Warszawa. Wykłady "Teatra polskie - historie" w Instytucie Teatralnym
27 lutego o g. 18.00 w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego, Aleje Ujazdowskie 6 wykładem "Historia? teatru? polskiego? - pewne pytania, niepewne odpowiedzi" dr Dariusz Kosiński zainauguruje cykl swoich wykładów "Teatra polskie - historie".
Jak opowiedzieć historię teatru polskiego, by ukazać ją jako wciąż żywą glebę, z której wyrastają zjawiska współczesne, by nie zamykać jej w grobach pamięci odwiedzanych przez nielicznych? Jak wyzwolić ją ze stereotypów i uproszczeń? Czy na pewno wiemy, czym jest teatr? Takie pytania stawia przed sobą Dariusz Kosiński, historyk teatru, autor zainicjowanego przez Instytut Teatralny cyklu wykładów Teatra polskie - historie.
Odpowiedź, jakiej Kosiński udziela okazuje się najprostsza, ale też najbardziej prowokacyjna: trzeba przestać opowiadać wciąż tę samą opowieść w ten sam sposób. Poszukać innego, może bliższego współczesnej wrażliwości i dzisiejszym zainteresowaniom sposobu przedstawienia przeszłości. Spojrzeć na historię bez założenia, że wiemy, co w niej znajdziemy i bez wchodzenia na utarte szlaki oczywistych oczywistości.
W cyklu ośmiu wykładów Dariusz Kosiński podejmie próbę wskazania na niezbieżność zachodniej formy teatralnej z tradycją polską i zaproponuje rezygnację z milczącego przyjęcia aksjomatu definicji teatru jako zespołu znanych i uznanych przez tradycję zachodnią form działalności społecznej i artystycznej, której początek wyznaczają gatunki średniowieczne. Zada pytanie o polską tradycję performatywną, o "przedstawienia polskie".
W dotychczasowych opracowaniach historii teatru polskiego przeważały narracje "strumieniowe", reprezentujące ciąg czasowy i opisujące ważne zjawiska zachodzące w wyróżnianych okresach z uwzględnieniem czynników geograficznych (podział na ośrodki lub regiony) oraz etnicznych (teatry mniejszości). W odróżnieniu od nich propozycja Kosińskiego zakłada przyjęcie zasady podziału i kompozycji materiału według funkcji społeczno-kulturowych stawianych przed przedstawieniami lub przez nie pełnionych. Decyzja ta wynika z przekonania, że przedstawienia i teatr nie tylko pełniły ważkie funkcje społeczne, ale były obarczane szczególną odpowiedzialnością jako narzędzia porządkowania i nadawania znaczenia życiu zbiorowemu i indywidualnemu.
Projekt Teatra polskie zrodził się z przekonania o konieczności podjęcia próby stworzenia nowej syntezy historii teatru, której patronować będą powyższe założenia. Zainicjuje go debata, w której z podstawowymi tezami Dariusza Kosińskiego dyskutować będą najwybitniejsi badacze polskiego teatru: Anna Kuligowska-Korzeniewska, Dobrochna Ratajczakowa, Jan Michalik i Leszek Kolankiewicz.
Kalendarz wykładów
Teatr Polskie - historie. Wykłady Dariusza Kosińskiego
27 lutego godz. 18.00
Historia? teatru? polskiego? - pewne pytania, niepewne odpowiedzi
Wykład inauguracyjny przedstawiający podstawowe założenia projektu oraz debata z udziałem badaczy polskiego teatru: Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej, Dobrochny Ratajczakowej, Jana Michalika, Leszka Kolankiewicza
Jak opowiedzieć historię teatru polskiego na początku XXI wieku?
Czy tradycyjne rozumienie teatru jest odpowiednie do badań nad przeszłością przedstawień polskich (kwestie terminologiczne: teatr - performans - przedstawienie)?
Czy i jak szukać specyfiki polskiej tradycji performatywnej?
13 marca godz. 17.00
Rok polski i jego misteria
Polska tradycja rytualna ujęta w cykl "roku polskiego".
Związek tradycyjnych przedstawień obrzędowych z przedstawieniami artystycznymi: od misteriów średniowiecznych po współczesne "teatry wiejskie".
Przedstawienia cyklu egzystencji - chrzciny, wesela, pogrzeby i ich obecność w tradycji przedstawień polskich.
27 marca godz. 17.00
Życie ceremonialne
Ceremonialność życia codziennego na przykładzie kultury sarmackiej.
Ceremonie świeckie - od koronacji i wjazdów królewskich po pochody 1-majowe; IV RP - w poszukiwaniu przedstawienia.
Przedstawienia okolicznościowe związane z ceremoniami i świętami od "Odprawy posłów greckich" po inscenizację walk powstania warszawskiego.
17 kwietnia godz. 17.00
Teatr narodowy. Naród jako teatr.
Powołanie zawodowego teatru polskiego jako akt polityczny.
Teatr narodowy w okresie zaborów: trwałość idei (Wojciech Bogusławski, Adam Mickiewicz, Hilary Meciszewski, Cyprian Norwid, Stanisław Wyspiański) - klęska realizacji (francuski teatr warszawski).
Performanse narodowe poza teatrem - Polska jako performans 1795-1939.
Teatr narodowy w Polsce niepodległej - między wznoszeniem a ożywianiem pomników (Leon Schiller, Konrad Swinarski, Kazimierz Dejmek, Jerzy Grzegorzewski).
24 kwietnia godz. 17.00
Polski teatr przemiany
Adam Mickiewicz - od Dziadów do czynienia poezji.
Juliusz Słowacki i Stanisław Wyspiański - w labiryncie niepewności.
Reduta - pierwsze laboratorium teatru polskiego.
Jerzy Grotowski - Akcja spełniona.
8 maja godz. 17.00
Teatr spotkania (z żywymi i zmarłymi)
Teatr Śmierci - od Mickiewicza do Kantora.
Teatr kultura na przykładzie OPT "Gardzienice".
Muzyczność jako przestrzeń wspólnoty - polski teatr etnomuzyczny ("Gardzienice", Pieśń Kozła, ZAR).
22 maja godz. 17.00
Przedstawienia krytyczne i buntownicze
Performanse buntu politycznego: od "czarnej procesji" (1789) po Paradę Równości.
Śmiech przeciwko władzy - przedstawienia rebelii śmiechu od rybałtów po Pomarańczową Alternatywę.
Teatr krytyki społecznej od "Powrotu posła" po "Pokolenie porno".
5 czerwca godz. 17.00
Teatr kulturalnego miasta
Salon jako wzorcowe przedstawienie elity miejskiej.
Wiek pary, elektryczności i teatru - teatr mieszczański XIX wieku jako przedstawienie kulturowe.
Teatr mieszczański bez mieszczaństwa - czyli dokąd chadza kulturalna elita.