Gruzja. „Dziady w Tbilisi”. O polskim romantyzmie za granicą
W dniach 5-7 października w Tbilisi odbędą się warsztaty dramaturgiczne i wykład o polskim romantyzmie, a w listopadzie czytanie performatywne II części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Po raz pierwszy dzieło Mickiewicza w całości zostanie przetłumaczone na język gruziński.
W dniach 5-7 października w Tbilisi odbędą się warsztaty dramaturgiczne i wykład o polskim romantyzmie, które będą wprowadzeniem do listopadowego czytania performatywnego II części „Dziadów” Adama Mickiewicza. Oba wydarzenia organizowane są przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego i Uniwersytet Teatru i Filmu im. Szota Rustaveli w ramach programu Instytutu Adama Mickiewicza „44 x Mickiewicz”.
„Dziady w Tbilisi” są częścią szeroko zakrojonego projektu, zakładającego popularyzację polskiej literatury romantycznej za granicą. To pierwszy raz, gdy dzieło Mickiewicza w całości zostanie przetłumaczone na język gruziński. Gruzińska tłumaczka polskiej literatury - Keti Kantaria – we współpracy z poetką Aną Kopaliani od podstaw stworzą tekst, nad którym będą pracować artyści teatru w Gruzji.
Kiedy przed rokiem wznosiłem toasty wspólnie z Giorgi Shalutashvili, rektorem Uniwersytetu Teatru i Filmu im. Shota Rustaveli w Tbilisi, dotarło do nas obu, że nie znamy się… tak od serca. Nasza dyskusja zaowocowała wówczas projektem artystycznym, tyleż śmiałym, co aż proszącym się o realizację – wystawieniem „Dziadów” Adama Mickiewicza po gruzińsku.
Polski arcydramat należy jednak najpierw przełożyć na język naszych kaukaskich braci, potem ten przekład opublikować, a wreszcie – wyreżyserować widowisko. Ta fascynująca przygoda właśnie się zaczęła. Tłumaczenia Mickiewiczowego poematu podjęła się Keti Kantaria, autorka przekładów min. Schulza, Gombrowicza i Witkacego, zaś uczynić z tego poezję odważyła się Ana Kopaliani, jedna z najbardziej cenionych współczesnych poetek gruzińskich. Spektakl wyreżyseruje Andro Enukidze, znany polskim widzom jeden z najlepszych gruzińskich reżyserów teatralnych, a przy tym znawca polskiego teatru. - prof. Artur Grabowski, pomysłodawca projektu
W październiku – przed rozpoczęciem pracy scenicznej – badacze romantyzmu polskiego przeprowadzą warsztaty tematyczne dla artystów oraz studentów wydziału teatralnego Uniwersytetu im. Szota Rustaveli w Tbilisi. Pomoże im to lepiej zrozumieć twórczość Mickiewicza oraz konteksty, które ukryte są poza warstwą tekstową (polska religijność ludowa, liturgia katolicka i dramat misteryjny, obrzędowość słowiańska, mitologia i baśń Europy Wschodniej, ikonografia z okresu polskiego romantyzmu). Poznają także wątki biograficzne dotyczące samego autora, istotne dla całego dramatu. Warsztaty oraz praca nad tekstem będzie udokumentowana, a nagrania wideo zostaną opublikowane po zakończeniu projektu. Warsztaty poprowadzi prof. Artur Grabowski oraz prof. Marek Troszyński.
Obrzędy i zwyczaje takie jak „Dziady” są częścią tożsamości narodowej różnych narodów.
Rzeczywiście, nie sposób pomyśleć, że może istnieć wspólnota, która ani razu, zwłaszcza w czasie zawirowań historycznych czy egzystencjalnych, nie miałaby ochoty zapytać swoich przodków, skąd bierze się jej jedność i jakie błędy przodkowie popełnili, skoro teraźniejszość jest, delikatnie mówiąc, taka nieciekawa.
Gruzja nie jest wyjątkiem. Na przykład w Swanetii nie raz pytano przodków o podobne rzeczy, a ich odpowiedzi nie zawsze przynosiły nadzieję. A były prawie takie same jak w nieśmiertelnym dziele Adama Mickiewicza. - Andro Enukidze
Harmonogram
5-7.10 | wykład prof. Marka Troszyńskiego „Polski arcydramat romantyczny na tle dramatu europejskiego” oraz warsztaty dramaturgiczne prof. Artura Grabowskiego „Dramat romantyczny” | Uniwersytet Teatru i Filmu im. Szota Rustaveli w Tbilisi
18.11 | czytanie performatywne II części „Dziadów” Adama Mickiewicza
Projekt realizowany w ramach Programu Instytutu Adama Mickiewicza „44 x Mickiewicz”, którego celem jest przypomnienie wkładu polskiej kultury w kulturę europejską, reaktywacja romantycznych idei oraz nawiązanie do niepowtarzalnych elementów polskiego romantyzmu. Pozwala też spojrzeć na kulturę XIX wieku z perspektywy współczesności.
Projekt jest współorganizowany przez Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Instytut Adama Mickiewicza i Uniwersytet Teatru i Filmu im. Szota Rustaveli w Tbilisi.
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego powołuje publiczną debatę o współczesnym polskim teatrze, poszerza perspektywy towarzyszącej mu refleksji naukowej, wspiera działalność badawczą i edukacyjną. Prowadzi największy portal poświęcony w całości polskiemu teatrowi (www.e-teatr.pl), internetową encyklopedię polskiego teatru (www.encyklopediateatru.pl), specjalistyczną Księgarnię PROSPERO (www.prospero.e-teatr.pl) oraz Wydawnictwo. W Instytucie znajduje się także największe w Polsce archiwum tematyczne gromadzące dokumentację współczesnego teatru. Do dyspozycji wszystkich zainteresowanych jest olbrzymi zbiór artykułów prasowych, recenzji, zdjęć, programów teatralnych, afiszy, plakatów, dokumentów związanych z działalnością poszczególnych scen. Wiele zdigitalizowanych dokumentów udostępnianych jest w części wirtualnej archiwum na stronach e-teatr.pl oraz encyklopediateatru.pl.
Uniwersytet im Szota Rustaveli kształci aktorów, reżyserów dramatu, filmu i telewizji, krytyków teatralnych i filmowych, historyków sztuki, choreografów i ekspertów sektora kulturalno - edukacyjnego. Posiada teatr im. D. Aleksidze, który licznie odwiedzany jest przez gruzińską widownię. Na wspomnianej wyżej scenie odbywać się będzie pokaz w ramach realizowanego wspólnie projektu „Dziady w Tbilisi” - czytania performatywnego II cz. “Dziadów”. Uniwersytet może pochwalić się także bibliotek oraz instytutem naukowym, który przygotowuje encyklopedie gruzińskiego teatru i kina.
Instytut Adama Mickiewicza jest narodową instytucją kultury, utworzoną w 2000 roku. Cel Instytutu – budowanie trwałego zainteresowania polską kulturą na świecie, realizowany jest we współpracy z partnerami zagranicznymi i poprzez międzynarodową wymianę kulturalną w dialogu z odbiorcami, w zgodzie z założeniami polskiej polityki zagranicznej. Do 2022 roku Instytut zrealizował projekty w ponad 70 krajach na 6 kontynentach. Organizatorem Instytutu Adama Mickiewicza jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
