Artykuły

Premiery TR Warszawa w Warszawie, Tokio i Berlinie; klasyka dramatu i prozy oraz prapremiery nowych tekstów; utopie, dystopie i stand-up comedy - tak zapowiada się sezon artystyczny 2019/2020 w TR Warszawa.

NOWY, WSPANIAŁY ŚWIAT?

Przyszłość, o której pisali autorzy science fiction, realizuje się już dzisiaj. Zmiany klimatyczne, technologie, kontrolujące życie miliardów, posthumanizm i postprawda nie są fikcją, ale codziennym doświadczeniem współczesnego człowieka. Przyszłość jawi się nam dzisiaj bardziej jako zagrożenie, niż obietnica. W tym sezonie chcemy badać perspektywy jutra, pamiętając, że wynikają z dnia dzisiejszego. Badając przyszłość, próbujemy zrozumieć nasze teraz.

"Burza" Shakespeare'a w reżyserii Grzegorza Jarzyny będzie okazją do postawienia pytania o rozdźwięk między rozwojem nauki i technologii a moralną kondycją człowieka. Dlaczego rzeczywistość nie nadąża za wirtualnymi ideałami? Spektakl Magdy Szpecht na motywach powieści Ursuli K. Le Guin "Wracać wciąż do domu" koprodukowany z Festival /Tokyo oraz Instytutem Adama Mickiewicza w ramach obchodów 100-lecia stosunków dyplomatycznych między Polską a Japonią, będzie próbą spojrzenia za horyzont historii: akcja rozgrywa się w świecie po antropocenie, który leczy rany po klimatycznej apokalipsie. W jakiej formie odrodzi się nowy człowiek? Tematem przedstawienia Katarzyny Minkowskiej, realizowanego w ramach nagrody Debiut TR, będzie natomiast zderzenie greckich mitów z wirtualnymi przestrzeniami Internetu. Na ile w nowych, cyfrowych światach powtarzają się stare historie?

Dwa spektakle w szczególny sposób skupione będą na sytuacji i problemach współczesnej kobiety. To kobiety, ich siła, mądrość i determinacja zdecydują w dużej mierze o kształcie przyszłości. "Maria Klassenberg. Ekstazy" w reżyserii Katarzyny Kalwat mówi o wszystkich wykluczonych i pozbawionych głosu kobietach - artystkach, które nie miały szansy na pokazanie swej sztuki ani w komunizmie, ani w czasach liberalnej demokracji. Projekt łączący performans i wystawę będzie miał premierę w berlińskiej Volksbühne na festiwalu POSTWEST, poświęconym konfrontacji między Wschodem a Zachodem. Ślady po berlińskim murze zarastają trawą, jaka rzeczywistość wyrasta na jego miejscu? Spektakl "ONKO" w reżyserii Weroniki Szczawińskiej osadzony jest z kolei w osobistych doświadczeniach reżyserki. To próba rozbrojenia lęków i fantazji związanych z chorobą nowotworową, komiczna i przewrotna wariacja w stylu stand-up comedy na temat rzeczywistości choroby i fantazji na jej temat. Jak rak zmienia rzeczywistość?

W sezonie 2019/2020 w TR Warszawa będziemy przyglądać się nie tylko przyszłości, ale i przeszłości: sala teatralna położona w budynku przy ulicy Marszałkowskiej 8 w Warszawie obchodzi w tym roku 80-te urodziny. Sala ta założona została specjalnie dla aktorki Marii Malickiej, o której losach podczas okupacji opowiada spektakl "Puppenhaus. Kuracja" w reżyserii Jędrzeja Piaskowskiego, zrealizowany w 2017 roku w ramach nagrody Debiut TR na sali warsztatowej. W tym sezonie przedstawienie zostanie przeniesione na dużą scenę TR Warszawa/Marszałkowska 8. Pierwsze pokazy nowej wersji spektaklu odbędą się od 22 do 24 października 2019. Kilka dni wcześniej, 16 października 2019 roku pokażemy niemy film "Zew morza" w reż. Henryka Szaro z 1927 roku. W obrazie główną rolę zagrała Maria Malicka. Na scenie TR Warszawa/Marszałkowska 8 wyświetlona zostanie zrekonstruowana wersja filmu z dubbingiem w reżyserii Jędrzeja Piaskowskiego w wykonaniu aktorów teatru na żywo.

