Zmarła Janina Jarzynówna-Sobczak
14 września zmarła JANINA JARZYNÓWNA-SOBCZAK (1915-2004) - wybitny choreograf, twórczyni pierwszego w Polsce teatru tańca.
Urodziła się 28 I 1915 r. w Wiedniu. Studia taneczne, aktorskie i muzyczne odbyła w Krakowie w latach 30-tych, występując jednocześnie z recitalami tanecznymi i aktorskimi.
Dyplom tancerza, pedagoga i aktora uzyskała w 1938 r. w Krakowie i tamże została zaangażowana do Teatru im. Juliusza Słowackiego.
Prowadziła pracę pedagogiczną we własnej Szkole Tańca Artystycznego w Krakowie (1938-39 i 1945-46). Po wojnie, w 1946 r. przeniosła się do Gdańska. Była inicjatorka działalności baletowej w Gdańsku, w 1950 roku założyła Szkołę Tańca Artystycznego, przekształconą z czasem w Państwową Szkołę Baletową, której była dyrektorem artystycznym i pedagogiem.
Twórczyni, choreograf i kierownik zespołu baletowego Opery Bałtyckiej (1953-1976).
Na monotonnym, klasyczno-charakterystyczno-radzieckim tle repertuaru innych scen tego okresu Jarzynówna, uczennica pedagogów z kręgu niemieckiego tańca ekspresjonistycznego, absolwentka studiów aktorskich, tworzyła dzieła nowe, bardzo indywidualne w swoim kształcie formalnym, a bliskie w swej treści emocjonalnej i fabularnej ówczesnym ludzkim problemom - pisze Janina Pudełek, historyk baletu.
Współpracowała także ze scenami baletowymi w Bydgoszczy, Łodzi, Warszawie. Stworzyła wiele baletów do muzyki współczesnych kompozytorów polskich, m.in. G. Bacewicz, H. M. Góreckiego, W. Lutosławskiego.
Jej najlepsze kreacje choreograficzne to Cztery eseje do muzyki T. Bairda oraz Romeo i Julia do muzyki Prokofiewa.
Jej uczniami są słynni polscy tancerze, jak wspaniała Alicja Boniuszko, która była główną bohaterką większości jej nowatorskich baletów. Stworzyła ponad czterdzieści spektakli baletowych.
Premiery Jarzynówny-Sobczak odbijały się głośnym echem w całym kraju, dwie jej choreografie (Niobe, Tytania i osioł) zostały także sfilmowane w nadmorskim pejzażu. W latach 1970-75 Janina Jarzynówna-Sobczak stworzyła także trzy seriale baletowe dla TV - Balet (historia tańca), Balet polski (historia tańca w Polsce) i Teatr Ruchu (choreografie do muzyki Bairda, Pendereckiego, Góreckiego, Kilara, Serockiego i in).
Ważniejsze prace choreograficzne opracowane przez Janinę Jarzynównę-Sobczak dla scen Opery: Piotruś i Wilk (Prokofiew), Dafnis i Chloe (Ravel), Kopciuszek (Prokofiew), Harnasie (Szymanowski), Cudowny Mandaryn (Bartók), Mała Suita (Lutosławski), Cztery eseje (Baird), Mandragora (Szymanowski), Syn Marnotrawny (Prokofiew), Romeo i Julia (Prokofiew), Niobe (Łuciuk), Tytania i Osioł (Turski), Pancernik Potiomkin (Łuciuk), Wesele w Ojcowie (Kurpiński-Damse), Zamek Sinobrodego (Bartók), Posągi mistrza Piotra (Twardowski), Odwieczne pieśni (Karłowicz).
Ważniejsze premiery baletowe: Don Kichot (Minkus), Hamlet (Czajkowski), Ekstaza (Skriabina), Odys (Hajdun), Legenda Bałtycka (Nowowiejski), Gilgamesz (Bloch), Sylfidy (Chopin), Bacchus i Ariadna (Roussel), Posągi mistrza Piotra (Twardowski), Szecherezada (Rimski-Korsakow), Zamek Sinobrodego (Bartók), Gdańska noc (Jabłońska), Kopciuszek (Rossini), Amerykanin w Paryżu (Gershwin), Cień, czyli Otello (Serocki), Jezioro Łabędzie (Czajkowski), Piotruś i Wilk (Prokofiew), Serenada (Mozart), Fontanna Bachczysaraju (Asafiew), Pan Twardowski (Różycki), Żywot rozpustnika (Strawiński), Mity i maski (Szymanowski), Wesele w Ojcowie (Kupiński).
Na zdjęciu: Janina Jarzynówna-Sobczak
