Jak teatr odbiera naszą rzeczywistość
- Staramy się doprowadzić do tego, aby R@Port nie był tylko przeglądem, ale festiwalem programowym. Chcemy wypatrzyć, jak teatr odbiera naszą rzeczywistość, pokazać w Gdyni reprezentatywne nurty i tematy dla ostatnich lat na polskich scenach - mówi JACEK BUNSCH, dyrektor Teatru Miejskiego im. Gombrowicza w Gdyni.
Mirosław Baran: Spektakle konkursowe każdego dotychczasowego R@Portu poświęcone były jednemu trendowi czy nurtowi obecnemu we współczesności. O czym będą przedstawienia w tym roku?
Jacek Bunsch: Zawsze dyskutując - a czasem nawet kłócąc się - z kierownikiem literackim festiwalu Joanną Puzyną-Chojką, staramy się doprowadzić do tego, aby R@Port nie był tylko przeglądem, ale festiwalem programowym. Chcemy wypatrzyć, jak teatr odbiera naszą rzeczywistość, pokazać w Gdyni reprezentatywne nurty i tematy dla ostatnich lat na polskich scenach. W trakcie pierwszego R@Portu było to zajmowanie się tematami doraźnymi, obserwowanie rzeczywistości "na gorąco". Na drugim festiwalu nastąpił zwrot teatrów w kierunku wnętrza, zajrzenie w dusze Polaków. Świetnie obrazuje to chociażby odejście od interwencyjności Teatru im. Modrzejewskiej z Legnicy. Na pierwszym festiwalu grupa pokazała "Made in Poland", na drugim "Osobistego Jezusa". Przed trzecim R@Portem okazało się, że najważniejszym w ostatnim czasie nurtem w polskich teatrach jest poszukiwanie tożsamości. W wielu wypadkach to poszukiwanie tożsamości w kontekście historycznym. Można tu wymienić takie spektakle tegorocznego festiwalu jak choćby "1612", "Reportaż o końcu świata" czy "Lustrację". Nie pokazujemy w Gdyni "Sarmacji" Pawła Huelle z prostego powodu; premiera spektaklu odbyła się zbyt późno, żebyśmy mogli go ściągnąć.
Patronem tegorocznego R@Portu jest Sławomir Mrożek. Skąd wybór właśnie tego autora?
- Od początku pomysłem na festiwal było rozpięcie panoramy współczesnych teatrów na tle wielkiego dramatopisarza. W ubiegłych latach był to Witold Gombrowicz i Tadeusz Różewicz. Z Mrożkiem jest jednak spory kłopot. Staramy się zadać pytanie, na ile ciągle funkcjonuje on w polskim teatrze? Bo pewne jest, że wszedł on już na stałe do naszego języka. Powszechnie uważa się Mrożka za polskiego twórcę teatru absurdu. Taka jest z pewnością pierwsza część jego twórczości. Jednak w pewnym momencie - z takimi tekstami jak chociażby "Pieszo", "Miłość na Krymie" czy "Emigranci" - zaczął szukać tego samego, co spektakle w naszym konkursie: tożsamości. Jestem też pewien, że gdyby Mrożka nie było, to nigdy nie powstałyby takie teksty, jak chociażby "Był sobie Polak, Polak, Polak i Diabeł" Demirskiego.
W tym roku po raz pierwszy w ramach R@Portu wręczona zostanie Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna. Jak to zmieni obraz festiwalu?
- Powołując R@Port do życia już mówiliśmy o potrzebie stworzenia w jego ramach konkursu na dramat. Walki o jego powstanie trochę trwały, ale wreszcie sprawę, dzięki władzom Gdyni, udało się sfinalizować. Co ciekawe większość z finałowych tekstów GND potwierdza naszą diagnozę, że teatr skupia się teraz na poszukiwaniu tożsamości. Sam R@Port i GND są ze sobą bardzo powiązane i funkcjonują razem. W tym roku dokonaliśmy wyrównania: zdobywca grand prix festiwalu otrzyma tak samo wysoką nagrodę, jak autor najlepszego dramatu.
Teatr Miejski im. Gombrowicza specjalnie na festiwal przygotowuje nową premierę według "Miasta utrapienia" Jerzego Pilcha. Czy prezentacja adaptacji powieści na festiwalu sztuk współczesnych nie jest dziwnym pomysłem?
- "Miasto utrapienia" pokazywane będzie poza konkursem. Poza tym we współczesnym teatrze mamy do czynienia z różnymi formami. Trudno zamykać drogę na festiwal spektaklom, które powstały na podstawie powieści czy poezji. Takie poszerzenie repertuaru to dowód na dynamikę naszego festiwalu, dowód naszego otwarcia. W tym roku chociażby zaprosiliśmy do udziału w R@Porcie sporo teatrów nieinstytucjonalnych.
* Jacek Bunsch - reżyser, dyrektor Teatru Miejskiego im. Gombrowicza w Gdyni, pomysłodawca i dyrektor Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych R@Port.
