Kolędnicy. Diabeł, anioł, marszałek i dziad zastukają do drzwi
Herody to ludowe przedstawienia bożonarodzeniowe, odgrywane przez kolędników. Tak też przyjęło się nazywać grupy kolędnicze. Mimo że coraz rzadziej pojawiają się w domach, ich występy możemy oglądać przy okazji konkursów regionalnych lub wydarzeń okołoświątecznych, takich jak korowód kolędniczy w Krakowie czy koncerty w galeriach handlowych.
- Od lat obserwuję grupy kolędnicze Herody i niestety widzę, że ta tradycja w Krakowie zamarła. Kolędnicy nie chodzą już po mieście, tak jak kiedyś. W zasadzie jedynym w tym momencie pokazem jest korowód kolędniczy, na który przyjeżdżają zespoły śpiewające pastorałki. Cieszy się on dużym zainteresowaniem przede wszystkim wśród turystów zagranicznych, głównie ze względu na piękne i kolorowe stroje - mówi Bogumiła Pietrzyk, prezes Stowarzyszenia Folklorystycznego Teatr Regionalny w Krakowie.
Czapki ręcznie wykonane
Jak dodaje, na przykład w Modlnicy ludzie sami dopytują, kiedy mogą spodziewać się kolędników, chociaż i tam sytuacja się zmienia. - Modlnica jest sypialnią Krakowa, osoby przyjezdne nie chcą wpuszczać grup kolędniczych do swoich mieszkań, przez co nie mają możliwości poznania tej tradycji. Tutaj nie chodzi o kwestię wiary, ale o sztukę, coś, czego nigdzie indziej nie ma, a powoli zaczyna się wykruszać nie tylko w dużych miastach, ale też w mniejszych miejscowościach czy we wsiach - zauważa Pietrzyk.
Charakterystycznym elementem stroju Herodów są ręcznie wykonywane czapki kolędnicze. Cena jednej wynosi 4 tys. złotych.
- Czapki dla wszystkich grup kolędniczych z powiatu krakowskiego wykonywali Janina i Bogusław Ziółkowie z Modlnicy. Z racji wieku w tym momencie zaprzestali już swojej działalności i na ile mi wiadomo nie ma nikogo, kto mógłby się tego teraz podjąć. Jest to niezwykle precyzyjna praca, trzeba naprawdę umieć je wykonać, rozpiętość niektórych czapek to nawet 1.20 m - opisuje Pietrzyk.
Kolędy, pastorałki
Grupa kolędnicza Herody z Modlnicy jest najdłużej działającym zespołem tego typu na terenie Małopolski. W 2016 roku otrzymali odznakę Zasłużony dla Kultury Polskiej, w związku z 45. rocznicą powstania.
Herody tworzy dziesięć osób. Najmłodszy kolędnik ma 26 lat, najstarsi 66. - Mimo że grupa z Modlnicy śpiewa też popularne kolędy, to przede wszystkim wykonuje regionalne pastorałki. Jest to o tyle wyjątkowe, że nie występują one nigdzie indziej, ponieważ są przekazywane ustnie - informowała prezes Stowarzyszenia Folklorystycznego.
Z definicji pastorałka to utwór ludowy o tematyce związanej z Bożym Narodzeniem, z kolei kolęda ma charakter sakralny, dotyczy wydarzeń biblijnych.
Gdzie szukać kolędników?
W województwie małopolskim, m.in. w Chrzanowie i Miechowie, organizowane są przeglądy grup kolędniczych. Jednym z najpopularniejszych tego typu wydarzeń jest konkurs kolędniczy w Bukowinie Tatrzańskiej w ramach Góralskiego Karnawału. W dniach 14-17 lutego odbędzie się 47. edycja tego wydarzenia.
Herody z Modlnicy będzie można usłyszeć 21 i 22 grudnia w centrum handlowym Bonarka City Center oraz przy okazji krakowskiego korowodu kolędniczego, który wyruszy w sobotę 22 grudnia o 11.30 spod Barbakanu.
