Artykuły

komedja w 1-ch aktach Henryka Bernsteina

Repertuar Teatru Gawalewicza ma swe lotne skrzydła, które unoszą scenę ponad dziedzinę współczesnej .literatury i pozwalają kierownikowi na połacią twórczości dramatycznej zbierać kłosy rozmaitego gatunku zboża. Kierownik ma dobre i bystre oko; umie szukać, a że znajduje niejednakowy plon, to wina samych twórców doby dzisiejszej. W tym repertuarze, który w ciągu sezonu zimowego przesunął się przed naszemi oczyma był szereg utworów niepowszedniej wartości literackiej. Urozmaicenie repertuaru niemała dbałość o najświeższe nowości, troskliwe ich przygotowanie i wystawienie - wszystko sprawiało, iż teatr Mały choć rozporządza niewielkiemi istotnie środkami, dążył wciąż naprzód i rozwijał się pomyślnie.

Na zamknięcie sezonu zimowego w małej, a bezpośrednio przed przeniesieniem się do wielkiej sali Filharmonji, dyrektor Gawalewicz wystawił świeżo komedję Henryka Bernsteina "Samson". Sztuka ta zdobyła w Paryżu duży rozgłos, poruszyła jawne sfery finansowo-giełdowe, wywołała sensację. Autor sportretował podobno znane na bruku paryskim osobistości, wziął temat z życia, wzbudził ciekawość i osiągnął cel zamierzony: jego "Sarnson" odniósł zwycięstwo walne nad publicznością, która przyjęła komedję z wyróżnieniem i zapełniać zaczęła teatr na jej przedstawieniach przez długi szereg wieczorów.

Ani treść, ani jej obrobienie nie wznoszą się tu na wyższy poziom sztuki. Stara historja, według starej przyrządzona recepty. Nastrój i styl z przed lat dwudziostu. Dorobkiewicz i margrabianka. Jakób Brachart, pracujący w "miedzi" właściciel 30 miljonów franków, ożenił się z zubożałą arystokratką, dziedziczką nazwiska margrabiów d'Audeline, Anną. Kocha żonę, bo jest piękna, lecz ona go nie kocha. Woli Hieronima de Gavain, który przy Jakóbie dorobił się kilku miljonów i, z wdzięczności d!a swego przyjaciela, przypina mu rogi.

Mąż Anny nie wiedziałby nic o zdradzie, gdyby nie dawna przyjaciółka, Gracja, która, kochając się w Hieronimie, zazdrosna o Annę, ujawnia tajemnicę przed Jakóbem.

Zdradzony małżonek postanowił się zemścić i obmyślił plan tej zemsty nader oryginalnie i... po teatralnemu. Oto powziął chęć zrujnowania siebie, aby tą drogą doprowadzić do ruiny Hieronima. I kiedy mu się to w zupełności udaje, gdy akcje jego przedsiębiorstw, wskutek sztucznej zniżki, spadają na giełdzie, duszę Jakóba przepełnia zadowolenie, iż tem gnębi rywala i zmusza go do rzucenia się w objęcia oczekującej nań Gracji.

A Anna, widząc w tym wyniku sprawy dowód wielkiej miłości Jakóba, skłania swoje serce ku. mężowi, obiecując przywiązanie trwałe i niezłomne na przyszłość. Nie można odmówić autorowi zalet pomysłowości w wynajdowaniu efektownych sytuacji scenicznych. Zapewne, niema w tem ani głębokiej psychologji, ani podkładu społecznego, ani tła szerokiego w malowaniu życia towarzyskiego; jest tylko "sztuka", zawierająca w sobie fabułę interesującą, opowiedzianą w ciągu kilku godzin ku rozrywce ciekawego widza. Opowiadanie jej, z początku sztuki za rozwlekłe, możnaby znacznie skrócić w pierwszych dwóch aktach.

Później sztuka nabiera rozmachu i, w kulminacyjnym punkcie ostatecznej rozprawy Jakóba z Hieronimem osiąga efekt bardzo silny, rozstrzygający o powodzeniu komedji.

Publiczność słucha opowiadania o dziejach miłości dorobkiewicza do pięknej margrabianki i stara się przejąć losem "bohaterów" Bernsteina, który pomysłowem wyzyskaniem efektów scenicznych zdołał nadać swej komedji wszelkie pozory prawdziwej sztuki. Tłumnie zebrani widzowie z zajęciem śledzą przebieg akcji i nie szczędzą oklasków zarówno sztuce, jak artystom. Największem powodzeniem cieszy się gra p. Duninówny jako Anny, i p. Staszkowskiego w roli Jakóba, świetnie przezeń odtworzonej.

P. Duninówna ze szczerem przejęciem, a pp. Dobrzańska, Staszkowska, Kuncewicz, Neubelt, Noskowski (jak zawsze swobodny i dowcipny) tworzyli zespół zasługujący na rzeczywiste uznanie.