Artykuły

Praca polskiego aktora w teatrach, które spełniają swą misję za państwowe lub samorządowe pieniądze utraciła materialną wartość - pisze Agata Sobota. 12 grudnia w Instytucie Teatralnym odbędzie się spotkanie z władzami ZZAP dotyczące układu Zbiorowego.

W teatrze wprawdzie się jest - ale z teatru się nie żyje, to doświadczenie dotyka prawie całej grupy zawodowej aktorów zatrudnionych w teatrach. A przecież za maską też człowiek. Aktor nie jest wyłączenie "pomazańcem bożym, dotkniętym szaleństwem", oprócz bogatej, duchowej sfery, ten artysta, jak każdy człowiek ma cielesną powłokę, musi jeść, mieć gdzie mieszkać, ma obowiązek opiekować się bliskimi, powinien mieć, jak każdy obywatel prawo nie tylko do pracy, ale i do odpoczynku, do czasu wolnego od pracy, który mógłby poświęcić życiu pozateatralnemu - rodzinie, rozwijaniu swoich pasji (samorealizacji).

Apelujemy o zjednoczenie wszystkich aktorów i wstąpienie do Związku Zawodowego Aktorów Polskich, który w wyniku wielomiesięcznych prac i konsultacji stworzył dla was wzorcowy Układ Zbiorowy. Niech potrzebą zbiorowego działania całego środowiska aktorów stanie się stworzenie odrębnego i skutecznego systemu zabezpieczającego nam godny byt i twórczą starość. Wypracujmy standardy określające status artysty - aktora zaczynając od zapisów regulujących naszą pracę w teatrach w Układzie Zbiorowym, będącym usankcjonowanym, dwustronnym zobowiązaniem między pracodawcą a Związkiem Zawodowym Aktorów Polskich.

ZZAP jest członkiem FIA (International Federation of Actors) zrzeszającej wszystkie związki aktorskie świata i z jej doświadczeń czerpie wiedzę jak polepszyć naszą sytuację, aby tak jak w innych krajach prawa pracownicze aktorów były zagwarantowane, szanowane, a przede wszystkim przestrzegane. ZZAP reprezentuje całe środowisko aktorskie: i tych, którym jest lepiej, bo mają więcej możliwości podjęcia pracy poza teatrem i tych, którzy szczęśliwie, choć biednie żyją tylko z teatru oraz tych, których jest wśród nas najwięcej, tych dla których każdy dzień jest wstydliwym zmaganiem się z niedostatkiem. Niech stworzony przez ZZAP wzorcowy Układ Zbiorowy przyczyni się do odzyskania utraconego sensu i etosu pracy na scenie poprzez przywrócenie związku pracy z płacą.

Zatroszczmy się o siebie i stwórzmy wewnętrzne źródło prawa, które da gwarancje i stabilizacje co do warunków wynagrodzenia (w sposób korzystniejszy niż przepisy powszechnie obowiązujące), da lepszy start, jeśli chodzi o warunki zatrudnienia, uwzględni specyfikę pracy w zakresie regulacji, kształtowania czasu pracy, a w konsekwencji zapewni spójny system ubezpieczeń zdrowotnych i zabezpieczeń emerytalnych. Związek Zawodowy Aktorów Polskich współpracując przy tworzeniu wzorcowego Układu Zbiorowego ze Stowarzyszeniem zrzeszającym twórców i artystów, Stowarzyszeniem ZASP, przypomina, iż instytucją predestynowaną do ochrony praw aktorów jest związek zawodowy.

Z zainteresowaniem przyjęliśmy w "Prognozie dla ZASP" zapowiedź Prezesa Olgierda Łukaszewicza przekształcania Stowarzyszenia w związek zawodowy w 2018 r. Trzymamy kciuki, bo byłaby to realna szansa na wypracowanie wyższych standardów określających status artysty i dla innych grup zawodowych takich jak: tancerze, muzycy, śpiewacy. Czerpiąc ze swojego związkowego doświadczenie, ZZAP chętnie wesprze kolegów artystów w działalności związkowej.

Związek zawodowy jest emanacją woli członków, szansą w oparciu o system prawny racjonalizacji argumentów w sporze z pracodawcami, demonstracją dobrze pojętego interesu społecznego. Z doświadczenia wiemy, że niewielka demonstracja siły i jedności środowiskowej, poparta klarownością argumentacji potrafi być skuteczna. Zadbajmy, aby status socjalny i ekonomiczny polskiego aktora uwzględniał specyfikę pracy artysty. Artysta - aktor to zawód (jak każdy zawód artystyczny) "szczególnie wysokiego ryzyka, stałych napięć i obciążeń psychofizycznych, stałej aktywności i gotowości do angażowania całego potencjału sił psychofizycznych w wykonywaną pracę. () Zespołowa praca twórcza związana z tworzeniem żywych spektakli scenicznych z udziałem publiczności nie da się porównać z żadnym innym rodzajem pracy" (fragment listu Artystów polskich odczytanego przez Posła Kazimierza Kutza na 95 posiedzeniu Sejmu w dniu 29 czerwca 2011 r. w związku z projektem ustawy o zmianie ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej).

***

Agata Sobota - Członek Prezydium Zarządu Głównego Związku Zawodowego Aktorów Polskich i Członek Komisji do spraw Układu Zbiorowego.

12 grudnia w Instytucie Teatralnym o godz. 12 władze ZZAP przedstawią szczegóły dotyczące wzorcowego układu Zbiorowego.