Witkacy i widma katastrofy
Jerzy Grzegorzewski, wielki wizjoner teatru, podsumował tym spektaklem swoją przygodę z twórczością Witkacego. Wyreżyserował go w 1992 roku, telewizyjną wersję zarejestrowano sześć lat później.
Żadna rejestracja telewizyjna nie jest w stanie oddać rozmachu plastycznych wizji Jerzego Grzegorzewskiego. Na szklanym ekranie tracą one swą wielowymiarowość. Ale nawet na małym ekranie mogą być frapujące. Tak jest właśnie ze spektaklem "Tak zwana ludzkość w obłędzie". Mając w pamięci wcześniejszą przygodę z twórczością Stanisława Ignacego Witkiewicza: "Demoniczny nadkabaret", "Szewców" oraz "Onych" wybitny reżyser podjął się próby rekonstrukcji ostatniej, zaginionej sztuki tego autora. Witkacy zaproponował tytuł, pozostawił też kilka dat dotyczących powstania sztuki. Spektakl powstał więc z przeczuć i, jak zwykle, wielkiej wyobraźni reżysera. Grzegorzewski wykorzystał fragmenty "Onych" i "Szewców" które uzupełnił fragmentami "Nienasycenia". W przedstawieniu na pierwszy plan wysuwają się dwa tematy. Po pierwsze wieszczona w całej twórczości Witkacego katastrofa, która zniszczy kulturę i sztukę. Po drugie - zwątpienie w możliwość istnienia jakiegokolwiek indywidualizmu twórczego, wobec postępującego "zaniku uczuć metafizycznych" i triumfalnego pochodu "Absolutnego Automatyzmu". Ludzkość boi się samej siebie, wariuje jako zbiorowość - jednostki to wiedzą, ale są bezradne. Kalikst Jacka Romanowskiego mówi "Jestem sam i absolutnie nie wiem, po pierwsze, kim jestem, po drugie - po co jestem. Jest jeszcze jedno pytanie: jak? Ale kiedy dwa pierwsze są bez odpowiedzi - wszystko jedno jak". Cały spektakl rozgrywa się w konwencji starego kabaretu, w którym kwestie poważne i zasadnicze mieszają się ze zwykłymi idiotyzmami. Aby ukazać zanik indywidualności w sztuce Grzegorzewski wprowadza na scenę cały chór Witkacych, którzy zachowują się jak rewelersi.
W obsadzie plejada gwiazd Starego Teatru z Anną Dymną, Dorotą Pomykała oraz Jerzym Trelą, Janem Nowickim i Jerzym Bińczyckim.
