Artykuły

W Teatrze Narodowym w sobotę 26 listopada premiera spektaklu "Matka Courage i jej dzieci" w reżyserii Michała Zadary. Główną rolę zagra Danuta Stenka.

Sztuka Bertolta Brechta nosi podtytuł: "kronika z wojny trzydziestoletniej". W przedstawieniu "Matka Courage i jej dzieci" w Teatrze Narodowym, jest rok 2025. W Polsce trwa wojna religijna. Jak do niej dochodzi?

- Jeden z możliwych scenariuszy jest taki: władza idzie jeszcze dalej w kierunku autorytaryzmu niż obecnie, nie dopuszcza do wyborów, co doprowadza do wojny domowej w Polsce - mówi reżyser. - Unia Europejska wysyła oddziały stabilizacyjne, na co jednoczy się prawicowo-katolicka część polskiego społeczeństwa i prosi Rosję o pomoc w walce ze zgniłym zachodem. Takie scenariusze już mieliśmy w historii. Brecht mówi: "Wojna będzie tak długo, jak długo ludzie będą na wojnie zarabiać". Ci, którzy chwalą przemoc, jako sposób rozgrywania interesów między państwami, czyli frakcja putinowsko-trumpowsko-prawicowa, to oszuści i ludzie, którzy będą na tym bardzo dużo zarabiać, a zwykły człowiek, jak mówi Brecht, gówno z tego ma.

Poczucie zagrożenia wojną jest dziś częste wśród twórców, ten motyw pojawia się nie tylko w spektaklach, ale też np. w kabaretowym cyklu Pożar w Burdelu. Jak mówi Zadara jego zdaniem nie jest to przeczucie czegoś, co odległe. Wojna już nadeszła, i to niedaleko, bo na Ukrainę, w Europie można spotkać ludzi, którzy uciekają z Syrii. - Dzień po wyborze Trumpa Rosja dwukrotnie nasiliła bombardowanie Aleppo, bo skoro nowy prezydent mówi, że Stany powinny odpuścić sobie jakąkolwiek interwencję w Syrii, Rosja czuje się bezkarna. To nie jest więc przeczucie jak w 1914 roku, nie jesteśmy w przededniu Sarajewa, a już grubo po Monachium. To, co może okazać się nierealistyczne w naszym spektaklu, to aż tak odległa data - mówi reżyser.

Twórcy przedstawienia nawiązują w scenografii do ikonografii zniszczonej Warszawy. Przenosząc akcję w przyszłość, niszczą to, co istnieje dziś i to, co ma zostać wybudowane w stolicy jak budynek Libeskinda, czy wieżowiec na miejscu dawnej siedziby Muzeum Sztuki Nowoczesnej.

Matkę Courage zagra Danuta Stenka. W recenzjach spektakli, które przez lata powstały na podstawie sztuki Brechta, główna bohaterka była opisywana jako Niobe boleściwa, hiena pobojowisk, ale też warszawska handlara czy szary człowiek przypadkowo wplątany w wir historii. - Matka Courage jest pełna sprzeczności, jest zarówno ofiarą wojny i sprawcą w tym sensie, jak wszyscy jesteśmy winni globalnego ocieplenia, bo uczestniczymy w tym, co niszczy nasz świat, jedząc duże ilości mięsa, jeżdżąc samochodem, latając samolotem. Ona handluje na wojnie, żyje z niej, lubi to, ale mówi sobie: to nie przeze mnie, ja nie strzelam. I my też tłumaczymy: przecież chcę tylko polecieć na wakacje, to nie moja wina, że 2016 jest najgorętszym rokiem w historii - mówi Zadara.

Zdaje sobie sprawę, że tym spektaklem nie nawróci całej widowni. Sam wprowadził zmiany w życiu, zrezygnował z jedzenia produktów zwierzęcych, jeździ rowerem. - Kiedy zwracam na to uwagę, uchodzę za radykała, a ja robię tylko elementarną rzecz, którą wszyscy powinni zrobić, żeby nasza planeta się nie spaliła - dodaje reżyser. Zadara pierwszy raz inscenizuje Brechta jednak od dawna jest zainspirowany jego modelem teatru: aktor, który stoi na scenie, jest tam równocześnie jako aktor i jako postać, którą gra, spektakl bierze pod uwagę fakt istnienia widowni, traktuje ją poważnie, uruchamia sprzeczności na scenie, żeby widz sam wyciągnął wnioski.

- Brecht stworzył tę teorię na kontrze do systemu Stanisławskiego, w którym, jego zdaniem, widz wczuwa się w to, co się dzieje na scenie i przez to przestaje myśleć - tłumaczy Zadara. - Chyba cały dzisiejszy konceptualny teatr wywodzi się z Brechta.

Premiera: 26 listopada, godz. 19. Kolejne spektakle: 27, 29, 30 listopada, godz. 19.

Bilety: normalny: 90-110 zł; ulgowy: 55-75 zł.