Artykuły

W sercu Gdyni powstanie nowe centrum kulturalne z teatrem, galerią i mediateką. Miasto wraca do pomysłów przedwojennych urbanistów, którzy między plażą i skwerem Kościuszki zaplanowali dzielnicę reprezentacyjną. Konkurs na projekt wygrało Fiszer Atelier 41 z Warszawy.

Obok skweru Kościuszki powstanie nowa dzielnica kulturalna - Forum Morskie. Na sześciohektarowym terenie wyrośnie nowoczesny kompleks budynków mieszczących teatr, bibliotekę i galerię sztuki współczesnej. - Duży plac pośrodku Forum stanie się areną plenerowych wydarzeń kulturalnych, w otoczeniu zieleni i w bezpośrednim sąsiedztwie plaży, morza i basenu jachtowego - mówi Wojciech Szczurek, prezydent Gdyni.

Miasto nawiązuje do planów przedwojennych urbanistów, które zniweczył wybuch wojny. - W 1925 roku, jeszcze nim Gdynia otrzymała prawa miejskie, w departamencie budowlanym Ministerstwa Robót Publicznych przygotowano pierwszy zarys Forum Morskiego na wzór weneckiego placu Św. Marka. Miał to być otoczony budynkami plac z dostępem do morza - opowiada Marek Stępa, wiceprezydent Gdyni ds. rozwoju miasta. - Jego plan zaprezentował w 1938 r. architekt Stanisław Filipkowski. W zachowanych do dziś rysunkach Forum Morskie to plac otoczony gmachami administracji, hotelami, teatrem oraz strzelistą Bazyliką Morską.

W maju zeszłego roku miasto ogłosiło międzynarodowy konkurs na projekt Forum Morskiego. Na nagrody przeznaczono 200 tysięcy euro - dużo jak na przedsięwzięcie organizowane przez samorząd. Zgłosiło się jedenaście zespołów z Polski, Francji, Niemiec, Austrii i Hiszpanii. Wszystkie musiały wykazać się dorobkiem w projektowaniu podobnych obiektów kulturalnych. Ostatecznie swoje prace przysłało dziewięć pracowni.

Wygrało Fiszer Atelier 41 - stołeczny zespół pod kierunkiem światowej sławy architekta i publicysty prof. Stanisława Fiszera. Jego autorstwa są m.in. gmach Archiwów Narodowych w Paryżu, tamtejszy plac Chalon przy Gare de Lyon, trzy teatry we Francji, a w Warszawie - budynek Giełdy Papierów Wartościowych. Fiszer jest absolwentem Politechniki Gdańskiej, a jego ojciec, także architekt, pracował przed wojną w jednej z gdyńskich pracowni.

Koncepcja zakłada powstanie trzech czterokondygnacyjnych obiektów. Największym ma być nowa siedziba Teatru Miejskiego (6 tys. metrów kwadratowych) z dwoma scenami: dużą na 370 miejsc i kameralną, które umożliwiałyby granie dwóch sztuk jednocześnie. Teatr będzie miał nowoczesne zaplecze oraz duże foyer i salę prób, których teraz brakuje. - To będą dwa teatry w jednym, klasyczny i eksperymentalny, w których reżyser ma możliwość dowolnej konfiguracji przestrzeni - opowiada prof. Fiszer.

Galeria sztuki współczesnej pomieści salę wystawienniczą o powierzchni 1200 m kw. i sale konferencyjne. Natomiast mediateka, czyli nowa siedziba Miejskiej Biblioteki Publicznej, zajmie 4 tys. m kw. - Zmieści się ponad 200 tys. woluminów, a także wszystko, na co teraz nie mamy miejsca: zbiory multimedialne, książki mówione, sala konferencyjna - wylicza dyrektor Biblioteki Elżbieta Gwiazdowska.

- Mój projekt jest prosty i naturalny, trochę skandynawski - mówi prof. Fiszer. - To architektura, którą zauważa się powoli. Kładę nacisk na ekologię: racjonalność stosowania materiałów budowlanych, ogrzewania. W tym kierunku idzie dziś świat. Nie interesują mnie wyszukane formy, które przypominają butelkę, korkociąg czy żagiel. Może dlatego wszystkie moje dotychczasowe projekty doczekały się realizacji. Gdybym miał porównać do czegoś gdyńskie obiekty, byłaby to połamana kra.

Śródmieście Gdyni prof. Fiszer uważa za przestrzeń wyjątkową. - Pejzaż tego miejsca, sąsiedztwo morza, Kamiennej Góry, teatru muzycznego i muzeów to ewenement w skali europejskiej. Podobną przestrzeń znalazłbym chyba dopiero w Argentynie. Wielkim atutem Forum Morskiego będzie bliskość modernistycznej architektury lat 30. - podkreśla.

Wokół skweru Kościuszki znajduje się największe w Polsce skupisko modernistycznej architektury lat 20. i 30. To najmłodsze, bo liczące niewiele ponad 70 lat, zabytki w kraju. Wiele z nich to tzw. domy okręty, których kształty inspirowane były romantyką morza. W ostatnich latach dzięki wsparciu miasta perły gdyńskiego modernizmu przeżywają drugą młodość. Miasto stworzyło fundusz renowacji zabytków, z którego czerpią instytucje i prywatni właściciele.

Budowa Forum Morskiego rozpocznie się najwcześniej za rok. Projekt inwestycji Gdynia wystawi w konkursie na granty europejskie, z których zamierza sfinansować większość prac. Koszt szacowany jest na blisko 150 mln zł (roczny budżet Gdyni wynosi 1 mld zł). - Jeśli otrzymamy wsparcie z funduszy unijnych, Forum Morskie powinno być gotowe za pięć lat. Jeśli nie, trzeba je będzie budować etapami - mówi Marek Stępa.

Przed dwoma miesiącami prezydent miasta Wojciech Szczurek otworzył wybudowaną za ponad 20 mln zł nowoczesną siedzibę Muzeum Miasta Gdyni, które będzie sąsiadować z Forum Morskim. W przyszłości cały ten obszar ma tworzyć gdyńską dzielnicę kulturalną, w której poza nowymi obiektami znalazłyby się także istniejące już centrum rozrywki Gemini (z siedmioma salami kinowymi Silver Screen), teatr muzyczny (który przygotowuje się do rozbudowy) i niedokończony jeszcze gmach Muzeum Marynarki Wojennej.

Władze Gdyni nie oszczędzają na kulturze, a jej polityka w tym zakresie stawiana jest innym samorządom za wzór. Od 20 lat miasto jest współorganizatorem Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych, przed sześcioma laty nad morze przeniósł się Heineken Open'er Festival - jedna z najważniejszych europejskich imprez muzycznych, od dwóch lat miasto funduje Nagrodę Literacką Gdynia (po 50 tys. zł dla prozaika, eseisty i poety), a w tym roku dołączy do niej Gdyńska Nagroda Dramaturgiczna.

Na zdjęciu: siedziba Teatru Miejskiego w Gdyni przy ul. Bema.