Mit pięknej Heleny
"Tylko aktor nie pozostawia po sobie nic. Głos - zamilkł, nie odezwie się już nigdy. Gęsi - linie jego rozpływają się w przestrzeni bez śladu. Plastyczne tworzywo - rozsypało się".
Tak pisał o ulotności aktorstwa jeden z krytyków teatru Mieczysław Rulikowski. Nie uniknęli takiego losu nawet najwięksi artyści. Po Helenie Modrzejewskiej zostały zdjęcia, recenzje, listy, pamiętniki, ale nikt nie wie, jak tworzyła swoje role. To pozostało jej tajemnicą.
Dlatego też Kazimierz Braun, pisząc sztukę "Pani Helena" sięgnął po materiał, jakiego czas nie okrył zapomnieniem - życiorys aktorki. A miał w czym wybierać, bo Modrzejewska była kobietą niezwykłą i takie też było jej życie.
W "Pani Helenie" gwiazda polskiego teatru wraca u schyłku życia do minionych lat: teatralnych kreacji i mężczyzn, których spotkała. Chociaż sztuka rozpisana jest na dwie role: pani Heleny i pana Kazimierza, zachowuje konwencję monodramu. Całą uwagę skupia na sobie aktorka - gra ją Irena Telesz. Mężczyzna, który wciela się kolejno w Gustawa Zimajera, Sergiusza Muchanowa, Henryka Sienkiewicza itd., pozostaje w jej cieniu. Nie miał pola do popisu grający tę postać Artur Steranko. Uwiązany, według zamysłu scenografa, do wysokiej drabiny okrytej zwojami materiału, jest tylko głosem. Ale i z tej niezręcznej dla aktora sytuacji Artur Steranko potrafił wybrnąć.
Ten sam pomysł scenograficzny (wykorzystanie wysokiego podestu) został o wiele lepiej rozwiązany w przypadku drugiej postaci. Pani Helena na swoim "pięterku", otulona w jedwabie i tiule, uosabia mit gwiazdy. Irena Telesz potrafi sugestywnie odegrać kolejne wcielenia Modrzejewskiej - prowincjonalnej aktorki, kochanki swojego opiekuna, damy, hrabiny, wielkiej artystki. Umie przełamać wielką statyczność ruchów, na którą skazał ją reżyser. W inscenizacji Janusza Kozłowskiego, Modrzejewska jest napiętnowana starością i przykuta do fotela, przeczy to biografii aktorki, która jeszcze trzy miesiące przed śmiercią zagrała przed amerykańską publicznością).
Spektakl "Pani Helena" to interesujące studium legendy o największej indywidualności polskiego teatru. Mitu, który żyje do dziś.
