Artykuły

Kamienica przy Lubelskiej 30/32 na Pradze w sobotę 23 września wypełni się teatrem. Od południa, przez 16 godzin, będą trwały tam cztery spektakle. Można wejść i wyjść o dowolnej porze. To nowy projekt pod skrzydłami Komuny Warszawa pt. "Makroteatr".

Po świetnie przyjętym cyklu "Mikroteatr", w ramach którego prezentowano spektakle trwające 16 minut, Komuna Warszawa zaprasza na "Makroteatr". Tym razem przedstawienia będą trwały 16 godzin. Przygotują je Krzysztof Garbaczewski, Komuna Warszawa, Klub Komediowy oraz Wojtek Ziemilski i Wojtek Pustoła.

**

ROZMOWA Z TOMASZEM PLATĄ,

kuratorem projektu "Makroteatr"

Izabela Szymańska: 16 minut, 4 osoby, 4 reflektory, 2 mikrofony, 1 rzutnik, 1 walizka rekwizytów - takie restrykcyjne ograniczenia narzuciliście w projekcie "Mikroteatr", a mimo to artyści zgodzili się na nie. Jak myślisz, dlaczego?

Tomasz Plata*: Zapewne dlatego, że zrozumieli intencję projektu: chęć odsłonięcia produkcyjnych mechanizmów teatru, pokazania, w jakim stopniu uzależniony jest od organizacyjnego, finansowego zaplecza. "Mikroteatr" wydobywał te współrzędne na pierwszy plan. Poza tym zaprosiliśmy grupę artystów, dla których praca z podobnymi ograniczeniami nie jest niczym niezwykłym. Wojtek Ziemilski, Anna Karasińska, Ania Nowak, Weronika Szczawińska, Agnieszka Jakimiak, Romek Krężel nie są zainteresowani wielkimi teatralnymi inscenizacjami, często pracują na marginesach oficjalnego teatru.

Z mojej perspektywy to najciekawsze współczesne zjawisko: formacja teatralnych minimalistów, formacja - jak lubię to określać - post-teatru.

Jakbyś opisał to nowe pokolenie?

- To ludzie działający w teatrze, ale traktujący tradycyjne formy z pewną nieufnością. Ich spektakle są wyrafinowane intelektualnie, a jednocześnie lekkie, dają widowni dużo

przyjemności, nierzadko wciągają w interakcję, we wspólną zabawę.

Każdy, kto widział "Ewelina płacze" czy "Fantazję" Ani Karasińskiej lub "Come Together" Wojtka Ziemilskiego, wie, o czym mówię.

Dominująca część owej formacji to ludzie, którzy nie "przeszli przez Lupę", czyli nie studiowali reżyserii na krakowskiej PWST u Krystiana Lupy; kończyli zagraniczne uczelnie lub przeszli meandryczną ścieżkę, jak Ania Karasińska, dla której teatr nie był

pierwszym pomysłem na karierę. Pojawiają się wobec podstawowego wyobrażenia teatru artystycznego w Polsce, które jest nadal kształtowane przez teatr Lupy albo jego wychowanków, czyli w pierwszym pokoleniu Krzysztofa Warlikowskiego, Grzegorza Jarzynę, w kolejnym: Michała Borczucha i Krzysztofa Garbaczewskiego, a w

najmłodszym np. Oskara Sadowskiego. Nie chcę być źle zrozumiany - w tym nurcie powstają wybitne dzieła, ale warto dostrzec, że mamy ciekawych artystów, którzy pracują inaczej, często w obrębie małych projektów, z zespołem bez wykształcenia aktorskiego albo z amatorami, sytuują się między różnymi dziedzinami, udanie

funkcjonują w systemach poziomych - niekoniecznie reżyser, a np. kompozytor może decydować o kształcie przedstawienia.

Mnie to cieszy, bo zawsze chciałem pracować z takim teatrem. Okazało się, że różne działania, które robiliśmy razem z Komuną, w tym "Mikroteatr", pomogły twórcom tej formacji spotkać się ze sobą.

W sobotę zaczynacie "Makroteatr", jakie będzie miał zasady?

