Artykuły

- Ludzie, mamy moc - mówiła po rozprawie aktorka Grażyna Wolszczak. Chwilę wcześniej sąd uznał, że skarb państwa naruszył jej dobra osobiste, bo nie walczy skutecznie z zanieczyszczeniem powietrza w Polsce. Teraz musi wypłacić odszkodowanie.

5 tys. zł - tyle musi zapłacić skarb państwa na rzecz stowarzyszenia Unicorn, ponieważ naruszył dobra osobiste aktorki Grażyny Wolszczak. Kwota jest symboliczna, ale wyrok precedensowy.

W czwartek rano w Sądzie Rejonowym dla Warszawy-Śródmieścia, który mieści się przy ul. Marszałkowskiej, sędzia Barbara Syta-Latała oceniła, że zarówno na terenie Warszawy, jak i całej Polski w ostatnich 10 latach, których dotyczył pozew Grażyny Wolszczak, stężenie pyłów PM 2,5 i PM 10 oraz benzo(a)pirenu w powietrzu znacząco przekraczało normę, zwłaszcza zimą. Sąd powołał się na raport Najwyższej Izby Kontroli. - Z dokumentów wynika bezsprzecznie, że w ostatnich latach Polska należała do najbardziej zanieczyszczonych krajów Unii Europejskiej - mówiła sędzia Barbara Syta-Latała.

Podkreśliła, że przepisy prawa UE, a zwłaszcza dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z 2008 roku w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, zobowiązuje Polskę do dbałości o stan powietrza. - Skarb państwa od tego czasu podejmował szereg działań w celu poprawy jakości powietrza w Polsce, ale robił to z opóźnieniem lub nieskutecznie. Wniosek jest jednoznaczny: nie zapewniono skutecznej realizacji celów i założeń określonych przez wspomnianą dyrektywę. Ten stan utrzymuje się od lat - mówiła sędzia Barbara Syta-Latała.

Powódka nie może bez lęku wyjść na spacer

Sąd uznał, że narusza to dobra osobiste Grażyny Wolszczak, która pozwała skarb państwa za jakość powietrza w Polsce. - Zostało naruszone prawo do korzystania z walorów nieskażonego środowiska naturalnego. Również prawo do wolności, bo powódka musiała ograniczyć aktywność na świeżym powietrzu. Ograniczono jej też prawo do prywatności poprzez narażenie jej na oddychanie zanieczyszczonym powietrzem. Z całą pewnością można mówić o krzywdzie powódki, która nie może w sposób wolny od lęku korzystać z aktywności poza domem, wychodzić na spacery - dodała sędzia Barbara Syta-Latała. Podkreśliła, że szkoda powódki jest oczywista, nawet jeśli zanieczyszczone powietrze nie wywołało u niej problemów zdrowotnych.

- Nie ulega wątpliwości, że nastąpiło zaniechanie ze strony skarbu państwa. To działanie bezprawne i zawinione. Skarb państwa miał świadomość ciążących na nim obowiązków wynikających z przepisów prawa krajowego i UE - dodała sędzia Barbara Syta-Latała. Wyrok nie jest prawomocny.

Wyrok przełomowy dla Polski i Europy

Grażyna Wolszczak pozwała skarb państwa za zanieczyszczenie powietrza w grudniu. Po rozprawie mówiła: - Ludzie, mamy wielką moc. Korzystajmy z tego. Miałam lekką nadzieję, ale nie spodziewałam się, że mój pozew zostanie uwzględniony w pełnym zakresie.

Reprezentujący ją radca prawny Radosław Górski komentował: - To wyrok przełomowy w skali Polski i Europy. Państwo powinno zrobić sobie rachunek ewentualnych strat, jeśli ludzie pójdą masowo do sądu. Zadośćuczynienia i odszkodowania w walce ze smogiem mogą dotyczyć miliardów złotych - mówił Radosław Górski. - Sąd powiedział, że odszkodowanie jest symboliczne i nie jest adekwatne do tego, co skarb państwa wyrządził powódce, więc myślę, że w kolejnych procesach i większe kwoty wchodzą w grę - dodał.

Radosław Górski powiedział także, że w przygotowaniu jest już pozew zbiorowy w sprawie smogu, do którego może dołączyć każdy (szczegóły na stronie pozywamsmog.eu). Zostanie złożony w połowie tego roku.

Ze skarbem państwa i samorządem z powodu smogu sądzą się również Mariusz Szczygieł, Jerzy Stuhr, Lesław Żurek i Katarzyna Ankudowicz. Kolejne rozprawy w lutym i marcu.