Zagrali jak diabli
Komunistyczną, ateistyczną Moskwę nawiedził diabeł. Przybył, by wydać doroczny bal. Przez trzy dni pobytu zmienił życie widu ludzi. Okazał się jednak metyle siłą niszczącą, co kuszącą do robienia niedobrego to, co już złe, obnażania całej głupoty, jaka nagromadziła się w codziennym życiu, siłą wymierzającą sprawiedliwość. Adaptację najsłynniejszej powieści Michała Bułhakowa "Mistrz i Małgorzata" wystawił w Teatrze im. J. Osterwy w Gorzowie Siergiej Fiedotow.
Rosyjski reżyser, założyciel i dyrektor Teatru Przy Moście w Permie (miasto w centralnej części Uralu), spotkał Ryszarda Majora, dyrektora gorzowskiego teatru, w Jeleniej Górze. Postanowił wystawić "Mistrza i Małgorzatę" właśnie w Gorzowie. Wyczuł też znakomicie bułhakowskiego ducha. W trzygodzinnym spektaklu skupił się głównie na perypetiach Wolanda i jego świty, dziejach Mistrza i Małgorzaty oraz wątku biblijnym.
Na ławeczce siedzą sobie dwaj literaci: Berlioz z organizacji skupiającej literatów (Kuba Zaklukiewicz) oraz poeta Iwan Bezdomny (Krzysztof Tucholski). Berlioz poucza młodszego kolegę, że Jezus nigdy nie istniał, nie ma Boga ani diabła, a wszystkie wydarzenia kreuje człowiek. Wówczas podchodzi do nich dziwny cudzoziemiec Woland (Leszek Perłowski) i opowiada historię spotkania Jeszui Ha-Nocri, wędrownego filozofa (Marek Jędrzejczyk) z Piłatem, rzymskim prokuratorem (Marek Pudełko), które obejrzał siedząc u tego ostatniego na tarasie. Przepowiada Berliozowi, że wkrótce wpadnie on pod tramwaj i straci głowę. Przepowiednia się sprawdza.
Przerażony Iwan Bezdomny trafia do domu wariatów, gdzie spotyka Mistrza (Marek Jędrzejczyk). Dowiaduje się od niego, że śmierć Berlioza przepowiedział sam szatan. Mistrz opowiada poecie historię swojego życia: wielką miłość do Małgorzaty, pisanie powieści ' o Piłacie, uwięzienie i pobyt w szpitalu dla psychicznie chorych.
Mistrza ratuje ukochana Małgorzata (Bogumiła Jędrzejczyk, zamiennie z Marzeną Wieczorek), która dla niego zgodziła się na udział w balu szatana. W nagrodę Woland zabiera zakochaną parę do siebie i obdarza wiecznym spokojem. Mistrz poznaje również zakończenie swojej powieści o Piłacie, a widz dowiaduje się, kto zamordował Judę z Kiriathu i poszedł rozmawiać z Jeszuą w poświacie księżyca.
W doborze obsady S. Fiedotow kierował się metodą Michała Czechowa i trzeba przyznać, że aktorów wybrał świetnie. Niewielka grupa artystów kreuje po kilka ról, co podkreśla i diaboliczny charakter wydarzeń scenicznych, i przybliża widzowi reżyserską interpretację. Leszek Perłowski czyli Woland jest zarazem psychiatrą i rzymskim szpiegiem - przebranym szatanem, którego widz rozpoznaje po nieodłącznej lasce. Marek Jędrzejczyk gra jednocześnie Jeszuę i Mistrza, a Aleksander Podolak - sługę Wolanda i centuriona. Szatan bowiem kreuje wydarzenia współczesne, ale uczestniczy też w historii. Jest świadkiem i motorem wydarzeń.
Ta interpretacja może zaskoczyć nawet tych, którzy powieść Bułhakowa znają prawie na pamięć, a jednocześnie dodaje smaku przedstawieniu. Szkoda tylko, że reżyser zrezygnował z wątku satyrycznego powieści. Zabrakło tu prezesa Bosego, Warionuchy, Rimskiego, spektaklu czarnej magii - komunizmu doskonale sportretowanego przez Bułhakowa. Wyjątkiem jest tu scena zniszczenia mieszkania przy ul. Sadowej, w której wesoła kompania szatana: kusząca Helia (Marlena Bernaś), Korowiow (A. Podolak) i Azazello (Anna Łaniewska) wycofują się przed milicją, a na placu boju pozostaje, obdarzony niezwykłym poczuciem humoru, kot Behemot (Teresa Lisowska).
Nastrój spektaklu podkreślają dekoracje Siergieja Fiedotowa i kostiumy Lewana Mantidze, a potęguje go muzyka Jerzego Adama Nowaka. Każdy rekwizyt gra określoną rolę, a scenografia została pomyślana bardzo dobrze - jest oszczędna, funkcjonalna, a mimo to przywołuje "piąty wymiar" na gorzowskiej scenie.
Już dziś "Mistrza i Małgorzatę" można zaliczyć do najważniejszych tegorocznych wydarzeń teatralnych, adaptacja powieści powinna stać się też jedną z najczęściej oglądanych sztuk. Kolejne przedstawienia odbędą się po wakacyjnej przerwie.
