Artykuły

W polskich Tatrach Agnieszka Holland kończy film o słowackim Janosiku. W Warszawie trwają przygotowania do teatralnego międzynarodowego projektu o legendarnym zbójniku z Tatr.

Trzy to dobra cyfra dla tatrzańskiego harnasia. Przerwane z powodów finansowych zdjęcia do "Prawdziwej historii Janosika..." wznowiono dzięki współpracy trzech sąsiadów. O urodzonym na Słowacji zbójniku, który za nic miał granice i jednakowo traktował hale w różnych częściach Tatr, jednym głosem opowiedzą Słowacy, Czesi i Polacy.

Sąsiedzka gawęda

Wspólnie historię legendarnego harnasia przedstawią też artyści sceny. Odwołają się do projektu, który już trzy dekady temu uczynił z Janosika bohatera inspirującego i łączącego, a nie dzielącego sąsiadów.

33 lata temu zaprzyjaźnieni twórcy sceny lalkowej znad Wisły, Wełtawy i Popradu zrealizowali rozpisaną na trzy niezależne spektakle historię Janosika. Ich następcy chcą powtórzyć tamto międzynarodowe przedsięwzięcie.

Pomysł zrealizują teatry: Lalka z Warszawy, Drak z czeskiego Hradec Kralove oraz Stare Divadlo ze słowackiej Nitry.

Podobnie jak poprzednicy, także współcześni realizatorzy potrójnej wersji "Janosika" podzielą między siebie historię harnasia. Rozbiją ją na dzieciństwo, wiek dojrzały oraz okres tuż przed śmiercią bohatera. Potem przedstawią jego losy w trzech osobnych spektaklach. Zrealizowanych jednak tak, by można je było wystawiać razem, tworząc spójną scenariuszowo i plastycznie całość.

Podobna idea przyświecała twórcom "Janosików" wystawionych w 1975 roku na deskach trzech teatrów: Draka z Hradec Kralowe, sceny z Banskiej Bystrzycy i poznańskiego Marcinka (dzisiaj Teatru Animacji). W każdym z tych miast, poza pojedynczą, zorganizowano też wspólne - potrójne - premiery. O międzynarodowych prezentacjach różnych a zarazem współgrających ze sobą historii myślą też autorzy nowego janosikowego projektu.

Jego zrealizowanie będzie dziś o wiele łatwiejsze niż w latach 70. I to bynajmniej nie ze względu na zmianę sytuacji politycznej czy zaawansowaną technikę. Sekret tkwi w teatrze Lalka, a właściwie w międzynarodowej grupie jego współpracowników i przyjaciół.

Sekret Lalki

Na stołecznej scenie w różnych okresach spotykali się wszyscy zaangażowani w pomysł twórcy. Także inicjator przedsięwzięcia z 1975 roku, dziś światowej klasy reżyser teatru lalkowego i wykładowca praskiej uczelni artystycznej, prof. Josef Krofta. Cztery lata temu zrealizował w PKiN wysmakowanego "Kopciuszka" z lalkami stylizowanymi na zabawki królowej Wiktorii.

Teraz dał błogosławieństwo inicjatywie, w której reprezentantem Teatru Drak będzie jego syn Jakub. Również związany z Lalką. Dwa lata temu wyreżyserował w Warszawie spektakl "Złotowłosa".

W słowackim Starym Divadle Nitra janosikowy projekt poprowadzi twórca o niezwykle plastycznej wyobraźni Ondrej Spisak. Widzowie w Lalce pamiętają jego realizacje "Robinsona Crusoe" i "Odyseję".

W rodzinnej Nitrze Spisak od lat współpracuje m.in. ze scenografem Františkiem Liptakiem, którego Agnieszka Holland zaprosiła do współpracy przy... "Prawdziwej historii Janosika...".

Film wejdzie do kin po przyszłorocznych wakacjach. A jeszcze tej jesieni twórcy scenicznego projektu spotkają się w słowackiej Nitrze. Zadecydują, o jakich częściach biografii harnasia opowie każdy z teatrów. Następnym etapem będzie zamawianie tekstów.

W 1975 roku dla poznańskiego "Marcinka" historię ostatnich lat Janosika opowiedziała poetka Krystyna Miłobędzka. Scenografię zaprojektowała Leokadia Serafinowicz a reżyserem był Wojciech Wieczorkiewicz.

Kto przygotuje polskiego "Janosika" tym razem? Przedstawiciele Lalki nie chcą jeszcze zdradzać. Mówią jedynie, że na zrealizowanie wspólnego pomysłu zaprzyjaźnione teatry dają sobie dwa lata. W tym czasie zgromadzą fundusze na swoje międzynarodowo-sąsiedzkie przedsięwzięcie. Pieniędzy poszukają m.in. w kasie Unii Europejskiej.

Na zdjęciu: Teatr Lalka w Warszawie.