"O brave new world" / "O nowy, wspaniały świecie" - słowa Mirandy z szekspirowskiej "Burzy" mogłyby być mottem premier tego sezonu. Jest w nich szczery zachwyt człowiekiem i jego możliwościami, a zarazem gorzka refleksja na temat niezmienności ludzkiej natury. Niezależnie jaką interpretację wybierzemy, warto wierzyć, że ten świat może być jeszcze wspaniały.

***

PLANOWANE PREMIERY

Linia międzynarodowa

BURZA

reżyseria: Grzegorz Jarzyna

planowana premiera: maj 2020, TR Warszawa/ATM Studio

"How beauteous mankind is! O brave new world / That has such people in't!" - "Piękna jest ludzkość! O, nowy, wspaniały / świecie tych ludzi!"- zachwyca się Miranda widząc po raz pierwszy w życiu ludzi - rozbitków, którzy wylądowali na odludnej wyspie jej ojca. "Nowy jest dla ciebie" - odpowiada córce Prospero. Przemawia przez niego gorzka świadomość tego, jak ułomny to świat i jak niedoskonali ludzie. Owa "piękna ludzkość" to w rzeczywistości prześladowcy Prospera, którzy pozbawili go tronu i wygnali z Mediolanu, a sama wyspa tylko na pozór wydaje się rajem wolności, w istocie jest więzieniem.

"Burza" jest jedną z najciemniejszych komedii Shakespeare'a. Rozdźwięk między iluzją a rzeczywistością, złudzeniem a prawdą, ideałem a jego realizacją jest w niej największy. Główny bohater książę Prospero to filozof i mędrzec, budujący idealne królestwo, a zarazem bezwzględny władca, podporządkowujący sobie jedynych mieszkańców wyspy: Ariela i Kalibana. Z jednej strony - ofiara spisku, z drugiej - opresor. Opętany żądzą zemsty na swych przeciwnikach sprowadza ich siłą magii na swoją wyspę i poddaje manipulacji. Jego idealny świat to absolutna dyktatura.

"Burza" mówi o potędze ludzkiego rozumu, a zarazem obnaża słabość człowieka, nie potrafiącego sprostać swoim ideałom. Ostatni dramat Shakespeare'a nabiera nowej aktualności dzisiaj, kiedy powiększa się przepaść między wiedzą a wolnością. Dynamicznemu rozwojowi nauki i technologii nie towarzyszy rozwój etyczny człowieka. Kreując nowe, wspaniale światy nie zauważamy, że budowane są na niesprawiedliwości, opresji i kontroli. Jak zasypać tę przepaść? Jak wrócić z wyspy iluzji do rzeczywistości?

*

Linia nowych talentów / międzynarodowa koprodukcja

WRACAĆ WCIĄŻ DO DOMU (tytuł roboczy)

reżyseria: Magda Szpecht

premiera japońska: 8 listopada 2019

Tokio Metropolitan Theatre

planowana premiera polska: 6 marca 2020

TR Warszawa/Marszałkowska 8

scenariusz na podstawie powieści Ursuli K. Le Guin: Łukasz Wojtysko

dramaturgia: Łukasz Wojtysko, Ken Takeguchi

współpraca dramaturgiczna: Chisato Sone, Kenyu Paku

scenografia, kostiumy, światła: Michał Korchowiec

choreografia: Paweł Sakowicz

muzyka: Krzysztof Kaliski

obsada premiery w Tokio: Ayako Araki, Mateusz Górski, Monika Frajczyk, Miho Inatsugu, Paweł Smagała, Nana Suzuki

produkcja: Wakana Arai, Katarzyna Białach

Jest wiek XXVI. Mija 500 lat od katastrofy klimatycznej i upadku starej cywilizacji. Natura zdołała się odrodzić, ale liczba ludzi na Ziemi nie przekracza dziesięciu milionów. Żyją w rozproszeniu, podzieleni na plemiona. Kobieta o imieniu Mówiąca Skała (ang. Stone Telling) urodziła się w plemieniu Kesh, ale w akcie buntu uciekła do wrogiego ludu Kondorów, skąd pochodzi jej ojciec. Teraz jednak tęskni za domem. Plemię Kondorów jest zafascynowane wizją rozwoju i nie boi się konfliktów z innymi społecznościami. Ludzie Kesh natomiast są niechętni wobec postępu technologicznego, pozostają w duchowej więzi z naturą, a w ich języku "brać" i "dawać" znaczy to samo. Jakią drogę musi pokonać Mówiąca Skała, aby wrócić do domu?

