Seans śmierci
Jestem wolna - kiedy Mary Stuart w genialnej interpretacji Haliny Skoczyńskiej powtarza te słowa jak zaklęcie, rozumiemy, że wolność i dumę nosimy w sobie, nawet jeśli historyczne okoliczności są haniebne.
W inscenizacji Remigiusza Brzyka otaczający ją ludzie - dworacy, kaci, służba - niczym blaszane figurki odtwarzają mechanicznie jeden gest, tę samą klątwę, identyczny ruch, natrętną myśl. Patrzymy na popsuty automat polityki, kierowany regułami zemsty i rewanżu, przypominając sobie, że reguły królewskiej gry są alegorią kariery politycznej: wzlotu, upadku, czasem tragicznej śmierci.
XVI-wieczna szkocka królowa była jedną z ważnych figur literackich europejskiego romantyzmu śniącego o wolności jednostki. Ale reżysera nie interesują nawet okoliczności historyczne postaci. Brzyk pokazał Mary Stuart tak, jak chciał autor, Wolfgang {#au#1693}Hildesheimer{/#}. Na zasłanym bordowym kobiercem podeście oglądamy królową w nocnej koszuli. Na kilka godzin przed egzekucją. Nie jesteśmy tylko widzami. Jesteśmy świadkami śmierci, bo królowa wprost z podestu wzywa dwustu widzów na świadków. Przywołuje świadków, nawet jeśli sama już nie wierzy, że istnieją prawa, które mogą poddać weryfikacji grozę śmierci. Nie wierzy, że można zmienić ludzi. Zaczyna bredzić, przepowiadając minioną chwałę.
"Mary Stuart" to fantastyczny monodram Haliny Skoczyńskiej odegrany w gabinecie figur woskowych. Upadek monarchy nie ma w sobie nic patetycznego. Tyle wiemy już po kilku minutach. Ale równie prędko dostrzegamy, iż Mary gra z nami, z oprawcami, nawet ze sobą. W interpretacji Brzyka jest kukłą rozpadającą się na oczach widzów jak szmaciana lalka o porcelanowej twarzy. Wrakiem człowieka. Ale od chwili, gdy wkłada kostium królowej, mimo otoczenia cyników, kanalii i kurew, jej porcelanowa maska twarzy nasyca się niezwykłym blaskiem, ulega przemianie. Kiedy kat zbliża się z toporem, wiemy, że to ona odniosła triumf nad bezdusznymi przeciwnikami.
