, młodszym synem Hansem, wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Prowadziła tam ożywioną działalność propagandową, występując przeciw kolaboranckiemu gabinetowi Vidkuna Quislinga i popierając norweski rząd emigracyjny w Londynie. Wspomnienia tego okresu zawarła w książkach "Powrót do przyszłości" (1942) i "Szczęśliwe dni" (1945). W 1945 roku powróciła do Norwegii. Za zasługi otrzymała Wielki Krzyż Orderu Świętego Olafa. Pod koniec życia poświęciła się głównie pisaniu książek dla dzieci. W 1949 roku zmarła na wylew krwi do mózgu.