Artykuły

Farsa Arnolda l Bacha. Występ gościnny Władysława Waltera

Od czego zacząć? Co począć z umizgami farsy, której całym urokiem jest krotochwilna kpina, ton żartobliwy, plotka, niedorzeczność, śmieszna bajka. Farsa ma to do siebie, że wywołuje w nas emocje śmiechu bez dostatecznej przyczyny Bo tu dostateczna przyczyna ta już trzask kuli browningowej, która w pojedynku z przyczyną dostateczną, ugodziłaby śmiertelnie - farsę. Farsa ugodzona w serce, byłby to straszmy lament na widowni.

Farsa ma umysł faryzeusza i serce urwipołcia. Wiemy, że umysł ten kocha się w płaskich żartach, dysponuje niezwykłą non szalancją ma pointę z prawdziwego zdarzenia. Wiemy jeszcze, że serce farsy nie wierzy w fatalizm, szaleje za paroksyzmem śmiechu i dowcipu, kocha się w logicznych salto mortale, dybie na konsekwencje myśli i uczuć, które ośmieszają. Wszędzie szuka i dopomina się wynagrodzenia strat i szkód, których nigdy nie poniosła. Kult powetowania sobie tego, czego nigdy nie posiadała, np. dojrzałości intuicji artystycznej - oto cała filozofja farsy, jako sztuki naigrywania się (publicznie) z tego, co w życiu jest komedją, dramatem i tragedją.

Farsa to improwizowane przez życie głupstwo, głupstewko. Obojętna, żeńskiego czy męskiego rodzaju. Nieszczęście, a może i szczęście leży w tem, że nie posiadamy skutecznych środków na zabezpieczenie naszej dystyngowanej krótkowzroczności przed tą pana-walterową epidemją śmiechu, podkasanego żartu i w balonik wyobraźni nadmuchanego epirytu kpiny z ułomności - zawsze przywykłej prosto chodzić logiki człowieka i świata.

Farsa jest impulsywna. Reaguje na rozum w taki sam sposób, w jaki rozum reaguje na logikę niewinnych więźniów z domów obłąkanych. Farsa jest podsuniętem dzieckiem improwizacji artystycznej. Bękart ambitny, zachłanny i mściwy.

Firuś p. Waltera nie mścił się na prof. Telepińskim, ale mózg okładał mu lodem swej wyrafinowanej zdolności znęcania się nad jego szczęściem małżeńskiem. Wyżla jest intuicja reżysera p. Piekarskiego, kiedy chodzi o nowe eksperymenty na scenie.

Na początku panowała idea bytu. P. Walter udowodniłby nam, że na początku była farsa. Sentencja ta działa zaraźliwie, chociaż artyzmu aktorów nie wprawiła w zaświaty.

A grali va banque. Wzięli nudę na rozpalone łoże i kazali jej się śmiać. Z siebie samej. Eksperyment reżysera udał się znakomicie. Rozkoszowali się dręczyciele cnoty małżeńskiej. I dlatego widownia była w siódmem niebie, uzbrojona w siódmo milczenie swego jasnowidztwa rzeczy miłych, ale grzesznych.

Muszę wymienić wszystkie nazwiska, Nadradca p. Cybulskiego przekonał mnie o tem, że nawet człowiek dobrze wychowany i inteligentny... wstydzi się swoich upadków na łonie cnoty. Ostrogi trzeba zostawić w lombardzie.

Matylda p. Małkowskiej świetna. Gruba linja podziału małżeńskich konfliktów, co twoje może być także moje.

Mira p. Łukowskiej - mila, kochająca, trochę niedoświadczona w technice przewrotów małżeńskich. Dobry instynkt miłości zawsze zbawi p. Mirę. Grała swobodnie i z dobrem wyczuciem defektów sztuki.

Prof. Telepiński winien się nazywać zgodnie z metryką artyzmu tego aktora p. Ilcewiczem. W artyście tym budzą się duże siły na przyszłość.

P. mecenas Paszczyńsiki w kreacji p. Surzyńskiego zyskał na autorytecie pośród palestry artystycznej naszego teatru.

Firusiowi (p. Walterowi) poświęciłem cały wstęp tych rozważań.

Stefa Rajska... Złoty kruk na czarnym aksamicie. P. Doree zagrała swoją rolę lekko, wdzięcznie, z rozkoszną odmianą w dyskretną linję gestu, ruchu i mimiki. Romantyczka, przy której Pitigtrilli zamieniłby się w Musseta.

Marysia p. Cybulskiej, to fluidum poczwarki bardzo sprytnej i już opanowanej (na scenie).

I o stolarzu Holce p. Sroczyńskiego wydarzonej roli trzeba także pamiętać. Wzbogacać ubogą treść farsy dobrą grą, to zadanie rozwiązali artyści bardzo szczęśliwie.

Dekoracje p. Małkowskiego. Tylko tak dalej. Tam się gaj, gdzie nasz wzrok nie sięga a zbłądzimy na Olimp.