Spektakl inspirowany jest twórczością i metodą pisarską Ursuli K. Le Guin, amerykańskiej autorki science-fiction i fantasy. W swoich tekstach Le Guin tworzyła społeczeństwa z przyszłości, którym następnie przyglądała się oczami naukowca-antropologa po to, żeby zrozumieć współczesny sobie świat i jego przemiany. Przedstawienie "Wracać wciąż do domu" to antropologiczna wyprawa do świata ludzi Kesh. Poznamy ich zwyczaje, opowieści oraz najważniejsze święta. Materiały audio i wideo wykorzystane w przedstawieniu to zapis podróży w głąb japońskiej i polskiej przyrody.

Spektakl powstaje na zamówienie Festival//Tokyo, TR Warszawa oraz Instytutu Adama Mickiewicza, działającego pod marką Culture.pl i zostanie zaprezentowany w Japonii w ramach obchodów 100-lecia polsko-japońskich stosunków dyplomatycznych. Idea projektu prezentowana była podczas TPAM 2019 - Performing Arts Meeting in Yokohama, które odbyło się w lutym 2019 roku. Przedstawienie będzie miało dwie wersje obsadowe: polsko-japońską (prezentowaną w Tokio) i polską (graną w siedzibie TR Warszawa).

*

Linia nowych talentów / międzynarodowa koprodukcja

MARIA KLASSENBERG. EKSTAZY

koncepcja i reżyseria: Katarzyna Kalwat

premiera zagraniczna: maj 2020, Volksbühne, Berlin w ramach festiwalu POSTWEST

premiera polska: termin do potwierdzenia

tekst i dramaturgia: Beniamin Bukowski

scenografia, kostiumy i światło: Anna Tomczyńska

muzyka: Wojtek Blecharz

asystentka reżysera i inspicjentka: Karolina Gębska

współpraca: Anna Grzelewska, Joanna Zielińska

"Archiwum Marii Klassenberg, 1970 - 1980"

koncepcja, scenariusz, opracowanie: Aneta Grzeszykowska

współpraca: Jan Smaga

performerzy (archiwum): Anna Rutkowska, Wojciech Żera

ze specjalnym udziałem Andy Rottenberg

obsada: Natalia Kalita, Urszula Kiebzak

koprodukcja: Volksbühne, Berlin

współpraca: Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski

Spektakl-instalacja-wystawa zbudowany jest wokół biografii i twórczości artystki Marii Klassenberg, zapomnianej postaci sztuki współczesnej. Podczas wernisażu wystawy swoich prac artystka konfrontuje się z osobistą historią relacji z córką. Kontekstem są jej dzieła, mające postać zapisów performansów, obiektów, instalacji.

Projekt "Maria Klassenberg. Ekstazy" ma formę instalacji teatralnej, przeznaczonej do zaprezentowania w przestrzeni galeryjnej. Koncepcja przedstawienia rozwijana była podczas rezydencji artystycznej reżyserki Katarzyny Kalwat w Paryżu w 2018 roku, w ramach konkursu Instytutu Francuskiego i Cité Internationale des Arts w Paryżu. Kolejnym etapem były pokazy work in progress zrealizowane we współpracy z Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w marcu i czerwcu 2019.

Berlińska premiera spektaklu odbędzie się w ramach festiwalu POSTWEST, organizowanego przez Volksbühne ze środków Kulturstiftung des Bundes. Teatry z Czech, Rumunii, Łotwy, Litwy, Estonii, Polski i Rosji przedstawią spektakle, które badać będą konflikty, koncepcje

i stereotypy narosłe wokół dawnego podziału na Wschód i Zachód.

*

Linia nowych talentów / Debiut TR

STREAM (tytuł roboczy)

reżyseria: Katarzyna Minkowska

premiera: termin do potwierdzenia, TR Warszawa/ Marszałkowska 8

"Stream" to laboratorium mitologii epoki cyfrowej. Katarzyna Minkowska w swoim spektaklu zderza greckie mity z wirtualnymi przestrzeniami Internetu, szukając odpowiedzi na pytanie

o źródła współczesnej kultury. Jaką prawdę o człowieku odsłaniają wirtualne światy? Jaki adres IP ma dzisiaj Olimp, jaki Hades, a jaki Tartar? Czy wszyscy mają tam dostęp, czy tylko wybrani? Gdzie płynie streaming Styksu, a gdzie Lete? Co trzeba zrobić, aby przedrzeć się przez bramki cyfrowego Cerbera? I wreszcie - gdzie jest przestrzeń do życia dla zwykłych użytkowników?

