Łódź. Makbet u Jaracza
Na Dużą Scenę Teatru Jaracza wkracza tragedia, której tytułu nie można wymówić na scenie poza spektaklem. Przesądni ludzie teatru nie wymawiają bowiem głośno imienia Makbeta.
Brytyjczycy mówią "Ta sztuka", Polacy - "Tragedia Szkocka". Mimo że Makbet (Macbeth) to imię chrześcijańskie, tłumaczące się jako "syn życia", a nie szkocki przydomek od imienia ojca - dlatego "b" piszemy małą literą.
Najbardziej mroczną tragedię Williama Szekspira - tragedię szkockiego wodza, który po trupach (dosłownie) dąży do celu, wyznaczonego przepowiednią wiedźm, reżyseruje Mariusz Grzegorzek. Ten specjalista od współczesnej dramaturgii amerykańskiej, po raz pierwszy sięga po klasykę. To także spektakl z największą jak dotąd obsadą, który realizuje.
Grzegorzek deklaruje, że nie zaprosi na scenę ani postmodernistycznych udziwnień, ani rupieci. - Chciałem zrobić coś, co z jednej strony jest syntetycznym teatrem, odartym z wszystkich atrybutów realu, teatru, który skupia się na meritum, z drugiej strony zaś zachowuje archetypiczną baśń - mówił "Gazecie". I wyjaśniał interpretację tragedii: - W "Makbecie" intryguje mnie pionowa struktura. Nie temat władzy, bo to temat poziomy, to ludzie walczą ze sobą, ale przeznaczenie, los, wredni bogowie, ciemna siła, która powoduje, że łudzimy się, iż jesteśmy inżynierami sytuacji, dążymy do swych celów i wartości, a zawsze i tak dochodzi do "nihilu". "Makbet" jest sztuką o nihilu. Gdy Makbet mówi, że chce, by okrąg Ziemi runął w dół, to się z nim identyfikuję. Dlatego robię Makbeta - dodawał Grzegorzek.
Mimo archetypicznej struktury pierwowzory Szekspirowskich bohaterów to osoby historyczne. Macbeth mac Findlaech był synem władcy ("mormaera") krainy Moray, północnego skraju Szkocji i córki króla Kennetha II. W 1020 r. bratanek ojca Makbeta - Gillacomgain - zgładził go i zagarnął tron. W 1032 r. spalili go mściciele, prawdopodobnie Macbeth ze sprzymierzeńcami. Historyczna pani Macbeth nie nosiła imienia Lady, lecz Gruoch. Była córką Biote, syna Kennetha II. Początkowo była żoną Gillacomgaina; gdy zgładził go Macbeth, wziął wdowę za żonę i usynowił pasierba Lulacha (o przezwisku Głupek). A król Duncan, zamordowany przez Makbeta? Malcolm II, który przejął władzę nad zjednoczoną Szkocją po wybiciu ostatnich mężczyzn z rodu króla Kennetha MacAlpina, miał dwie córki. Jedna z nich, Bethoc, poślubiła Abbanatha Crinena, świeckiego zarządcę opactwa Dunked, z którym miała syna Duncana. W 1034 r. Malcolm II został zamordowany w Glamis - prawdopodobnie także przez wnuka. Duncan zamierzał także pozbyć się innych rywali do tronu. Jednak Macbeth z sojusznikiem Torfinnem z Orkney pokonał Duncana I w bitwie pod Elgin w sierpniu 1040 r. - stając się królem południowej Szkocji. Za to pod Lasem Birnamskim (czyli pod Dunsinane) earl Siward of Northumerland rozgromił wojska Macbetha w bitwie 27 lipca 1054 r. Sam Mackbeth zdołał zbiec i utrzymać władzę jeszcze przez 3 lata. Zginął z rąk Malcoma, później króla Malcolma Wielkogłowego, w Lumphanan, koło Aberdeen, 948 lat temu, 15 sierpnia 1057 r.
