Artykuły

O "GROTESCE" TRZEBA NARESZCIE NA­PISAĆ PRAWDĘ: to nie jest, i nie powinien być teatr dla dzieci. Dziesięć lat temu, pod wodzą małżeństwa Jaremów, zespół tego teatru wy­startował jako kukiełkowy teatrzyk dla na­szych pociech. I tak na ogół zostało. Jednak w toku pracy i ambicje artystyczne i MOŻLI­WOŚCI zespołu "Groteski" poszły znacznie da­lej. Dowodem tego jest spektakl jaki pokazuje obecnie krakowska "Groteska". Składa on się z dwóch wielkich ZIELONYCH GĘSI Gałczyń­skiego.

Pierwsza część przedstawienia, gęś pod ty­tułem GDYBY ADAM BYŁ POLAKIEM to znakomite przedstawienie kukiełkowe - po­mysłowe i szalenie dowcipne. Jeśliby jeszcze skrócić przydługie sceny mimiczne, byłaby to doskonałość w swoim rodzaju. (Prócz Adama w płaszczu kąpielowym, Ewy z klipsami i osiołka Porfiriona, najbardziej podobał nam się oczywiście pies Fafik. Żywy jego pierwowzór, z którym Gałczyński tak często się bawił, je­szcze i obecnie, wiernie od dziesięciu lat, od­wiedza stale redakcję "Przekroju").

Natomiast druga część przedstawienia, wiel­ka gęś BABCIA I WNUCZEK nie jest dosko­nałością. Jest czymś więcej: rewelacją możli­wości nowoczesnego teatru w maskach. Nie możemy tu wyliczać wszystkich świetnych i świeżych pomysłów inscenizatorów. Powiemy tylko, że na przykład logiczne przeprowadzenie koncepcji, kiedy aktorzy grają w maskach, a kiedy je zdejmują, dało sztuce i przedstawieniu zupełnie nowy wymiar, niespotykany na in­nych scenach. Zobaczyliśmy nagle, jak intere­sujące w takim teatrze mogłyby być insceniza­cje Arystofanesa, Szekspira ("Makbet"!), Bre­chta i wielu, wielu innych.

Czy teatry kukiełkowe dla dzieci nie są po­trzebne? Są, i powinny być artystycznie świet­ne. Doceniamy ich rolę i znaczenie. Jednakże nie zmuszajmy TEGO zespołu "Groteski" do inscenizowania bajek o misiu i królewnie! Je­go zainteresowania idą w innym kierunku. Stąd nasuwają nam się następujące wnioski:

1. Przemianujmy "Groteskę" na teatr dla do­rosłych. Kukiełkowy teatr dla dzieci może już prowadzić inny, młodszy zespół pod opieką "Groteski".

2. Dajmy "Grotesce" możliwości grania tego co grać pragnie. Jest i będzie to (jedna z jakże nielicznych u nas!) ambitna scena eksperymen­talna.

3. Jeśli prawdą jest, że "Groteska" pojedzie z wy­stępami do Paryża, to niech jedzie z TYM spektak­lem, z przedstawieniem dla dorosłych. Nawet jako drugiego, niech nie zabiera przedstawienia dla dzie­ci. Zaliczenie w Paryżu "Groteski" do kategorii "teatrów dla dzieci", będzie nie tylko krzywdą mo­ralną dla zespołu, ale także spowoduje, że na przed­stawienie nie przyjdą krytycy i ludzie, którzy inte­resują się "prawdziwym" teatrem. A "Groteska" na­prawdę wykracza poza pojęcia "teatr kukiełkowy" czy też "teatr dla dzieci". Niech za granicą stanie do zawodów jako to, czym pragnie być i częściowo już jest: jako interesujący teatr eksperymentalny.

Uwaga w związku z wyjazdem. Podczas ciągnącego się w nieskończoność przedstawienia "Zemsty" w Paryżu, pewien złośliwy widz francuski powiedział: "Nie wiedziałem, że Polska eksportuje także w tak dużej ilości antrakty". Nasze teatry tłumaczyły się, że... nie wiedziały. Nie wiedziały, iż w Paryżu gra się przedstawienia tylko z jedną przerwą, a maksy­malnie z dwoma.

A więc, żeby nie powtórzyło się, że "nie wiedzieli­śmy", od razu podajemy, iż STRESZCZENIA gra­nych w Paryżu sztuk w obcych językach winny być: KRÓTKIE, podzielone na sceny, drukowane bardzo du­żą a nawet przesadnie dużą czcionką, na białym szty­wnym, kartonie, aby je można było łatwo czytać na półmrocznej sali podczas przedstawienia. Zresztą wy­daje nam się, że krótkiego "Adama" możnaby prze­tłumaczyć i grać po francusku. Streszczenie "Babci" możnaby rozwiązać na przykład przeźroczami z tek­stem po francusku, wyświetlanymi przed aktami, lub nawet podczas przedstawienia.