Pod znakiem Wyspiańskiego
75-lecie śmierci Wyspiańskiego! Dejmek wystawia w Teatrze Polskim "Wyzwolenie", Łódź i Kalisz wracają do "Wesela". PWN obiecuje wznowić moją broszurę o krakowskim twórcy, w serii "Małych portretów literackich". Z okazji Kaliskich Spotkań Teatralnych oglądałem "Wesele", przygotowane przez tamtejszy teatr.
Oglądając ów spektakl czujemy, że arcydzieło krakowskiego poety jest, w gruncie rzeczy, pochwałą życia. Życia w najszerszym znaczeniu: a więc i uczuć, pragnień, marzeń, tęsknot, wyobraźni. Twórca "Wesela" nie był "ludomanem". Jeśli go fascynował rozmach krakowskiego stroju i gestu było to wynikiem "bajecznej" kolorowości, na którą patrzył oczyma malarza, a zarazem poety i człowieka teatru.
Romana Próchnicka, reżyser kaliskiego spektaklu, wychowała się w Krakowie, gdzie występowała jako aktorka. Pamiętam jej piękną rolę w "Bogach deszczu" Jerzego Krzysztonia, w reżyserii Jerzego Grotowskiego, w otoczeniu Herdegena i Tadeusza Śliwiaka (dziś poety!). Próchnicka była później w Krakowie reżyserem i pedagogiem. Rozumie więc świetnie krakowską atmosferę. Ponieważ ma talent wychowawczy, umiała skonsolidować młody kaliski zespół. Dowodem były "Śluby panieńskie" w reżyserii Michalika, z wybornymi rolami Doroty Kolak, Barbary Olszańskiej i Dymitra Hołówki, oraz "Cień", inscenizowany przez Próchnicka, który zebrał na festiwalu 1981 roku nagrody za reżyserię i kilka dobrych ról. Obecne "Wesele" jest nowym sukcesem. Wcale nie "pamfletowe" - raczej komediowe i roztańczone! Ślicznie punktuje Dorota Kolakówna poetycko-ironiczne repliki Maryny. Anna Wesołowska jako Panna Młoda udowadnia jakiego dokonała postępu. Z pysznym poczuciem rytmu wypowiada swe kwestie, porusza się harmonijnie i ze śmiałą swobodą, rozmowy z Marysią i Poetą rozgrywa precyzyjnie. Haneczka (Bożena Remelska) oraz Zosia (Dorota Wójcikówna) aż fosforyzują chęcią zabawy, tańca, ruchu. Zwłaszcza Haneczka!
Mnóstwo jest w spektaklu scen znakomitych. Barbara Olszańska z aktorskim kunsztem, swobodą i humorem gra Radczynię. Kazimiera Kubalska - Starzycka to pełna rozmachu, radości i życzliwości Klimina. Trudną (szczególnie w III akcie) rolę Gospodarza szczęśliwie gra Maciej Grzybowski. Dymitr Hołówko jest Nosem rozpijaczonym i śmiesznym. To człowiek inteligentny, organizator zabawy, ale i scen o palącym sensie krytycznym. Zrazu pilnie obserwuje, z uśmiechem. Później uczestniczy w magicznym pochodzie Zjaw, jako Widmo, Stańczyk, Rycerz, Hetman, Wernyhora.
Widzowie gorąco przyjmują ten spektakl. Zrywają się z miejsc, po zakończeniu klaszczą do upadłego. Jury festiwalu przyznało spektaklowi honorową "grand prix", a nagrodę za reżyserię - Romanie Próchnickiej. Z innych spektakli, pokazanych podczas festiwalu zaciekawił "Łgarz" Goldoniego w reżyserii włoskiego artysty, Giovanniego Pompiglione (krakowski Teatr Stary) oraz "Miarka za miarkę" Szekspira (Teatr Nowy, Łódź, reżyser Wanda Laskowska). Mniej uznania wśród kaliszan wzbudziło "Pieszo" Mrożka (teatr opolski, reżyseria Bogdana Cybulskiego), oraz "Upadek" Griega (Teatr Powszechny z Warszawy). Norweski tekst upraszcza zawiłe sprawy paryskiego ruchu z 1870 roku, a niewiele pomogła inwencja inscenizacyjna. Festiwal kaliski - to również "imprezy towarzyszące", jak spotkania z aktorami w Klubie Prasy i Książki (np. ze Stefanem Szramelem i Kazimierą Nogajówną). To także wystawa grafiki Józefa Gielniaka, prezentowana z komentarzem, oraz recytacjami Wojciecha Siemiona. To także pyszny (szczególnie w drugiej części) pokaz "kabaretu" poetyckiego Białoszewskiego i Heringa, pt. "Osmendeusze", w reżyserii Tadeusza Słobodzianka, w wykonaniu wirtuozeryjnym Olgi Titkow i Dymitra Hołówki. - To wreszcie spotkania pisarzy z młodzieżą szkolną oraz Wyższej Uczelni Pedagogicznej i Klubu Młodych Pisarzy, patronowanego przez redakcję "Wielkopolski Południowej". Słowem - sojusz teatru, literatury, plastyki, pedagogii (znać w Kaliszu wpływ świetnego wychowawcy prof. Józefa Korcali). J. Próchnicka żegna się z Kaliszem, wraca do Krakowa. Ale myślę, że ślad jej pracy pozostanie w pięknym mieście Bogusławskiego, Niemojewskich, Asnyka, Dąbrowskiej.
