Artykuły

Teatr Wierszalin w dobie izolacji podzielił się z widzami online już kilkoma spektaklami. Ale teraz z archiwów wydobył prawdziwy teatralny cymes - przedstawienie "Turlajgroszek" sprzed blisko 30 lat.

Od niego tak naprawdę zaczęła się zagraniczna kariera supraskiego teatru. Tym spektaklem Wierszalin wygrał Fringe First jednego z najważniejszych i największych festiwali świata - w Edynburgu w 1993 roku. I właśnie z Edynburga pochodzi udostępnione nagranie.

"Wykonane kamerą reżysera" - jak informuje na swojej stronie Wierszalin (Wierszalin.pl), na której udostępnia link do spektaklu (można do niego wejść również z poziomu Facebooka teatru). Jakość obrazu jest - zważywszy na blisko trzy dekady od tamtej rejestracji - zrozumiale dość słaba, ale to już mniejsza. Istotne jest to, że możemy ten legendarny spektakl po latach zobaczyć. Ci, co mieli okazję widzieć go blisko trzy dekady wcześniej, mogą się naprawdę wzruszyć. Ci, którzy tylko o nim czytali, na własne oczy mogą zobaczyć magię Wierszalina, która urzekła międzynarodowych jurorów gigantycznego edynburskiego festiwalu przed laty (i później zresztą też, bowiem Wierszalin tę prestiżową nagrodę dostał trzykrotnie: jeszcze w roku 1994 roku za "Merlina" i w 1997 - za "Medyka Feliksa").

Aktorzy sprzed lat

Dla białostockich widzów "Turlajgroszek" z 1993 roku to też cymesik historyczny: w składzie spektaklu, który wygrał nagrodę w Edynburgu, można zobaczyć znanych aktorów związanych z Białymstokiem. M.in. Marka Tyszkiewicza (teatralny debiut), Ryszarda Dolińskiego, Aleksandra Skowrońskiego czy Izę Dąbrowską (znakomitą aktorkę również telewizyjną, która gra zwykle role drugoplanowe, ale jak! nie sposób jej zapomnieć). Na scenie zobaczyć można też Alinę Gielniewską, Sylwię Mancewicz, Zdzisława Reczyńskiego i Lecha Olczaka.

Warto wspomnieć, że w tym prezentowanym przez Wierszalin spektaklu, rejestrowanym w 1993 roku w Edynburgu, gra też część obsady, która wystąpiła w premierowym przedstawieniu "Turlajgroszka" trzy lata wcześniej (1990) w Teatrze Lalki i Aktora Miniatura w Gdańsku. To był czas, w którym Wierszalin jeszcze nie istniał - jego przyszli twórcy - Piotr Tomaszuk i Tadeusz Słobodzianek pracowali wtedy w gdańskiej Miniaturze (pierwszy jako kierownik artystyczny teatru, drugi jako kierownik literacki). I wspólnie rozbudowali tekst "Turlajgroszka" na większą obsadę (pierwszą wersję na obsadę mniejszą, zaledwie trzyosobową, Tomaszuk napisał w 1987 roku i wyreżyserował w Białostockim Teatrze Lalek; zagrali w niej aktorzy do dziś oglądani w BTL: Wiesław Czołpiński, Alicja Bach i Adam Zieleniecki).

Ludowa przypowieść

Od tamtej pory spektakl w reż. Tomaszuka grany był w kilku teatrach w Polsce, nad sztuką wspólnie pracowali Tomaszuk i Słobodzianek, aż wreszcie doszło do premiery rozbudowanej wersji w Gdańsku w 1990 roku. Rok później Słobodzianek i Tomaszuk założyli Wierszalin, włączając "Turlajgroszka" do repertuaru, a kolejne dwa lata później spektakl święcił triumfy w Edynburgu. I stał się wręcz ikonicznym przykładem świetnego połączenia: planu żywego i lalkowego, stylizacji na ludową przypowieść i misteryjnego charakteru.

"Turlajgroszek" to opowieść o Babie, Chłopie i ich synu Turlajgroszku. O chciwości, chłopskiej doli, próbach charakteru, wadzeniu się z Bogiem i uleganiu podszeptom diabła. Opowiadać o tym, z najwyższą prostotą i przejmująco - Wierszalin naprawdę potrafi.