Artykuły

W piątek późnym wieczorem zmarł Lech Raczak, reżyser, dramatopisarz, współzałożyciel legendarnego Teatru Ósmego Dnia. Artysta zasłabł na przyjęciu noworocznym organizowanym przez prezydenta Poznania. Miał 74 lata.

- Nagle upadł, chciałem go podnieść, ale zauważyłem, że to coś poważnego - opowiada jeden z gości noworocznego przyjęcia, które w piątek wieczorem odbywało się w poznańskim "Zamku".

Akcja ratunkowa i przerwane przyjęcie

Lecha Raczaka próbowali reanimować obecni na przyjęciu lekarze. - W sali rozległ się krzyk, ktoś zawołał "Potrzebny jest lekarz!". Pobiegliśmy i zobaczyliśmy człowieka, który leży w plamie krwi. Lech Raczak, upadając, musiał uderzyć głową o podłogę. Zaczęliśmy akcję ratunkową - mówi dr Aleksander Sowier, szef chirurgów z miejskiego szpitala Raszei.

Razem z nim Raczaka ratowali prezes szpitala HCP Lesław Lenartowicz i Mariusz Stawiński, wicedyrektor miejskiego szpitala im. Strusia przy ul. Szwajcarskiej. Akcja trwała blisko kwadrans. Gdy przyjechała karetka pogotowia, jej załoga - jak opowiadają świadkowie - kontynuowała reanimację przez dłuższą chwilę. Ostatecznie Raczaka zawieziono do centrum medycznego HCP na Wildzie. Pojechali z nim m.in. prezes Lenartowicz i prezydent Poznania Jacek Jaśkowiak. Przyjęcie przerwano.

Lech Raczak zmarł w piątek późnym wieczorem w szpitalu.

Lech Raczak przeciwko komunistycznej władzy

Był reżyserem, dramaturgiem, autorem scenariuszy teatralnych i teatrologiem. Urodził się w 1946 r. w Krzyżanowie. W Poznaniu kończy VI LO i polonistykę na poznańskim UAM. Namówiony przez kolegę z liceum w połowie lat 60. współtworzy Teatr Ósmego Dnia. Najpierw jest aktorem, potem zostaje szefem zespołu i reżyserem przedstawień.

"Ósemki" mają problem z cenzurą, nie mogą jeździć na festiwale, potem dostają zakaz grania także w kraju. - Ale i tak graliśmy - powie po latach Raczak. - Władze były tak zaskoczone, że nas zalegalizowały, bały się, że jeśli teatr zamkną, zrobi się hałas na pół świata. Byliśmy teatrem studenckim, a dali nam etaty w poznańskiej Estradzie. I zjeździliśmy Polskę, grając przedstawienia, co do których cenzura miała wątpliwości.

"Wraz z zespołem aktorskim tworzył charakterystyczny styl teatru, łączący zaangażowanie polityczne i refleksję egzystencjalno-etyczną z metodami pracy właściwymi teatrowi otwartemu lat 70." - napisze potem w "Encyklopedii Teatru Polskiego" teatrolog Dariusz Kosiński. I podkreśli: "Pod jego kierownictwem Teatr Ósmego Dnia stał się najważniejszym przedstawicielem teatru studenckiego, a zarazem jednym z najaktywniejszych uczestników intelektualnego i artystycznego ruchu przeciwstawiającego się polityce komunistycznych władz".

"Spisek smoleński" Lecha Raczaka

W połowie lat 80. władza znów zakazuje "Ósemkom" występów. Aktorzy grają na ulicach i w kościołach. Potem jednak emigrują do Włoch. Wracają na początku lat 90., ale Raczak odchodzi wtedy z zespołu. Na krótko zostaje dyrektorem artystycznym Teatru Polskiego w Poznaniu. Przez blisko dwie dekady jest też dyrektorem artystycznym festiwalu teatralnego Malta.

Jako reżyser współpracuje z niezależnymi zespołami. Reżyseruje też spektakle w teatrach dramatycznych m.in. w Legnicy. W Poznaniu zakłada fundację Orbis Tertius - Trzeci Teatr, z którą realizuje kameralne spektakle, m.in. "Spisek smoleński". To opowieść o grupie artystów, którzy w katastrofie prezydenckiego samolotu upatrują międzynarodowego spisku i zawiązują Tajną Trupę Teatralną IV RP. Spektakl ma premierę niecałe cztery lata po katastrofie, wywołuje oburzenie i uliczne protesty poznańskiej prawicy.

Lech Raczak dzielił życie między Polskę a Włochy. W jednym z wywiadów opowiadał, że mieszka pod Weroną, na wzgórzach, które się nazywają Valpolicella: - Ta nazwa może coś mówić tym, którzy lubią czerwone wina. Mieszkam na wzgórzu wśród winnic.

W Poznaniu można było go spotkać na antyrządowych i antyfaszystowskich demonstracjach. - Wybijają na całym kontynencie szamba, smród faszyzmu unosi się nad Europą - przemawiał na jednym z protestów.

Dwa lata temu otrzymał Artystyczną Nagrodę Miasta Poznania.