Artykuły

Projekt uchwały w sprawie uczczenia pamięci Bolesława Leśmiana w 140. rocznicę urodzin i w 80. rocznicę śmierci przyjęli jednogłośnie posłowie sejmowej komisji kultury i środków przekazu. Po wniesieniu poprawek redakcyjnych, projekt trafi pod obrady Sejmu.

W środę na sejmowej komisji kultury odbyło się pierwsze czytanie poselskiego projektu uchwały w sprawie uczczenia przypadających w tym roku dwu rocznic - 140. rocznicy śmierci Bolesława Leśmiana (22 stycznia) i 80. rocznicy jego śmierci (5 listopada).

Przedstawiciel wnioskodawców, poseł Krzysztof Mieszkowski (Nowoczesna) mówił: "Myślę, że to jest taki moment, że warto podkreślić siłę refleksji poetyckiej Leśmiana. On, jak mało kto w polskiej literaturze okresu Młodej Polski, był tym pisarzem - poetą, twórcą dramatów - który niezależnie od różnych kontekstów polityczno-społecznych uwierzył w siłę słowa. Polszczyzna była jego terytorium, jego republiką".

- Myślę, że warto pochylić się nad tą twórczością, myśląc o szalenie propolskiej postawie Leśmiana. To był polski Żyd pochodzący ze zasymilowanej rodziny żydowskiej, niezwykła transformacja tego artysty dokonała się właśnie na polu polszczyzny. Twórczość Leśmiana współczesnym wydawała się spóźnionym echem Młodej Polski, dlatego przeważnie był lekceważony, to była jakaś specjalna sytuacja dla niego, jako dla artysty, który w pierwszym etapie swojej twórczości był mocno niedoceniany i odrzucony. (...) Leśmian ze swoją poezją nie przeszedł do archiwum literatury, jest ciągle obecny - powiedział Mieszkowski.

- To jest poeta tej miary co Kochanowski, Mickiewicz i Słowacki. Poeta, który czerpał z polskiej tożsamości, polskiej tożsamości ludowej, umiał to wszystko, co usłyszał w polskości przetransferować do poezji, budując bardzo konsekwentny obraz metafizyczny - mówiła Joanna Lichocka (PiS).

Wątpliwości posłów wzbudził fragment projektu uchwały mówiący o pochodzeniu Leśmiana ze zasymilowanej rodziny żydowskiej. Ostatecznie zgodzono się, że jest to potrzebna informacja, podobnie jak zaproponowane przez posłankę Lichocką zdanie o tym, że Leśmian debiutował w języku rosyjskim i wybór języka polskiego, jako medium dla własnej poezji, był dla niego świadomą, przemyślaną decyzją.

"Twórczość Leśmiana, mająca swoje źródła w symbolizmie, stanowi jedno z najoryginalniejszych zjawisk artystycznych polskiej literatury XX w. Szczytowy okres działalności literackiej Bolesława Leśmiana przypada na dwudziestolecie międzywojenne. To wtedy ukazują się jego tomy poetyckie, Łąka, Napój cienisty, oraz Dziejba leśna, które obficie czerpią z tradycji baroku, romantyzmu i Młodej Polski. Bolesław Leśmian, podobnie jak Jan Kochanowski, Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki nawiązywał do polskiej tradycji i religijności, a jego nieskrepowana wyobraźnia poetycka znajdowała ujście w bogatym słowotwórstwie" - głosi projekt uchwały.

W listopadzie w senackich głosowaniach przepadła propozycja, żeby Bolesław Leśmian był jednym z patronów roku 2017. Senat postanowił, że rok 2017 będzie miał kilku patronów: naczelnika insurekcji z 1794 r. Tadeusza Kościuszkę, gen. Józefa Hallera, prezydenta na uchodźstwie Władysława Raczkiewicza i lekarza Władysława Biegańskiego. Będzie też rokiem Koronacji Matki Bożej Częstochowskiej.

Bolesław Leśmian urodził się prawdopodobnie 22 stycznia 1877 r. w Warszawie (sam podawał jako datę urodzenia 1878) w rodzinie żydowskiej, zmarł 5 listopada 1937 w Warszawie. Debiutował jako poeta w warszawskim "Wędrowcu" w 1895 roku. W latach następnych pisał coraz więcej poezji (również w języku rosyjskim), także tekstów z dziedziny krytyki literackiej i teatralnej. W latach 1901-1907 współpracował z "Chimerą" redagowaną przez Miriama.

W 1912 Leśmian wydał pierwszy, prawie zupełnie zignorowany przez krytykę tom wierszy "Sad rozstajny", w 1913 dwa tomy baśni arabskich dla dzieci: "Klechdy sezamowe" i "Przygody Sindbada Żeglarza". Również w 1913 r. ukazały się tłumaczone i opatrzone przedmową przez Leśmiana "Opowieści nadzwyczajne" Edgara Poe. W 1920 r. ukazał się tom wierszy "Łąka", który podobnie jak wcześniejszy nie cieszył się powodzeniem wśród czytelników i krytyki.

W 1936 r. Leśmian ogłosił kolejną książkę poetycką "Napój cienisty", a w 1938 r. pośmiertnie ukazał się tom "Dziejba leśna". W 1956 r. w Paryżu wydany został zbiór "Klechdy polskie" powstały prawdopodobnie równolegle z baśniami arabskimi. W latach późniejszych wydawano jeszcze inne utwory Leśmiana spoza zbiorów poetyckich - z pism oraz te pozostawione w rękopisach (m.in. w 1994 "Zdziczenie obyczajów pośmiertnych").

Twórczość Leśmiana współczesnym wydawała się spóźnionym echem Młodej Polski, dlatego przeważnie (poza nielicznymi wyjątkami, takimi jak Ostap Ortwin) zbywali ją lekceważeniem. Współcześni poecie nie dostrzegali nowatorstwa i oryginalności jego poezji, które z czasem przyczyniły się do uznania Leśmiana za jednego z najważniejszych polskich poetów dwudziestowiecznych. Julian Przyboś pisał o Leśmianie: "Gdy rozglądam się po poezji światowej niewiele znajduję przykładów podobnie bohaterskiej zaciekłości w walce słowem poetyckim o możliwość innej jawy".