Dobre żarty z pchły
"Pchła Szachrajka" w reż. Jacka Gierczaka w Teatrze Miniatura w Gdańsku. Pisze Przemysław Gulda w Gazecie Wyborczej - Trójmiasto.
Najnowsza produkcja gdańskiej sceny dla najmłodszych, Teatru Miniatura, to spektakl oparty na klasycznym tekście rodzimej literatury dziecięcej - bajce Jana Brzechwy "Pchła Szachrajka". Z jednej strony jego realizacja sceniczna może wydawać się łatwa, bo to materiał świetnie skrojony do tego typu celu: wyraziste postaci, zabawne historie i wyraźny podział na poszczególne sceny, niepozwalający kilkuletnim widzom znudzić się zbyt skomplikowaną akcją. Z drugiej jednak strony - to wielkie wyzwanie dla reżysera: jak pokazać tę, ograną już na setki sposobów przez polskie teatry dla dzieci, historię inaczej i w oryginalny sposób.
Jackowi Gierczakowi, reżyserowi gdańskiego spektaklu, ta sztuka raczej się udała. A zawdzięcza to przede wszystkim swoim aktorom. W przeciwieństwie do wielu innych spektakli Miniatury, nie muszą oni zbyt często rzucać się do przerysowanego tańca, mają za to o wiele więcej miejsca do zaprezentowania innych talentów i środków wyrazu. Wielu z nich wykorzystuje tę możliwość z wielkim pożytkiem dla spektaklu. Korzystnie wypada zwłaszcza męska część obsady, ukazująca w poszczególnych scenach znakomite wyczucie komizmu i umiejętność rozśmieszenia widza. Bryluje zwłaszcza jeden z najmłodszych w zespole gdańskiego teatru, Jakub Ehrlich, który odgrywa kilka epizodów, a każdy z nich jest prawdziwą komediową perełką. Czy to jako kelner - "warsiawski cwaniak", czy jako karaluch z francuskimi korzeniami, czy jako lekko zniewieściały sprzedawca nut, zawsze wypada znakomicie i wywołuje salwy śmiechu. Niewiele ustępują mu Arkadiusz Urban i Piotr Kłudka - ten pierwszy okazuje się prawdziwym mistrzem komediowego detalu, choćby w scenie, gdzie delikatnymi aluzjami pokazuje, że grany przez niego Żuk to patentowany alkoholik, ten drugi bawi najbardziej, gdy odtwarza w crossdressingowej scenie zblazowaną elegantkę.
Budowa tekstu powoduje, że w spektaklu nie ma zbyt wielu scen zbiorowych, ale co najmniej jedna z nich zasługuje na wielkie pochwały - to niezwykle zabawny i zatrważająco prawdziwy obraz podróży zatłoczonym pociągiem. Aktorzy, stłoczeni niemiłosiernie na niewielkiej przestrzeni, w genialny sposób odtwarzają typowe zachowania zmęczonych drogą podróżnych (choćby kilka rodzajów zasypiania na siedząco), podrygując jednocześnie nieustannie w takt toczącego się wagonu i wybijając rytm kół na zaimprowizowanych instrumentach (np. walizkach). Są tak idealnie zgrani i przekonujący, że już dla tej jednej sceny warto się wybrać na spektakl.
Gierczak postarał się uzupełnić tekst Brzechwy o kilka dodatkowych elementów, czyniących spektakl nieco bardziej aktualnym. To choćby zabawna parodia klasycznej sceny z filmowego "Titanica" w wykonaniu tytułowej Pchły i kapitana statku, wyposażonych w miotły do wycierania pokładu. To także kilka piosenek, z których niektóre bawią, inne - choćby ta, w której kucharki marzą o udziale w popularnych programach telewizyjnych - wydają się doczepione trochę na siłę. Skrócenie o kilka minut blisko dwugodzinnego spektaklu nie byłoby wcale złym rozwiązaniem.
Pomysłowa jest scenografia tego przedstawienia - prosta, metalowa rama z kotarami zmienia się to w salon Pchły, to w pokład statku, to w dwór króla. Urocze są też malowane ręcznie rekwizyty sporych rozmiarów, wtaszczane na scenę najczęściej przez samych aktorów.
"Pchła Szachrajka" jest przedsięwzięciem bardzo udanym. Gierczakowi i jego aktorom udało się zachować nieco archaiczny charakter tekstu, a jednocześnie uczynić go w pełni przyswajalnym dla dzisiejszego widza. Udało się także w pełni to, co często postuluje się wobec przedsięwzięć skierowanych do dzieci: dobrze będą się na tym spektaklu bawić zarówno one same, jak i ich rodzice, wychwytujący drobne, niezrozumiałe dla najmłodszych aluzje i żarciki.
