Artykuły

Współczesny polski dramaturg, Roman Brandstaetter, powiedział: "Kurtyna w teatrze operowym nie dlatego idzie w górę, że za chwilę zacznie się koncert, lecz z tej prostej przyczyny, że rozpoczyna się przedstawienie". W tym stwierdzeniu kryje się istota powodzenia dzieła operowego w naszej epoce. Znakomicie rozumiał to także Beniamin Britten, zamierzając napisać swego "Peter Grimes'a". Pod wpływem poematu, którego treść opisywała tragiczne losy angielskiego rybaka, zrodził się u Brittena pomysł napisania opery. Wspólnie z librecistą Montagu Slater przez 18 miesięcy tworzyli tekst dzieła, do którego Britten skomponował muzykę.

NIEZWYKLE interesująca fabuła(polskie tłumaczenie J. S. Adamczewskiego), podana w sposób wysoce dramatyczny, uwzględniająca "naturalne intonacje i rytmy mowy potocznej" jest konsekwentna w swym nastroju i jego dynamicznym napięciu. Od strony literackiej więc dzieło to respektuje wszystkie prawa rządzące sceną.

Na równej wyżynie stoi muzyka. Britten (liczy obecnie 45 lat), wychowany w epoce kiedy ścierają się najrozmaitsze kierunki w twórczości muzycznej, nie poszedł śladami tradycji, bowiem została ona załamana w roku 1928 występami baletu rosyjskiego w Londynie z Tamarą Karsawiną na czele. Muzyka Strawińskiego pozostawiła tam swój dobitny ślad.

Kompozytor "Peter Grimes'a" nadał swemu dziełu styl pośredni pomiędzy stylem neoromantycznym a stylem nowoczesnym. Muzyka ta jest niekiedy twarda w swym dysonansie, ale zawsze trafna w dramatycznym wyrazie i zdobywa się na czarujące frazy szczerego liryzmu. Skomplikowanie trudna pod względem intonacyjnym i rytmicznym, operuje wirtuozowską fakturą instrumentalną. Ideał dźwiękowy u Brittena wypływa z automatyzacji odrębnych barw poszczególnych instrumentów i mistrzowskiego zestawienia ich płaszczyzn. Kompozytor umiejętnie wykorzystuje elementy szumów, które wspierają psychologiczną stronę kompozycji. Muzyką swą - jak pisze sam Britten - kompozytor pragnął "wyeksponować i utrzymać napięcie i nastrój, wywołane odnośną sytuacją dramatyczną", co mu się znakomicie udało. Nic więc dziwnego, że posiadając takie walory, dzieło to od roku 1945 triumfalnie obiegło wszystkie poważniejsze sceny operowe całego świata, powiększając międzynarodowy repertuar o nową, wysoce wartościową pozycję angielską.

WYSTAWIENIE "Peter Grimes'a" na scenie Opery Bałtyckiej w Gdańsku przynosi wielki zaszczyt całemu kolektywowi i jego dyrekcji. Możemy być dumni, że dyrektor Latoszewski "zmierzył siły swego zespołu na własne zamiary" i zrealizował swój plan z tak wysokim ARTYSTYCZNYM SUKCESEM.

Pojechali nasi artyści do Warszawy na II Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej i tam zaprezentują "Krakatuka" Szeligowskiego oraz "Peter Grimes'a" Brittena. Będzie to piękna karta wizytowa naszej morskiej stolicy i pracy jej ludzi na odcinku muzycznej kultury.

Pragnąc pokrótce omówić szczegóły gdańskiej prapremiery z dnia 27 bm. (chociaż dyrekcja zapowiedziała gdańska premierę, po powrocie z Warszawy), kierujemy specjalny ukłon w stronę orkiestry i chóru. Oba te zespoły zwycięsko pokonały spiętrzone trudności i wykazały, jak wielkie siły witalne i artystyczne w nich drzemią. W pierwszym wypadku olbrzymią zasługę przypisujemy kierownikowi muzycznemu przedstawienia, dr Zygmuntowi Latoszewskiemu, w drugim - reżyserowi i inscenizatorowi, prof. Wiktorowi Brégy, który wszystkie sceny zbiorowe, a jest ich mnóstwo, rozważał w sposób doskonały nadając postaciom dzieła i sytuacjom piętno żywej, ludzkiej prawdy.

Stefan Cejrowski w tytułowej roli dzieła stworzył niezapomnianą kreację. Szczery w ekspresji i skupiony w inwencji odtwórczej, bezwzględny aż do brutalności - był postacią która wnosiła na scenę niezwykle silne akcenty dramatyczne. Głos jego, pełen napięcia i blasku, świadczył o wysokiej kulturze artystycznej. Zofia Konrad - jako Ellen Orford - nosiła w sobie głęboki wyraz ciepła i współczucia dla Piotra. Jej prawda wyrazu artystycznego posiadała wysokie wartości emocjonalne. Kazimierz Sandurski był odpowiednikiem Ellen. Szlachetny w postępowaniu byłego kapitana marynarki handlowej, budził szacunek i stwarzał sytuacje, które wyraziście i zrozumiale przemawiały do widzów, pod względem głosowym i dykcji - wzorowy. Anna Węgrzyn - Śliwińska w roli "ciotki" - znakomita aktorsko i wokalnie. Irena Ertel - Murawska i Eufemia Tłomińska jako "atrakcje" portowej gospody, wnosiły odpowiednie ożywienie i stwarzały zabawne sytuacje. Jan Kusiewicz (Bob Bo les) był konsekwentny w swej nienawiści do Piotra i prawdziwy w roli agitatora tłumu. Głosowo, jak zawsze, doskonały. Jerzy Szymański (Swallow) w roli sędziego, pełen metalicznego blasku i szlachetnej dykcji w głosie, stworzył postać ciekawą i scenicznie swobodną. Maria Woroniecka (Sedley), jako wdowa po rentierze, była interesująca w grze, wnosząc na scenę czynnik tajemniczej podejrzliwości. Grzesław Wielikaniec dobrze odpowiadał roli pastora, a Eugeniusz Banaszczyk (aptekarz) - jak zawsze - znakomity wokalnie i aktorsko. Lech Białachowski (woźnica) spełniał swe role swobodnie i śpiewał ciepłym, soczystym basem. W roli rybaka wystąpił Feliks Lewandowski.

Specjalne brawa przy otwartej kurtynie otrzymał Roman Bubiec za pomysłową scenografię. Leonowi Snarskiemu należy się uznanie za wzorowe przygotowanie niezwykle trudnej partii chóru. Partię organową wykonał Henryk Spychała, nad efektami świetlnymi czuwał Bronisław Ciba.

PRZEDSTAWIENIE zakończyło się wywołaniem dr Latoszewskiego, prof. Brégy i Romana Bubieca i wraz z czołowymi artystami obdarowano ich licznymi wiązankami kwiatów. Publiczność zgotowała wykonawcom serdeczną owację. Zasłużone oklaski i kwiaty otrzymał również Ryszard Brożek, uczeń Państwowej Średniej Szkoły Baletowej w Gdańsku, który grał rolę chłopca Johna, pomocnika Piotra, dobrze wywiązując się z wszystkich trudnych sytuacji scenicznych.

Drugą obsadę "Peter Grimes'a" stanowią: Eugeniusz Szynkarski, Zofia Czepielówna, Rajmund Wojniłło, Kinga Kosnowska Zygmunt Czarnota, Marian Wlazło, Leokadia Borowska - Podsiadły, Franciszek Kokot, Jan Gdaniec i Paweł Trzebiatowski.