Wielka trójka dzieli świat na Biennale
"Transfer!'' jest czymś o wiele więcej niż sztuką o trzech władcach i dwóch narodach: to stara trauma ludzkości, na którą natknąć się można wszędzie na świecie - pisze Christopher Scholz po pokazie "Transferu!" Jana Klaty na biennale teatralnym w Kleines Haus w Mainz.
Powierzchnia sceny Kleines Haus Staatstheater w Mainz pokryta jest ziemią. W tle w jednym rzędzie siedzi na dziesięciu krzesłach dziesięć osób - niczym sędziowie przysięgli albo sąd ostateczny. Kogo chcą sądzić, kogo oskarżają? Może trzech panów na środku, którzy tronują na podnoszonej scenie trzy metry ponad całym wydarzeniem? Ale czy ,,wielka trójka'' tam na górze, Churchill, Roosevelt i Stalin, nie jest beznadziejnie nieosiągalna? Spektakl ,,Transfer!'', wystawiony podczas biennale ,,Neue Stücke aus Europa'', młodego reżysera Jana Klaty opowiada o ucieczce, wypędzeniu i przesiedleniu na przykładzie miasta Breslau, po polsku Wrocław.
Pięciu niemieckich oraz pięciu polskich świadków historii opowiada o dzieciństwie, czyta na głos listy, opowiada dowcipy nad wyraz cyniczne w tym kontekście. Nie oskarżają, wychodzą na skraj sceny jak na miejsce dla świadka i reprezentują swoje subiektywne pozycje, nawet jeśli są one sprzeczne: bierne uczestnictwo, odmowa wykonania rozkazu, opór, pytanie o winę.
Powody do śmiechu ma tylko ,,Święta Trójca'', jak nazywa ich Roosevelt (Zdzisław Kuźniar). Odbywa on wraz ze Stalinem (Przemysław Bluszcz) oraz Churchillem (Wiesław Cichy) w roku 1945 konferencję w Jałcie. W sposób samowolny i despotyczny dzielą kraje na nowo, a całe części ludności przesuwają jak figury szachowe. A w międzyczasie łapią za instrumenty i grają piosenki Joy Division.
Wśród tego groteskowego, przerysowanego koncertu światowych sił wypowiedzi świadków historii zyskują jeszcze na wadze i autentyczności. Oczywiście Klata w sposób imponujący i paraliżujący czyni tematem trudny fragment historii niemiecko-polskiej. Jednakże ,,Transfer!'' jest czymś o wiele więcej niż sztuką o trzech władcach i dwóch narodach: to stara trauma ludzkości, na którą natknąć się można wszędzie na świecie. A Klata kilku protagonistom dał możliwość zabrania głosu w tej sprawie.
