Artykuły

Przez większość swojego zawodowego życia starała się uciekać od Śląska. Ale jej się to nie udało. Na szczęście! To właśnie dzięki znakomitym rolom śląskich kobiet Grażyna Bułka stała się jedną z najpopularniejszych aktorek w regionie. Teraz ma szansę, by zostać laureatką 12. edycji Cegły z Gazety - Nagrody im. Janoscha.

Na casting do "Cholonka" w Teatrze Korez, który rozpoczął jej karierę "śląskiej gwiazdy", przyszła z myślą o zagraniu - ewentualnie - jednej z córek Świętkowej. Dostała rolę matki, którą pierwotnie miała otrzymać Elżbieta Okupska. Okazało się, że wychowana w Świętochłowicach, mająca śląski język we krwi Grażyna Bułka, wtedy jeszcze aktorka Teatru Polskiego w Bielsku-Białej, bez dwóch zdań nadaje się do tej roli najlepiej. Do jej zbudowania przydało się aktorce wspomnienie wszystkich swoich ciotek, które - tak jak i ona - mieszkały w Lipinach.

Grażyna Bułka: dumna, że jest Ślązaczką

Spędziła tam 21 lat swojego życia. Na podwórku między piekarnią a rzeźnikiem śpiewała pierwsze piosenki i deklamowała wierszyki. Dziś jest dumna z tego, że jest rodowitą Ślązaczką, ale kiedyś sądziła, że bycie stąd nie pomoże jej w karierze - przez długie lata była ganiona przez kolejnych reżyserów za śląski akcent (na szczęście role dawali). Ale już wie, że znajomość gwary i kultywowanie śląskiej obyczajowości to atuty, które może wykorzystywać także na scenie. Po raz pierwszy w takim śląskim wydaniu pokazała się w świetle reflektorów właśnie w roli Świętkowej.

I otrzymała za nią swoją pierwszą Złotą Maskę, jedną z najważniejszych nagród teatralnych w regionie. Było to w 2005 r. Drugą chwaliła się kilka lat później za wykreowanie bohaterek zupełnie od siebie (i Świętkowej) różnych: paryżanki i tradycjonalistki Pani Bouvier w komedii "Napis" oraz zgorzkniałej Jean w dramacie "Utarczki". Obydwa spektakle gościły na afiszu Teatru Polskiego w Bielsku-Białej, z którym Grażyna Bułka była związana przez 30 lat i zagrała w nim kilkadziesiąt znaczących ról. Była okrutną Mag w "Królowej piękności z Leenane", molestowaną Janet w "Milczeniu", sentymentalną panią Raniewską w "Wiśniowym sadzie", wzruszającą Hortensją w musicalu "Zorba", a nawet... strasznym knurem w "Folwarku zwierzęcym".

W Korezie i Teatrze Śląskim

Do bielskiego zespołu Bułka trafiła w 1984 r. jako świeżo upieczona aktorka... teatru lalek! Należała do pierwszego rocznika, który ukończył Studium Aktorskie działające przy Teatrze Dzieci Zagłębia w Będzinie. Chciała zostać lalkarzem, ale wyszło inaczej. - Miałam na sto procent zaklepany etat w Banialuce, ale jak to zwykle bywa, nic z tego nie wyszło i zostałam na lodzie. Juliusz Wolski, który uczył mnie technik lalkowych, napisał list polecający do szefa teatru w Bielsku-Białej. Do dziś nie wiem, co w tym liście było, ale zostałam przyjęta i od razu trafiłam na głęboką wodę - tłumaczyła w jednym z wywiadów.

Od czterech sezonów Grażyna Bułka jest aktorką Teatru Śląskiego w Katowicach. Do stolicy Górnego Śląska ściągnął ją Robert Talarczyk, który został w 2013 r. dyrektorem tutejszej sceny. Wcześniej przez osiem lat dyrektorował właśnie w bielskim Polskim. To właśnie Talarczyk (posiadacz Cegły z Gazety) odkrył ją jako śląską aktorkę. Wszak "Cholonka" wyreżyserował wspólnie z Mirosławem Neinertem, a potem zrealizował "Piątą stronę świata" i widowisko "Wujek 81. Czarną balladę" - spektakle, w których Grażyna Bułka rozwijała ten śląski potencjał na scenie. I nie tylko śląski. Jej pamiętna kreacja wpierw miłej, a potem wulgarnej Rut w "Jakobim i Leidentalu" to prawdziwe "himalaje" aktorstwa. W "Ożenku" jej Agafia była jednocześnie śmieszna, jak i tragiczna. Zaś w najnowszym tytule na afiszu Śląskiego - "Dwunastu krzesłach" ponownie odkrywa przed nami swoją niepowtarzalną vis comica jako Madame Gracacujew.

Aktorka wciąż współpracuje też z Teatrem Korez, który stał się jej drugim zawodowym domem. Możemy ją oglądać w tragikomedii "Dwa" w duecie z Mirosławem Neinertem oraz komedii "Swing". To nie wszystko. Równo dziesięć lat po premierze "Cholonka", który do dziś grany jest przy (nad)kompletach, Bułka postanowiła - ponownie na deskach Korezu - wyjść poza swoją strefę komfortu. I wystąpiła w dwóch monodramach, w których grać nie lubi, bo - jak mówi - jest to "koszmarna robota" i ostatnia rzecz, jaką mogłaby zrobić. No, ale zrobiła. Najpierw wystąpiła w "Poczekalni" napisanej dla aktorki przez jej syna, Piotra Bułkę, też aktora. Zagrała w niej kobietę "po przejściach", która po śmierci trafia do przedziwnego miejsca. Tam snuje opowieść o swojej słodko-gorzkiej przeszłości. Niecałe dwa lata później przyszła pora na monodram "Mianujom mie Hanka" na podstawie tekstu "Opowieści górnośląskiej" Alojzego Lysko (który także nominowany jest do tegorocznej Cegły z Gazety). W spektaklu tym Grażyna Bułka staje się śląską, doświadczoną przez los, ludzi i historię, kobietą. Poharataną przez życie, ale i niesamowicie silną. Na scenie występuje w sukience od swojej mamy i okularach nieżyjącego już taty. Przyznaje, że to jedna z jej najtrudniejszych ról, ale nie mogła jej nie zagrać, bo była zbyt bliska jej sercu - bolesne wydarzenia, które są udziałem Hanki, wydarzyły się również w rodzinie Grażyny Bułki.

Monodramem tym udowodniła, że jest aktorką wybitną i że nie boi się podejmować nowych artystycznych wyzwań. Oczywiście dostała też za rolę Hanki trzecią już w dorobku Złotą Maskę. Być może nie jest to ostatnia - wszak aktorka co sezon pokazuje się nam w kolejnych wcieleniach, nie zwalniając tempa. Teatralny bakcyl mocno ją trzyma. Dziś najważniejsze są jednak dla niej zdrowie i rodzina. - Po prostu lubię swoją pracę. Wiem, że kariery filmowej już nie zrobię. No i co z tego, nie zależy mi już na tym - kwituje krótko. Bo i konkretna jest jak każda Ślązaczka.

***

Głosować na swojego kandydata do Cegły z Gazety czytelnicy mogą do 15 stycznia pisząc na adres: plebiscyt@katowice.agora.pl lub za pomocą kuponów, które drukujemy w katowickiej "Wyborczej". Regulamin dostępny jest na stronie katowice.wyborcza.pl. Wyniki ogłosimy 19 stycznia podczas uroczystej gali.