Artykuły

Po kilkuletnim zgłębianiu Mickiewicza i odkrywaniu go dla nas na nowo Piotr Tomaszuk sięga do Wyspiańskiego. W Teatrze Wierszalin w Supraślu - w piątek, sobotę i niedzielę (14-16 czerwca) o godz. 19 - premiera spektaklu opartego na "Sędziach". Czyli historia pewnej zbrodni, do której doszło 120 lat temu. I pewnej o niej rozmowy.

Ale nie będzie to typowa inscenizacja. Tomaszuk w charakterystyczny dla siebie sposób traktuje sztukę Wyspiańskiego jako inspirację i tworzy zupełnie nowy autorski spektakl - pod tytułem "Teatr, którego nie było". Będzie w nim mowa o tragedii, którą opisał Wyspiański - zbrodni, do jakiej doszło w 1899 roku na galicyjskiej wsi. Będąca w siódmym miesiącu ciąży, Jewdocha Abramczuk, służąca u karczmarza Heinzla, zginęła od postrzału. Wedle mieszkańców wioski mordu dopuścił się miejscowy Żyd Natan Marmorosz, 25-letni handlarz bydła, syn Samuela, który był związany z dziewczyną.

Ale punktem wyjścia spektaklu Tomaszuka jest jeszcze inny wątek.

Pewna rozmowa

Jak mówi reżyser - sekretem arcydzieła Wyspiańskiego jest fakt, iż na trzy miesiące przed śmiercią 38-letni dramaturg osobiście błagał Ludwika Solskiego, wówczas dyrektora Teatru Miejskiego w Krakowie, o premierę właśnie tej sztuki. I właśnie tę historię postanowił włączyć też do swego przedstawienia Tomaszuk - hipotetyczny zapis takiej rozmowy o "Sędziach", do jakiej doszło między dwoma tuzami XIX-wiecznego polskiego teatru. Spektakl "Teatr, którego nie było" to więc i autorska inscenizacja "Sędziów", i opowieść o teatralnych realiach i osobowościach tamtego okresu.

Tomaszuk, wykorzystując "Sędziów" tradycyjnie napisał sam tekst swojej sztuki, on też ją reżyseruje. A także wciela się w postać Solskiego. Wyspiańskiego zagra Rafał Gąsowski, który też współpracuje z Tomaszukiem reżysersko. W postać Jewdochy wciela się Monika Kwiatkowska, Natana - Adam Milewski, jego brata Joasa - Katarzyna Wolak, zaś karczmarza Samuela, ojca obu braci - Dariusz Matys. Autorem scenografii jest Mateusz Kasprzak, muzyki - Adrian Jakuć-Łukaszewicz.

Moment odchodzenia

Gąsowski, który w spektaklu staje się Wyspiańskim, mówi o szczególnym momencie, w którym widzowie spotykają na scenie dramaturga.

- Choć śmierć zagląda mu w oczy, to Wyspiański cały czas walczy. I jest to walka poruszająca, bo chce ciągle tworzyć, choć choroba odbiera mu siły. I zarówno ta walka, i ten moment odchodzenia, to, że człowiek może odchodzić ze świata, nie tracąc godności, mimo że ciało nie pozwala już mu być tym, kim był za życia - jest tu szczególnie wzruszający - mówi Rafał Gąsowski. - Przygotowując się do każdej roli, uwielbiam zanurzyć się pod powierzchnię, zaprzyjaźnić się z bohaterem. Na szczęście Wyspiański jest bohaterem opisanym znakomicie - pozostały wspaniałe wspomnienia i biografia. Dzięki nim dotarłem do poruszających ostatnich momentów, Wyspiańskiego. To ciekawe spotkanie, próbujemy oddać je w spektaklu. Jest on opowieścią o teatrze, który się dzieje w głowie częściowo sparaliżowanego Wyspiańskiego, w jego wyobraźni. Która jest bezgraniczna.

Tragedya na 150-lecie urodzin

Piotr Tomaszuk już kilkakrotnie sięgał po dzieła Stanisława Wyspiańskiego - po raz pierwszy w 1994 roku, kiedy to na supraskiej scenie zrealizował "Klątwę" z Joanną Kasperek w roli Młodej oraz Markiem Tyszkiewiczem w roli Księdza. Spektakl zdobył m.in. Grand Prix na Festiwalu Klasyki Polskiej w Opolu oraz Grand Prix na IV Ogólnopolskim Zderzeniu Teatrów w Kłodzku.

Teraz - spektaklem inspirowanym "Sędziami" - Wierszalin zamierza uczcić przypadającą w 2019 roku 150. rocznicę urodzin Stanisława Wyspiańskiego. "Tragedya", jak nazwał swój utwór sam Wyspiański, choć dotyczy wydarzeń jemu współczesnych, ukazuje winę i karę w wymiarze antycznym.

Supraska premiera to również odpowiedź na wezwanie Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego do uczczenia przypadającej w 2019 roku 100. rocznicy inauguracyjnego przedstawienia Reduty - pierwszego polskiego laboratorium teatru, zainicjowanego i kierowanego przez Juliusza Osterwę i Mieczysława Limanowskiego. Pod hasłem "Reducie na stulecie" Instytut zachęca m.in. do inscenizacji tekstów z repertuaru Reduty, które w ramach V edycji Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej "Klasyka Żywa" będą miały szansę na zdobycie Nagrody Specjalnej.

Spektakle

14- 16 czerwca 2019, godz. 19 - spektakle premierowe

21-23 czerwca 2019, godz. 19

5 -7 lipca 2019, godz. 19 spektakl w ramach festiwalu Podlasie SlowFest