Warszawa. Gloria Artis dla Nowakowskiego i Krasińskiego
Złote medale "Gloria Artis" odebrali w środę w Ministerstwie Kultury w Warszawie pisarze aktywnie zaangażowani w działalność opozycyjną w czasach PRL-u: Marek Nowakowski i Janusz Krasiński.
Najwyższe odznaczenia państwowe w dziedzinie kultury wręczono w 25. rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Minister kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierz Michał Ujazdowski podkreślił, że chce przez to "oddać hołd środowisku pisarskiemu, niezależnym pisarzom polskim, którzy w najtrudniejszych momentach historii najnowszej upominali się o wartości podstawowe, o
obecność prawdy w polskiej literaturze i w dyskursie publicznym".
Przypominając wydarzenia sprzed ćwierć wieku prezes polskiego PEN Clubu, prof. Władysław Bartoszewski zauważył, że wolność to jest między innymi umiejętność wyciągania wniosków, a Polacy bardzo często wyciągają je "ułomnie lub połowicznie". - Obaj obecni tu dziś koledzy przyczyniali się do tego, aby dać ludziom pełniejszy materiał do właściwego wyciągania wniosków - mówił.
Nowakowski - odbierając medal - zwrócił uwagę, że do tej pory w Polsce, "nawet w tej III Rzeczpospolitej, wolne słowo było źle traktowane. Ja na przykład dopiero pierwszy czy drugi raz doznaję satysfakcji, że ktoś je docenił oficjalnie. Więc może czasy się zmieniły? - Na to liczę". - Musimy pisać dalej i nie szczędzić nikogo - dodał.
Z kolei Krasiński, dziękując za odznaczenie powiedział, że po odzyskaniu niepodległości nastała w Polsce "jakaś przedziwna próżnia". "Ci, którzy poświęcili się dla jej (niepodległości - PAP) odzyskania, jakby nagle znikli, jakby się gdzieś zapodziali. Nie ma kto tchnąć w ludzi poczucia dumy z tego, co wywalczyli. Naród nie zna swej historii. Kulturą stało się to, co się dobrze sprzedaje".
- Wszystko to napawało mnie coraz większym niepokojem. Czułem, że samo pisanie nie wystarcza, że trzeba poprzeć je czynem. (...) Przyjąłem propozycję prezesury Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, w nadziei, że może znów spotkam ludzi, z którymi wspólnie uda się wsączyć trochę ducha w tę narodową próżnię. Czy dobrze zrobiłem? To się okaże. Jeśli poniosę klęskę, będę miał temat na następny, piąty, smutny tom - mówił Krasiński.
Marek Nowakowski (ur. 1935) jest autorem "Raportu o stanie wojennym", w którym sportretował codzienne życie przeciętnych Polaków. Ukazał tam proces historyczny, w wyniku którego całe społeczeństwo znalazło się - ze względu na wyznawany i praktykowany przez siebie kodeks wartości - na marginesie totalitarnego państwa.
Od 1969 r. Nowakowski publikował również w pismach emigracyjnych, głównie w paryskiej "Kulturze", w krajowych wydawnictwach niezależnych i wydawnictwach emigracyjnych.
W tym samym czasie należał do Związku Literatów Polskich. W 1989 r. został członkiem Zarządu Głównego Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Jest też przewodniczącym Kapituły Nagrody im. Józefa Mackiewicza.
Od połowy lat 70. Nowakowski był sygnatariuszem licznych, kierowanych do władz apeli w sprawie przestrzegania swobód obywatelskich i twórczych.
Od marca do czerwca 1984 r. więziono go pod zarzutem "szkalowania PRL i ustroju socjalistycznego we współpracy z zagranicznymi ośrodkami dywersyjnymi".
Prozaik i dramaturg Janusz Krasiński (ur. 1928 r.) jest laureatem nagrody im. Józefa Mackiewicza. Był członkiem Szarych Szeregów; w czasie powstania warszawskiego został wywieziony do Oświęcimia, a następnie do Dachau. Po powrocie do kraju oskarżono go o działalność szpiegowską na rzecz USA i skazano na 15 lat więzienia, z czego odsiedział dziewięć. Został zwolniony na mocy amnestii w 1956 r. Sąd Najwyższy uniewinnił go dopiero w 1998 r.
Jego twórczość jest świadectwem człowieka, który doświadczył systemów nazistowskiego i komunistycznego. Jednym z głównych jej tematów jest analiza zachowań jednostki w sytuacjach ostatecznych.
Krasiński jest autorem tetralogii, na którą składają się powieści: "Na stracenie", "Twarzą do ściany", "Niemoc" i "Przed Agonią". Jego dramaty "Czapa" oraz "Śniadanie u Desdemony" zyskały międzynarodowe uznanie.
Krasiński jest członkiem PEN-Clubu, a od 2005 r. - prezesem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