Spektakl będzie czerpał materiał dramaturgiczny z motywów mitologicznych oraz ze zjawisk powstających na styku Internetu i osobistych doświadczeń. Punktem wyjścia do pracy będą streamingi, polskie i zagraniczne videoblogi oraz film dokumentalny "Mommy Dead and Dearest" z 2017 roku.

Przedstawienie powstaje w ramach nagrody Debiut TR, przyznawanej od 2015 roku podczas Forum Młodej Reżyserii w Krakowie. Celem nagrody jest wspieranie rozwoju artystycznego młodych twórców teatru. Nagrodzony reżyser otrzymuje zaproszenie do zrealizowania przedstawienia w TR Warszawa w kolejnym sezonie teatralnym. Dotychczas pod szyldem Debiutu TR powstały trzy spektakle: "Puppenhaus. Kuracja" na podstawie tekstu Magdy Fertacz w reżyserii Jędrzeja Piaskowskiego (2017), "Chinka" na motywach scenariuszy filmowych Jean-Luc Godarda oraz "Biesów" Fiodora Dostojewskiego w reżyserii Klaudii Hartung-Wójciak (2018) oraz "Woyzeck" według Georga Buchnera w reżyserii Grzegoza Jaremko (2019).

*

Linia nowych talentów

ONKO

reżyseria: Weronika Szczawińska

planowana premiera: termin do potwierdzenia, TR Warszawa/Marszałkowska 8

dramaturgia: Piotr Wawer jr.

Pomysł na spektakl osadzony jest w osobistych doświadczeniach reżyserki, która w 2018 roku przeszła terapię onkologiczną. W jaki sposób choroba nowotworowa zmienia rzeczywistość? Jak wpływa na język i relacje społeczne? Czego dowiaduje się chora na raka o naszej kulturze i społeczeństwie? Czego mogą dowiedzieć się widzowie?

Głównym tematem przedstawienia jest rozdźwięk pomiędzy rzeczywistością choroby i terapii, a fantazją o niej: wokół raka narosło wiele mitów, które potęgują lęk nie tylko przed chorobą, ale i samym leczeniem. Jedna z najbardziej powszechnych chorób jest zarazem otoczona najgłębszym tabu, a język jakim wyraża się w przestrzeni publicznej i sztuce często pełen jest patosu.

"ONKO" jest próbą rozbrojenia lęków i fantazji związanych z rakiem, komiczną i przewrotną wariacją na temat artystycznego "wyznania" - stawia pytanie o możliwość dotknięcia cudzego doświadczenia i znalezienia własnej, głęboko podmiotowej odpowiedzi na narzuconą

z zewnątrz rolę. Spektakl twórczo przetwarza formułę stand-up comedy. To komediowy występ performera, któremu asystuje sama reżyserka. Inspiracją są współczesne artystki sztuk wizualnych oraz komiczki, które rewolucjonizują granice scenicznej reprezentacji, łącząc osobistą wypowiedź ze społecznym zaangażowaniem - takie jak Tig Notaro, która, kilka dni po otrzymaniu diagnozy, rozpoczęła swój słynny występ od słów "Hello, I have cancer. How are you?".

*

FILM W TR. AGAINST GRAVITY PRZEDSTAWIA: KOBIETY ZMIENIAJĄ ŚWIAT

Zapraszamy na pokazy filmów 16. edycji festiwalu filmowego Millennium Docs Against Gravity w ramach kolejnej odsłony cyklu FILM W TR. AGAINST GRAVITY PRZEDSTAWIA, tym razem odbywającej się pod hasłem KOBIETY ZMIENIAJĄ ŚWIAT.

