Artykuły

W Hucie Sendzimira w Krakowie zakończono zdjęcia do najnowszego filmu Petra Zelenki [na zdjęciu] "Bracia Karamazow". Filmowi towarzyszyło spore zainteresowanie, bo twórczość najwybitniejszego dziś czeskiego reżysera, scenarzysty i dramaturga jest popularna także w Polsce.

Film Petra Zelenki jest współprodukcją czesko-polską. I nie jest to, jakby sugerował tytuł, ekranizacja słynnej powieści Fiodora Dostojewskiego. Bohaterowie tej opowieści to grupa czeskich aktorów zaproszona do udziału w festiwalu teatralnym Spotkania z Dostojewskim. Przyjeżdżają z "Braćmi Karamazow", spektaklem, który grają od lat. Jednym z tematów filmu są wzajemne relacje polsko-czeskie. Nieco inne postrzeganie świata. Kreśląc charaktery Czechów, Petr Zelenka wiele czerpał z osobowości występujących aktorów. Z większością z nich współpracuje od lat. Zespół ten mogliśmy widzieć na ostatnim przeglądzie teatralnym "Kontakt" w Toruniu. Ostatni dzień zdjęć był wyjątkowo pracowity. Cała ekipa przyjechała do Krakowa około 4 rano. Już godzinę później rozpoczęło się pierwsze ujęcie. W porannym słońcu kręcono przejazd aktorów przez most Dębnicki w Krakowie, w dali widać było Wawel. Pogoda wyraźnie dopisywała. Szary autobus z aktorami przejechał następnie przez ul. Dietla. Po zakończeniu tego ujęcia kamera pojawiła się wewnątrz pojazdu i w kolejnej scenie jeden z aktorów opowiadał historię prawnuka Dostojewskiego.

Zdjęcia w Polsce, w których uczestniczyli także m.in. Andrzej Mastalerz, Małgorzata Gałkowska, Adriana Miara, Jerzy Rogalski, były intensywne. Iwan Trojan, główny aktor filmu - jak podkreśla Krystyna Krauze, tłumaczka Petra Zelenki - grał z podziwu godną determinacją. Kilka razy miał kontuzję. W pierwszym ujęciu sceny śmierci Dymitra Karamazowa uderzył głową w szybę i polała się krew. Po szybkim opatrunku jak gdyby nigdy nic powrócił na plan. - Ten film jest dla mnie bardzo ciekawym doświadczeniem - powiedział "Rz" Iwan Trojan. - Każdy z nas gra dwie postacie. Tę z powieści Dostojewskiego oraz jej odtwórcę, czyli właściwie siebie. Ja oprócz najstarszego Karamazowa gram bohatera, który nosi moje nazwisko. Nie wydaje mi się jednak, bym do końca mógł się utożsamiać z mym bohaterem. Myślę, że jednak trochę się różnimy. A może właśnie tak postrzega mnie Petr. Warto dodać, że początkowo chciano kręcić tę opowieść w Gdańsku, sceneria socjalistycznej w formie Nowej Huty wydała się Zelence ciekawsza. Ponieważ Huta Sendzimira jest zakładem, w którym bez przerwy trwa praca, i zbyt długi pobyt filmowców byłby uciążliwy, część wnętrz kręcono w czeskiej hucie w miejscowości Hradek Urokican. Tam na potrzeby filmu wszystkie czeskie napisy zastępowano polskimi. Petr Zelenka na planie zachowywał wręcz śmiertelną powagę. Zdarzało się, że dość często robił niewielkie poprawki w scenariuszu. Iwan Trojan przyznaje, że współpraca polskich i czeskich aktorów układała się wspaniale. Nie ukrywa jednak, że czasem przerażało go tempo pracy. - Przyjeżdżaliśmy do Polski pociągiem pospiesznym i podczas zdjęć w Nowej Hucie miałem wrażenie, że siedzę w tym pociągu nadal. "Bracia Karamazow" Zelenki, dofinansowani wcześniej przez Polski Instytut Sztuki Filmowej, znaleźli się w gronie 13 projektów, które otrzymały wsparcie z programu Euroimages, fundacji filmowej powstałej w 1988 r. przy Funduszu Rady Europy.

* * *

Nie będzie to typowa ekranizacja słynnej powieści Dostojewskiego. Raczej rzecz o naszych polsko-czeskich odniesieniach i relacjach. Sposobie widzenia świata. Całość swą konstrukcją przypominać będzie "Carmen" Saury. Bohaterami są autentyczni czescy aktorzy, którzy od lat grają z powodzeniem adaptację "Braci Karamazow" dokonaną przez EvaldaSchorma, wybitnego reżysera i dramaturga czeskiego. I z tą ekranizacją zostają zaproszeni do Polski. W tej polsko-czeskiej produkcji dotykającej granic między sztuką a życiem co najmniej pięć ważnych ról przeznaczono dla Polaków.