Niemcy
"Niemcy", jeden z najczęściej Wystawianych naszych współczesnych dramatów, powstał w roku 1948, gdy świeże jeszcze i wyraziste były wspomnienia i doświadczenia lat wojny i hitlerowskiego terroru. Choć Kruczkowski pisał go pod wrażeniem tych przeżyć, dążył zarazem do ujęcia owych doświadczeń w kategorie historyczne. Pragnął dokonać analizy trudnych spraw narodu niemieckiego i hitleryzmu, który narodom zgotował tak okrutny los; analizy postaw tego społeczeństwa, w którym mógł wzrosnąć i zapanować faszyzm. Po to, by nigdy już to się nie mogło powtórzyć. "Wojna i okupacja - pisał Kruczkowski - przybliżyła nam problem niemiecki tak okrutnie blisko, że zainteresowanie musiało przerodzić się u wielu z nas w pasję, w pasję dociekań nad mechanizmem wewnętrznym tego wszystkiego, co nas dręczyło - fizycznie, politycznie i moralnie - w latach 1939-1945".
Sztuka miała pierwotnie nosić tytuł "Niemcy są ludźmi". Kruczkowski już samym tytułem próbował odciąć się od uproszczonego plakatowo wizerunku hitlerowców, traktowania niedawnego okupanta w sposób jednakowy i jednostronny. Próbował ukazać od wewnątrz mechanizm życia tego społeczeństwa, motywy i przesłanki działania i postawy Niemców na co dzień, wtedy, gdy byli "u siebie". Na bohaterów? swojego dramatu wybrał rodzinę słynnego uczonego, biologa, profesora Sonnebrucha. Ona właśnie stała się przedmiotem jego analizy i penetracji. Najbliżsi Sonnenbrucha i on sarn prezentuje różnorodne odcienie postawi na zasadzie wyraźnej typizacji. "Osobiście byłbym skłonny uważać za najbardziej reprezentatywne - stwierdza Kruczkowski dwie postawy: postacie profesora Sonnenbrucha z jed nej strony i "prostego człowieka" Hoppego - z drugiej strony". Po znamy ich wszystkich w dniu jubileuszu profesora. Ale uprzednio jeszcze w trzech epizodach aktu pierwszego ukaże nam Kruczkowski nie-które z tych postaci w działaniu - w niemieckiej Europie". Ukaże rzeczywistość, od której profesor odgradza się, nie przyjmując do wiadomości jej zbrodni i okrucieństwa. Powtórnie wtargnie ona wraz z osobą komunisty, anty faszysty Petersa, niegdyś asystenta profesora, a dziś zbiega z obozu koncentracyjnego. W tym momencie dramat. polityczny przecina się z dramatem postaw moralnych.