- Podobne jak "Mikro", z tym że będzie trwał 16 godzin. Oczywiście poszliśmy na pewne ustępstwa, cztery osoby, łącznie z reżyserem i obsługą, nie byłyby w stanie tego przygotować, więc zespoły realizujące poszczególne prace będą liczniejsze, ale to ciągle oszczędne produkcje. Tak jak jedną z inspiracji do "Mikroteatru" były TED-y, czyli 18-minutowe wystąpienia specjalistów, którzy opowiadają o swojej dziedzinie, tak tu punktem odniesienia nie były długie spektakle Krystiana Lupy, ale działania w konwencji "durational performance" czy immersyjne doświadczenie oglądania serialu przez cały weekend.

Konwencja youtubowa z jednej strony i konwencja netflixowa z drugiej to dwa nowe rodzaje odbioru dzieł, które kształtują współczesnego widza, a instytucjonalny teatr z nimi nie gra.

16 godzin to dla publiczności wyzwanie.

- W "Makroteatrze" cztery przedstawienia dzieją się równolegle w czterech sąsiadujących przestrzeniach. Widz z definicji nie może zobaczyć wszystkiego. Ustawiając całą sytuację w taki sposób, sygnalizujemy: nie musisz być tu cały czas, to nie jest ten ekskluzywny rodzaj teatru, w którym jak przymkniesz oko, to coś ważnego ci umknie.

Można przyjść w południe, potem o 19, a na końcu o 2 w nocy. Spektakle będą rozgrywały się po części w Studium Teatralnym, po części w LubLabie, Komunie Warszawa, w obrębie jednej klatki schodowej.

Jakie są inspiracje, tematy, które chcą podjąć twórcy?

- O tematach niespecjalnie chcę mówić, bo łatwo tu o spojlerowanie. Pewną zapowiedzią, czego się spodziewać, jest dobór artystów.

"Makroteatr" robią Wojtek Ziemilski, Krzysztof Garbaczewski, Komuna Warszawa oraz reprezentanci Klubu Komediowego.

Niektórzy będą pewnie zaskoczeni obecnością w tym zestawie improwizatorów z Klubu Komediowego, ale to wydawało mi się ciekawe: odsłonięcie awangardowego potencjału humorystów z Klancyka i okolic. Przy okazji sygnalizujemy, by do "Makroteatru" podchodzić z dystansem. Mówiąc szczerze, jestem przerażony wyzwaniem, które sobie postawiliśmy, ten projekt jest drastycznie ryzykowny, więc namawiam, żeby nie traktować go z naddatkiem powagi.

Komuna Warszawa, z którą współpracujesz od kilku lat, jest jednym z najciekawszych miejsc na teatralnej mapie stolicy. Co planujecie na nowy sezon?

- Planujemy bardzo dużo, ale wciąż nie wiemy, co zdołamy zrealizować. Komuna jest w trudnej sytuacji finansowej. Inaczej niż w latach poprzednich nie udało się pozyskać dotacji z Ministerstwa Kultury. Rozpoczniemy akcję crowdfundingową, dzięki której chcemy zebrać brakującą kwotę na produkcje "Pixo" Marty Ziółek i "Ośrodka wypoczynkowego" Ani Smolar. Równocześnie usiłujemy zainteresować miasto naszymi innymi propozycjami.

Niedawno startowaliśmy z Aliną Gałązką w konkursie na dyrekcję teatru Scena Prezentacje. Przegraliśmy z duetem Paweł Wodziński-Bartek Frąckowiak, któremu gratulujemy, ale bardzo pozytywna reakcja sporej części komisji konkursowej ośmieliła nas, by upublicznić na stronie Komuny naszą aplikację i potraktować ją jako wciąż aktualną ofertę dla miasta.

* *

Tomasz Plata - teatrolog, dziekan Wydziału Wiedzy o Teatrze Akademii Teatralnej, redaktor, autor książek o teatrze i performance. Od kilku lat współpracuje z Komuną Warszawa jako kurator projektów teatralnych. Wspólnie przygotowali cykle "RE//MIX", "My, mieszczanie" i "Mikroteatr".

*

"MAKROTEATR"

reż. Krzysztof Garbaczewski, Klub Komediowy, Komuna Warszawa, Wojtek Ziemilski i Wojtek Pustoła.

Pokaz w kamienicy przy ul. Lubelskiej 30/32, start W SOBOTĘ, 23 września, godz. 12; finał W NIEDZIELĘ, 24 września, godz. 4 nad ranem. Bilety: 16 zł,

do kupienia na miejscu. Szczegóły: www.komuna.warszawa.pl