Szajna Galeria powinna powstać. Z miastem lub bez
Nie wyobrażam sobie, żeby PiS, mając za sobą marszałka, wojewodę i ministra, nie był w stanie doprowadzić do budowy w Rzeszowie godnej siedziby dla Szajna Galerii. Nawet bez miasta, nawet w miejscu innym niż działka przy Ratuszu. Pomysł podkarpackich działaczy PiS należy potraktować jak zobowiązanie. Za jakiś czas rzeszowianie powiedzą: Sprawdzam! - pisze Magdalena Mach w "Gazecie Wyborczej - Rzeszów".
Podkarpacki PiS w temacie kultury Rzeszowa jest aktywny jak nigdy wcześniej, sypie pomysłami, ostatnio na budowę Szajna Galerii. Zaprosił ludzi kultury na debatę, a kiedy okazało się, że była szeroko komentowana, zorganizował kolejną. Zaproszono znacznie szersze grono niż za pierwszym razem - przyszli nie tylko dyrektorzy instytucji kulturalnych podległych marszałkowi, ale także niezależni twórcy kultury, naukowcy i artyści. Wciąż brakowało tylko urzędników miejskich.
Odkurzony pomysł
Na obu debatach o kulturze obecny był poseł PiS Wojciech Buczak, który prowadził te spotkania, oraz Władysław Ortyl, marszałek województwa podkarpackiego. Władza wysłuchiwała wszystkich: tych, którzy mieli coś do powiedzenia, oraz tych, którzy chcieli tylko zabrać głos. A PiS odkrył, że kultura to temat, który budzi emocje i do tego ma spory potencjał. - W Rzeszowie nie było w ostatnich latach żadnej dużej inwestycji w kulturę. Po to tu jestem, żeby podejmować decyzje we współpracy z miastem - mówił marszałek Władysław Ortyl.
Po pierwszej debacie wytknęłam organizatorom, że nie pochylili się nad żadnym z poważnych problemów, a jednym z najtrudniejszych jest zaniedbanie Szajna Galerii na strychu Teatru im. Wandy Siemaszkowej. Ostatnio sporo ukazało się w "Wyborczej" i innych mediach artykułów o tym, że dzieła Józefa Szajny niszczeją, co nie podoba się nie tylko jego spadkobiercom, ale także osobom, które były blisko profesora Szajny.
PiS miał na to gotowy pomysł już kilka tygodni po pierwszej debacie. Robert Kultys, radny miejski PiS, otrzepał z kurzu projekt budynku sprzed 20 lat, który wygrał konkurs na zagospodarowanie działki przy ratuszu (w miejscu parkingu), i przedstawił go jako propozycję na nową siedzibę Szajna Galerii. Ten pomysł był dyskutowany na poniedziałkowej debacie. Jego autor sam zastrzegł, że to nie musi być dokładnie ten projekt, a ja dodam, że to nie może być ten projekt, bo tak reprezentacyjne miejsce i instytucja wymaga wybitnej architektury, która sama w sobie będzie wizytówką miasta.
Nie tylko galeria
Szajna Galeria potrzebuje nowoczesnej, multimedialnej siedziby o niepowtarzalnej architekturze - co do tego zgodni byli wszyscy uczestnicy debaty. Pomysł miał samych zwolenników - zresztą nie mogło być inaczej, bo sposób potraktowania zbioru prac światowej rangi twórcy teatru woła o pomstę do nieba i o tym od dawna wiedzą ludzie związani z rzeszowską kulturą. - Szajnie należy się taka galeria jako rodzaj pokuty dla nas za to, jak ona jest teraz traktowana - zauważył mocno Sławomir Gołąb, radny Rozwoju Rzeszowa.
Pojawiały się różne pomysły dotyczące wykorzystania przyszłego obiektu. Z nich wyłonił się obraz instytucji wszechstronnej i nowoczesnej, odnoszącej się do różnych wymiarów sztuki i nastawionej na interakcję z widzami. Powstał jednocześnie swoisty spis dotkliwych braków miejsc dla kultury w mieście: uczestnicy debaty widzieliby tu i współczesną scenę teatralną, i galerię sztuki współczesnej, i miejsce dla eksperymentowania ze sztuką dla młodzieży, a nawet klub jazzowy.
Magdalena Rabizo-Birek, profesor Uniwersytetu Rzeszowskiego, podkreślała, że to teatr był istotą działalności twórczej Szajny. - Śledziłam walkę profesora o to, żeby Szajna Galeria była żywym miejscem. Brakuje osoby, która jego ideę mogłaby realizować. Szajna Galeria wymaga nie tylko budynku, ale ważny jest też zespół osób, które trzeba będzie zatrudnić - mówiła. - Pomysł na Szajna Galerię to pretekst do zwrócenia uwagi na sztuki plastyczne, które są w Rzeszowie zaniedbane. Tymczasem galerie w porównywalnych wielkością miastach w Europie potrafią przyciągnąć około 30 tys. widzów rocznie - stwierdziła Dagmara Kowal-Hazuka, właścicielka DagArt Galerie.
Był też pomysł na ulokowanie Szajna Galerii poza centrum miasta. - Spróbujmy umieścić ją na jednym z osiedli, żeby ożywić je artystycznie - proponował Jacek Nowak, prezes Podkarpackiej Zachęty.
Rzeszowianie powiedzą: Sprawdzam
Wielokrotnie pisałam o potrzebie stworzenia godnego i nowocześnie zaaranżowanego miejsca dla kolekcji Szajny, z multimediami, które mogłyby stworzyć kontekst dla lepszego zrozumienia jego twórczości i dać możliwość prezentacji również twórczości teatralnej. Podczas poniedziałkowej debaty mówili o tym też ludzie, którym zależy na zachowaniu dziedzictwa Szajny w Rzeszowie.
Pomysł budowy siedziby Szajna Galerii jest ważny, a koncepcja umieszczenia tego budynku w najlepszej w Rzeszowie lokalizacji, tuż przy ratuszu - śmiała. Realizacja wymaga współpracy z samorządem, bo działka należy do miasta. Jak najbardziej w interesie Rzeszowa jest, by podjęli współpracę i ustawili się w rzędzie ojcowie tego sukcesu. Jeśli jednak z jakiegoś powodu taka współpraca okaże się niemożliwa, to nie będzie rozgrzeszenia dla marszałka za odstąpienie od realizacji tego pomysłu. Marszałek ma własne działki w Rzeszowie, np. na tyłach Teatru im. Wandy Siemaszkowej, gdzie Szajna Galeria też mogłaby powstać. To przecież na teatrze, instytucji podległej marszałkowi, ciąży obowiązek dbania o kolekcję, która z kolei jest własnością wojewody podkarpackiego.
Nie wyobrażam sobie, żeby PiS, mając za sobą marszałka, wojewodę i ministra, nie był w stanie doprowadzić do budowy w Rzeszowie godnej siedziby dla Szajna Galerii. Nawet bez miasta, nawet w miejscu innym niż działka przy ratuszu. Przedstawiony przez PiS pomysł należy więc potraktować jak zobowiązanie. Ta idea jest zbyt ważna i piękna, by używać jej tylko do budowania kapitału politycznego w walce o prezydencki fotel w mieście.
Za jakiś czas rzeszowianie powiedzą: Sprawdzam!