Wspólnym tematem filmów i ich zbiorowym bohaterem są współczesne kobiety z różnych krajów, środowisk społecznych i grup zawodowych, które łączy wrażliwość społeczna, niezgoda na przemoc i uparte dążenie do pozytywnej zmiany. W obsypanej nagrodami "Krainie miodu" w reż. Tamary Kotevskiej i Ljubo Stefanova podejrzymy, jak w macedońskiej głuszy niestrudzona Hatidze broni stylu życia zgodnego z prawami natury, podczas gdy naokoło przyrodę eksploatuje się do cna. Bohaterki filmu "Cała przyjemność po stronie kobiet" w reż. Barbary Miller pochodzą z odległych sobie zakątków świata (Niemcy, Japonia, Somalia, Indie, USA) i bardzo różnych kultur, ale łączy je wspólne, zażarte dążenie do większej świadomości seksualnej kobiet. Letizia Battaglia, legendarna włoska fotografka i bohaterka filmu "Ustrzelić mafię" w reż. Kim Longinotto, była pierwszą kobietą dopuszczaną do scen zbrodni mafijnych na Sycylii. Jej wstrząsające zdjęcia dokumentujące mafijną przemoc doprowadziły do ulicznych protestów, które zmniejszyły bezkarność mafiosów. "PJ Harvey. A Dog Called Money" w reż. Seamusa Murphy'ego zabiera nas w podróż do Afganistanu, Kosowa i biednych dzielnic Waszyngtonu, gdzie artystka szuka inspiracji, zbiera wrażenia, kolekcjonuje słowa, obserwuje i słucha. Owocem podróży jest album "The Hope Six Demolition Project", który PJ Harvey nagrywa w specjalnie zaprojektowanym studiu w Somerset House w Londynie - i ten proces także podglądamy.

Terminy pokazów:

"Kraina miodu" - 13 września 2019

"Cała przyjemność po stronie kobiet" - 4 października 2019

"Ustrzelić mafię" - 12 listopada 2019

"PJ Harvey. A Dog Called Money" - 10 grudnia 2019

*

BALTIC TRANSFER

2019-2020

"Baltic Transfer" to zainicjowany przez TR Warszawa międzynarodowy projekt, któego partnerami są State Youth Theatre z Wilna, New Theatre Institute z Rygi, Theatre Centre Vaba Lava z Talinna oraz Volksbühne z Berlina.

"Baltic Transfer" ma na celu prezentację w Polsce i w Niemczech twórczości reżyserek i reżyserów z krajów bałtyckich. Jednocześnie jego celem jest rozwijanie współpracy i wymiana artystyczna między partnerami z Litwy, Łotwy, Estonii, Polski i Niemiec. Wypracowanie sieci pomysłów i metod współpracy między artystami i instytucjami ma stymulować powstawanie kolejnych wspólnych projektów artystycznych w przyszłości, a także inspirować artystki i artystów do twórczych działań i poszukiwań oraz do nawiązywania współpracy międzynarodowej. Projekt zakłada także kuratorską współpracę dużych i ważnych na mapie kulturalnej Europy instytucji teatralnych, które programowo zajmują się wspieraniem rozwoju i promowaniem nowych talentów.

Mamy nadzieję, że efektem "Baltic Transfer" będą różnorodne formy współczesnego teatru - od oryginalnych spektakli po instalacje i performance. Chcemy, aby warszawska publiczność miała możliwość poznania nowych języków artystycznych, być może nie znanych dotąd w Polsce pomysłów na teatr i kierunków artystycznego myślenia.

Inicjując "Baltic Transfer" TR Warszawa realizuje strategię programową w ramach rozwoju linii nowych talentów. Przy okazji współprowadzenia tego międzynarodowego projektu TR Warszawa nawiązuje współpracę z najciekawszymi twórcami i ośrodkami teatralnymi w krajach bałtyckich, a w przyszłości koprodukcja przedstawienia. Dzięki takim projektom jak "Baltic Transfer" Warszawa rozwija swój potencjał do bycia platformą międzynarodowej wymiany artystycznej i miejscem kreowania nowych nurtów teatralnych w wymiarze europejskim.

Między 2 a 7 listopada 2020 roku w TR Warszawa odbędzie się przegląd przedstawień młodych twórców i twórczyń z Litwy, Łotwy i Estonii. Ich prace zostaną uprzednio wybrane w trakcie showcase'ów odbywających się jesienią 2019 i zimą 2020 roku w Wilnie, Rydze i Tallinnie. Drugim etapem "Baltic Transfer" będzie seria wizyt studyjnych uczestniczek i uczestników programu w Warszawie i Berlinie, a także cykl seminariów i konsultacji, w które zaangażowani zostaną artyści i kuratorzy z instytucji partnerskich. Berlińska prezentacja projektów odbędzie się w Volksbühne w ostatnim tygodniu maja 2020 w ramach festiwalu POSTWEST, na którym będzie mieć miejsce także premiera teatralna spektaklu TR Warszawa "Maria Klassenberg. Ekstazy" w reżyserii Katarzyny Kalwat (koprodukowanego przez TR Warszawa i Centrum Sztuki Współczesnej. Zamek Ujazdowski).