Artykuły

Awangardowa twórczość wrocławskiego duetu ElettroVoce [na zdjęciu] zyskała już i uznanie krytyków, i popularność. Album Agaty Zubel i Cezarego Duchnowskiego jest nominowany do Fryderyka 2008 jako jedno z pięciu najlepszych nagrań polskiej muzyki współczesnej.

Nagrań z muzyką poważną ukazuje się w Polsce sporo, także debiutantów, ale trudno oprzeć się wrażeniu, że obfita produkcja to zaledwie nadrabianie fonograficznych zaległości. Jednym z nielicznych fonograficznych śladów tego, co się dzieje w nowej polskiej muzyce, jest dwupłytowy album duetu ElettroVoce z autorskimi kompozycjami Agaty Zubel (głos) i Cezarego Duchnowskiego (elektronika, fortepian).

Na płytach wydanych przez Polskie Radio znalazły się kompozycje i improwizacje, które tworzą historię wrocławskiego duetu. Swego rodzaju prehistorią jest utwór "Parlando" (2000) na głos amplifikowany Agaty Zubel - asemantyczny, oparty w całości na pojedynczych głoskach wirtuozowski popis wokalny. To wokalno-kompozytorska wizytówka śpiewaczki i kompozytorki, która pięć lat po napisaniu tego utworu została nagrodzona Paszportem "Polityki".

W 2002 r. powstały "Trawy rozczochrane" Cezarego Duchnowskiego na głos i komputer. To początki współpracy obojga artystów. Przełomowe dla ElettroVoce były kompozycje Duchnowskiego "Monada 2" i "Monada 3" z 2004 r., których tytuły odsyłają do filozofii Gottfrieda Wilhelma Leibniza. - Cykl monad to studium poszukiwań nowych jakości muzycznych przy użyciu nowoczesnych środków wyrazu - tłumaczy kompozytor. W "Monadzie 2" ważną rolę odgrywa improwizacja jazzowa, a w nagraniu gościnnie wziął udział wybitny trębacz Piotr Wojtasik. Mniej progresywna, ale równie frenetyczna jest "Monada 3", za którą ElettroVoce otrzymało nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Wykonawców Muzyki Nowej w Amsterdamie. Żeby wziąć udział w tym konkursie, duet musiał mieć nazwę. - ElettroVoce wymyśliła chyba Iza, moja żona. W tym terminie jest coś, co łączy techniki wokalne i wykorzystanie komputera, a zatem i prądu - mówi Duchnowski.

"Monada 3" została zgłoszona na prestiżową Międzynarodową Trybunę Kompozytorów w Rzymie. Gdy utwór Duchnowskiego zdobył główną nagrodę, ElettroVoce wzbudziło powszechne zainteresowanie na świecie. Od tego czasu w Polsce duet nie ma konkurencji: żadna śpiewaczka poza Zubel nie jest w stanie wykonywać awangardowej muzyki klasycznej. Duchnowskiemu nikt nie dorównuje w opanowaniu nowych technik tworzenia dźwięków i muzyki na komputerze.

- Jesteśmy zupełnie innymi postaciami, mamy różne gusty i różne fascynacje w życiu codziennym, ale podobne ambicje w poszukiwaniu nowych form ekspresji - mówi Duchnowski. - To nas łączy, mimo że nasze charaktery są wręcz biegunowo przeciwstawne. Ale z tego iskrzenia powstaje, jak mi się wydaje, coś ciekawego.

"Opowiadania" na sopran i fortepian preparowany Zubel skomponowała do tekstów poetki Nataszy Goerke - to lekkie, błyskotliwe aforyzmy przyprawione szczyptą absurdu. Istotnym elementem pracy ElettroVoce jest improwizacja, choć efekt końcowy zwykle więcej ma z rzetelnej kompozycji niż spontanicznej zabawy (spójny, poetycki cykl "Szymborskie improwizacje" na głos, fortepian i komputer).

Na płycie, podsumowującej dotychczasową działalność zespołu, zabrakło muzyki innych kompozytorów, stanowiącej istotną część repertuaru ElettroVoce: Alejandro Vińao, Jeana-Claude'a Risseta, Sławomira Kupczaka czy Michała Talmy-Sutta. Wiele z tych kompozycji powstało specjalnie dla ElettroVoce. Zabrakło również miejsca na najnowsze dzieła Zubel i Duchnowskiego, w tym zamówione przez Polskie Radio "Szymanki kurpianowskie", czyli opracowania pięciu "Pieśni kurpiowskich" Karola Szymanowskiego.

Przez zaledwie kilka lat wrocławianie zbudowali solidny, niepowtarzalny warsztat, oryginalny styl, zgromadzili bądź skomponowali awangardowy repertuar, zainteresowali publiczność i krytykę, zdobyli prestiżowe wyróżnienia. Ciekawe, co będzie dalej?