Płonie ziemia
"Klątwa" w reż. Janusza Opryńskiego w Domu Służebnym Polskiej Sztuce, Słowa Muzyki i Obrazu w Nadrzeczu. Pisze Łukasz Drewniak w Przekroju.
Wyspiański w plenerze zabrzmiał jak tragedia grecka.
Klątwa" jest niepodobna do niczego, co dotąd zrealizował lider lubelskiego Provisorium. Opryński szuka u Wyspiańskiego klasycznej formy, szerokiego gestu, słów dudniących jak w studni. I potężnych emocji zamkniętych w coraz trudniejszym do zrozumienia, stylizowanym na ludowość języku poety. Spektakl jest grany na łące w wiosce Nadrzecze koło Biłgoraja, gdzie od dziesięciu lat Fundacja Kresy 2000 pokazuje swój wariant wiejskiego teatru - od Fredry po Myśliwskiego. Opryński bierze z biłgorajskiego folkloru tylko to, co jest mu potrzebne do skojarzeń z tragedią grecką, "Edypem", "Medeą". Rozpętuje teatr pod wielkim dachem nieba. Wpisany w smak ciszy na łące, w oddech widzów cisnących się wokół pobielonej wapnem księżej zagrody osłaniającej aktorów od ciemności lasu, w ogień płonących stosów ofiarnych, ciężar jesiennych gwiazd. Jest greckie skene, są ogromne pniaki służące aktorom za koturny. I piękny pomysł na chór rozświetlony przez Jana Bernada ludowymi pieśniami. Grupa młodych dziewcząt i chłopców siedzi nieruchomo pod ścianami na drewnianych ławach i śpiewa, kołysząc sitami, w których grzechoczą kamienie. Odsiewają dobro od zła, winę od litości, zdumienie od trwogi. W takiej scenerii rozprawa Wyspiańskiego z przekleństwem ziemi, która nie chce rodzić, księdzem, który zgrzeszy) (frapujący Jacek Król), Młodą, która skradła Bogu miłość kapłana (wielka nawet w upokorzeniu Magdalena Warzecha), wybrzmiewa do ostatniej nuty. Opryński pyta, dlaczego ten surowy Bóg ni to z Biblii, ni to z tragedii, jest przeciwko miłości. Dlaczego ofiara nie ocala świata, dlaczego są wśród nas tablice z napisem "Nie wolno". W finale spektaklu płonie ziemia i płonie niebo. Klątwa, którą nosimy, nigdy nie została z nas zdjęta.
