Artykuły

"Lulu" w reż. Michała Borczucha w Starym Teatrze w Krakowie. Pisze Justyna Nowicka w Rzeczpospolitej.

Reżyser bawi się formą, ale można odnieść wrażenie, że problemy postawione przez Wedekinda niewiele go obchodzą

A zapowiadało się przedstawienie ważne, poświęcone jednej z najbardziej frapujących kobiecych postaci XIX-wiecznej literatury. Śmiały tekst z przyczyn obyczajowych był wielokrotnie odrzucany przez wydawców i przerabiany przez autora.

Po blisko 120 latach od powstania dramatu otrzymujemy polskie tłumaczenie jego pierwotnej wersji. A temat wcale tak bardzo się nie zdezaktualizował - społeczna rola kobiety wciąż się zmienia i pozostaje kwestią dyskusji.

Tytułowa Lulu to wykreowana przez Franka Wedekinda dziecięca femme fatale, poprzedniczka Lolity, nazywana czasem kobiecym Don Juanem, heterą, a nawet Kasparem Hauserem. Nie ona sama, ale otaczający ją mężczyźni decydują, kim ma być - ofiarą pedofila, dziecięcą prostytutką, marzeniem lesbijek, dziwką sprzedawaną do luksusowego burdelu w Dubaju.

Niestety, ukazana przez Michała Borczucha Lulu objawia się jako bezwolna, plastikowa lala - emocjonalnie okaleczona, pozbawiona psychicznych cech, pasywna, niczym marionetka ze słynnych fotografii Hansa Bellmera. Być może taka osoba miała uruchomić sceniczną akcję, tutaj raczej ją paraliżuje, choć Marta Ojrzyńska stworzyła w roli Lulu wizualnie efektowne indywiduum (trudno nazwać je postacią), a kostiumy, które zaprojektowała Anna Maria Karczmarska, to zachwycająca rewia mody: pełna perwersji, zmysłowości, efektownych zestawień barwnych, wyszukanej estetyki.

Problem polega jednak na tym, że wszelkie przeobrażenia głównej bohaterki, może poza zmianą garderoby, pozostają w sferze deklaracji. Borczuch z tej pasywności czyni koncept przedstawienia, do końca trudno orzec, czy z wyboru, czy z reżyserskiej niemocy.

Mam wrażenie, że w niewielkim stopniu obchodzi go problem Lulu. Nie buduje dramaturgii, za to zasypuje bohaterów gadżetami, rozbraja tekst za pomocą cyrkowych sztuczek. Kuba Rozpruwacz, prezentujący popisowy numer iluzjonistów, jest i straszny, i śmieszny. Tak jak piękny jest ważny element scenografii - karmiąca się religijnym kiczem instalacja, nawiązująca do twórczości duetu Pierre et Gilles. "Lulu" w Starym Teatrze to jednowymiarowa, nudna wyliczanka seksualnych obsesji, opresji, dewiacji.

Pozbawiona istotnych wątków treść sztuki niepokojąco zbliża się do zawartości jakiegoś przedwojennego szmatławca, z barwną gromadą lumpów, upadłych hrabin i panienek lekkich obyczajów. Zawiedzeni będą nawet ci widzowie, którzy przyjdą do teatru w nadziei na skandalizujące obyczajowo sceny. Borczuch okazał się twórcą pruderyjnym i pozbawionym wyobraźni: w świecie lalki kopulacja jest mechaniczna, i chyba nikomu nie sprawia przyjemności.